Dywidenda

Dywidenda (łac. dividendum – rzecz do podziału) – aktywa (najczęściej pieniądze) wypłacane właścicielom (wspólnikom lub akcjonariuszom w zależności od formy prowadzenia spółki kapitałowej) jako wynagrodzenie za udzielenie kapitału.

Wypłata dywidendy

Propozycja wypłaty dywidendy przez osoby zarządzające przedsiębiorstwami podlega zatwierdzeniu przez ich właścicieli[1]. W Polsce o wysokości dywidendy i terminie jej wypłaty decyduje walne zgromadzenie w przypadku spółki akcyjnej lub zgromadzenie wspólników w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Warunkami wypłaty dywidendy w spółkach kapitałowych są[2]:

  • zakończenie roku obrotowego (KSH dopuszcza jednak wypłaty akcjonariuszom lub udziałowcom zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy[3]),
  • sporządzenie sprawozdania finansowego, a w jednostkach zobowiązanych do badania sprawozdania również jego zbadanie przez biegłego rewidenta, przy czym opinia biegłego rewidenta musi być co najmniej „bez zastrzeżeń” lub „z zastrzeżeniami”,
  • zatwierdzenie sprawozdania finansowego przez walne zgromadzenie (lub zgromadzenie wspólników),
  • podjęcie decyzji o podziale zysku i wypłacie dywidendy.

Kwota wypłacanej dywidendy nie może w Polsce przekroczyć wysokości zysku netto ostatniego roku obrotowego oraz sumy niepodzielonych zysków z lat poprzednich, a także z kapitału zapasowego lub kapitałów rezerwowych (pod warunkiem, że powstały one z zysku spółki). Ograniczenie to ma na celu ochronę praw kredytodawców spółki, tak by w przypadku kłopotów spółki utrudnić właścicielom wyprowadzenie aktywów ze spółki. Limit wyznaczany przez zysk prowadzi często do mylnego stwierdzenia, że „dywidenda jest wypłacana z zysku”.

W spółkach publicznych (giełdowych) zmniejszanie lub niewypłacenie dywidendy zwykle wiąże się ze spadkiem cen ich akcji[1]. W przypadku tej kategorii spółek cena rynkowa akcji jest obniżana o wartość wypłacanej dywidendy (tzw. odcięcie dywidendy) przypadającą na jedną akcję w dniu, w którym następuje przydzielenie praw do dywidendy.

Ze względy na przepisy podatkowe korzystniejszą niż wypłata dywidendy formą podzielnia się przez spółkę z właścicielami wypracowanymi zyskami może być nabycie akcji własnych[1].

Formy wypłaty dywidendy

Dywidenda może zostać wypłacona w następujących formach:

  • środki pieniężne,
  • inne aktywa, które podmiot posiada.
  • w formie akcji/udziałów spółki lub podniesienia wartości nominalnej akcji/udziałów.

Ta ostatnia forma ma jedynie skutki podatkowe i nie wpływa w realny sposób na spółkę i jej akcjonariuszy.

Ukryta dywidenda

Nowelizacja ustawy z dnia 29 października 2021 r. w art. 16 ust. 1 pkt 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje, że do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczać kosztów poniesionych przez podatnika będącego spółką w związku ze świadczeniem wykonywanym przez podmiot powiązany bezpośrednio, lub pośrednio z podatnikiem, lub ze wspólnikiem (akcjonariuszem) podatnika, jeżeli poniesienie tego kosztu stanowiło będzie tzw. ukrytą dywidendę[4].

Według art. 16 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ukrytą dywidendę stanowią koszty spółki będącej podatnikiem, jeżeli[5]:

  1. ich wysokość lub termin poniesienia w jakikolwiek sposób są uzależnione od osiągnięcia zysku przez podatnika, lub wysokości tego zysku, lub
  2. racjonalnie działający podatnik nie poniósłby takich kosztów lub mógłby ponieść niższe koszty w przypadku wykonania porównywalnego świadczenia przez podmiot niepowiązany w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 3 z podatnikiem, przy czym przy określaniu wysokości tych kosztów przepisy art. 11c i art. 11d stosuje się odpowiednio, lub
  3. koszty te obejmują wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów, które stanowiły własność lub współwłasność wspólnika (akcjonariusza) lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem (akcjonariuszem) przed utworzeniem podatnika.

Powiązanie podmiotów w rozumieniu ustawy nie dotyczy jedynie powiązania kapitałowego, ustawa wskazuje cztery kryteria powiązania podmiotów:

  1. znaczący wpływ – jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot;
  2. podmioty, na które wywiera znaczący wpływ ten sam podmiot, lub członek rodziny do drugiego stopnia wywiera znaczący wpływ;
  3. spółka niemająca osobowości prawnej i jej wspólnik;
  4. podatnik i jego zagraniczny zakład.

Przypisy

  1. ↑ a b c Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 94. ISBN 978-1-57660-351-2.
  2. ↑ Agnieszka Lisak: Wypłata dywidendy w spółce kapitałowej. bankier.pl (na podstawie artykułu z serwisu www.nf.pl). [dostęp 2014-07-23]. (Artykuł został również opublikowany w „Gazecie Prawnej”; 11.01.2007 r.; nr 8/2007).
  3. ↑ Efektywny i wcześniejszy dostęp do wypracowanego kapitału. www.rp.pl, 2011-06-02. [dostęp 2015-12-17].
  4. ↑ Zmiany dotyczące ukrytej dywidendy w Nowym Polskim Ładzie [dostęp: 2021.12.16]
  5. ↑ Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych [dostęp: 2021.12.16]

Bibliografia

  • Janusz Kudła: Instrumenty finansowe i ich zastosowania, Key Text, 2009, ISBN 978-83-87251-56-7.