Dynastia Jin (265–420)
 | |||||||||||
| Nazwa chińska | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
Dynastia Jin (chiń. upr. 晋朝; chiń. trad. 晉朝; pinyin Jìn Cháo; Wade-Giles Chin Ch’ao) – dynastia rządząca Chinami po Okresie Trzech Królestw (220-265). Po stosunkowo stabilnym okresie nazywanym Zachodnią Dynastią Jin północ Chin została zaatakowana przez barbarzyńskie plemiona i Chiny podzieliły się od 317 na Szesnaście Królestw i Wschodnią Dynastię Jin. Po upadku tej drugiej nastał okres określany jako Dynastie Południowe i Północne.
W 263 państwo Wei, wykorzystując swoją przewagę, podbiło leżące w Syczuanie państwo Shu Han[1]. W 249 rodzina Sima przejęła władzę drogą zamachu stanu i rozpoczęła eliminację sojuszników cesarskiego rodu Cao[2]. W 265 roku Sima Yan, syn dowódcy armii Wei, zmusił cesarza do abdykacji i sam zajął tron, przemianowując państwo na Jin. Po kilkunastoletnich wojnach, w których znaczącą rolę odgrywała flota, południowe państwo Wu także zostało podbite i dynastia Jin powtórnie zjednoczyła Chiny[1].
Rządy
Władza cesarzy Jin okazała się dość słaba: nie zdołali oni w pełni podporządkować sobie scentralizowanej biurokracji, a ustanowiony przez Wei system „dziewięciu rang urzędniczych”, w którym zdolności i umiejętności kandydatów były oceniane przez lokalnych urzędników, podupadł i w efekcie o stanowisku decydował status rodziny kandydata. Słabość władzy centralnej pogłębiały konflikty na dworze, gdzie silne klany cesarzowych atakowały się nawzajem i zagrażały rodowi cesarskiemu, czasem nawet urządzając zamachy na następców tronu[3]. W 290 wybuchła krótka, lecz krwawa wojna domowa między rodziną matki cesarza, a rodziną jego żony, którą wygrała w 291 ta ostatnia[4]. Z kolei książęta, którym nadawano wielkie posiadłości ziemskie, wykorzystywali je do budowania własnych sił i do prób uzurpacji tronu[3], co ostatecznie doprowadziło do tzw. Powstania Ośmiu Książąt w roku 300 i wojny domowej, w której aktywny udział, jako sojusznicy i najemnicy, brały niechińskie ludy zamieszkujące północne Chiny[5].
Gdy walki frakcyjne doprowadziły do upadku prestiżu władzy cesarskiej i osłabiły centrum polityczne, wodzowie Xiongnu utworzyli koalicję, skupioną wokół Liu Yuana, który twierdził, że jest potomkiem cesarskiego rodu Han[5]. W II i III wieku Xiongnu, nomadzi pochodzenia turkijskiego, byli osadzani w północnych Chinach jako podporządkowane władzy chińskiej ludy pogranicza, stanowiąc strefę buforową zabezpieczającą przed najazdami nomadów z północy i służąc jako oddziały pomocnicze w armii chińskiej. W 304 Liu Yuan ogłosił się królem Han i wraz ze swymi mniej lub bardziej zsinizowanymi sojusznikami wystąpił przeciwko znajdującej się w rozsypce dynastii Jin[3]. W 311 spustoszyli oni stolicę Jin, Luoyang, a pięć lat później opanowali równiny północnych Chin i zdobyli drugą ze stolic – Chang’an. Po utracie Chang’an Jin uszli na południe, gdzie założyli tzw. Wschodnią dynastię Jin, a północ stała się areną wojen między licznymi niezbyt dużymi państwami, rządzonymi przez nie-Chińczyków. Te tzw. Szesnaście Królestw panowało nad północnymi Chinami aż do roku 439[5]. Na południu Jin panowali do 420 roku, kiedy to zastąpiły ich cztery kolejne Dynastie Południowe: Song, Qi, Liang i Chen (420-589)[6]. Na zjednoczenie Chiny musiały poczekać do aż 589.
Przypisy
- ↑ a b Ebrey 1999 ↓, s. 87.
- ↑ Lewis 2009 ↓, s. 36.
- ↑ a b c Ebrey 1999 ↓, s. 89.
- ↑ Lewis 2009 ↓, s. 50-51.
- ↑ a b c Lewis 2009 ↓, s. 51.
- ↑ Ebrey 1999 ↓, s. 91.
Bibliografia
- Patricia Buckley Ebrey: The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge: Cambridge University Press, 1999. ISBN 0-521-43519-6.
- Mark Edward Lewis: China Between Empires. The Northern and Southern Dynasties. Cambridge, Massachusetts; London, England: The Belknap Press of Harvard University Press, 2009. ISBN 0-674-02605-5.
| Prehistoria i starożytność |
|
|---|---|
| Cesarstwo |
|
| Współczesność |
|
