Dywizjon 315

Dywizjon 315 „Dębliński”

315 Polish Fighter Squadron

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	8 stycznia 1941
Rozformowanie	6 grudnia 1946
Tradycje
Święto	14 sierpnia[1]
Rodowód	Eskadra 112
Organizacja
Numer	PK
Rodzaj sił zbrojnych	Polskie Siły Powietrzne
Formacja	RAF
Rodzaj wojsk	wojska lotnicze
Podległość	styczeń 1941 – październik 1943 – Fighter Command; listopad 1943 – lipiec 1944 – Second Tactical Air Force; lipiec 1944 – październik 1944 – Air Defence of Great Britain; październik 1944 – grudzień 1946 – Fighter Command

kpt. pil. Eugeniusz Horbaczewski

Samoloty dywizjonu

315 Dywizjon Myśliwski „Dębliński” – dywizjon lotnictwa myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych.

Formowanie i walki

• Dywizjon został sformowany 8 stycznia 1941 na lotnisku w Acklington. Personel pochodził przeważnie z Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Dęblinie. Dywizjom został wyposażony w samoloty typu Hawker „Hurricane” Mk-I.
• Gotowość bojową dywizjon osiągnął 13 marca 1941. W tym dniu został przeniesiony na lotnisko w Speke. Tam przystąpił do pełnienia dyżurów bojowych i osłony konwojów morskich na Morzu Irlandzkim^[2].
• 27 marca, w czasie wykonywania zadań zderzyli się por. pil. Władysław Szulkowski i sierż. pil. Edward Paterek. Obaj piloci zginęli. Z lotu nad morzem nie wrócił do bazy ppor. pil. Tadeusz Hojden, a por. pil. Kazimierz Woliński zmuszony był do wodowania. Tego ostatniego uratowano.
• 14 lipca dywizjon został przeniesiony na lotnisko w Northolt. Tam otrzymał samoloty typu Supermarine „Spitfire” Mk-II i wszedł w skład 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego.
• Zmienił się też charakter zadań. Dywizjon zaczął odbywać loty ofensywne nad Francję i Belgię.
• 9 sierpnia, w dwóch kolejnych lotach zaczepnych, nad Francją stoczono walki z niemieckimi myśliwcami. Piloci dywizjonu 315 zestrzelili na pewno dwa, prawdopodobnie trzy i uszkodzili trzy Me-109. W walkach zginęli ppor. pil. Jerzy Czerniak i sierż. pil. Andrzej Niewiara.
• 14 sierpnia, w czasie lotu ofensywnego nad St. Omer doszło do walki z około 30 Messerschmittami. Piloci dywizjonu zestrzelili na pewno siedem, prawdopodobnie jednego i jednego Me-109 uszkodzili. Strat nie poniesiono. 1 września przydzielono dywizjonowi samoloty typu Supermarine Spitfire Mk-VB. W tym okresie dosyć często dochodziło do walk z niemieckimi myśliwcami.
• 21 września został zestrzelony nad Francją i dostał się do niewoli dowódca dywizjonu mjr pil. Stanisław Pietraszkiewicz.
• 8 listopada kolejny dowódca dywizjonu, mjr. pil. Władysław Szcześniewski także dostał się do niewoli^[3].
• 1 kwietnia 1942 dywizjon został przeniesiony na odpoczynek na lotnisko w Woodvale. Na lotnisko w Northolt wrócił dopiero 5 września. Tam wszedł z powrotem w skład 1 Skrzydła Myśliwskiego i rozpoczął loty ofensywne poza Kanał La Manche.
• Z początkiem października otrzymał bardziej nowoczesne samoloty typu Supermarine Spitfire Mk-IX^[4].
• 2 czerwca 1943 dywizjon przeniesiono na lotnisko w Hutton Cranswiok, a już 6 lipca przeszedł na lotnisko Ballyhalbert w Irlandii Północnej. Stąd osłaniał konwoje na Morzu Irlandzkim oraz pełnił dyżury bojowe. Piloci latali wtedy na samolotach typu Spitfire Mk-V.
• 13 września dywizjon został przeniesiony na lotnisko w Heston i włączony w skład polskiego 133 Skrzydła Myśliwskiego w 18 Sektorze 84 Grupy Myśliwskiej 2 TAF z przeznaczeniem do działań na kontynencie europejskim.
• 15 sierpnia jednostkę wizytował Naczelny Wódz PSZ gen. Kazimierz Sosnkowski^[5].
• W miesiącach jesienno-zimowych dywizjon szkolił się w zadaniach współpracy z wojskiem lądowym. Brał udział w licznych ćwiczeniach, ale i latał w osłonie bombowców, które to bombardowały wyrzutnie „V-1” oraz węzły kolejowe we Francji i Belgii^[4].
• 26 marca 1944 dywizjon otrzymał samoloty typu North American Mustang Mk-III, a 1 kwietnia przeniósł się na lotnisko polowe w Coolham. Lotnisko miało trawiasty pas startowy wyłożony stalową siatką, a samoloty były maskowane pod drzewami i przykrywane sztucznymi siatkami maskującymi.
• 6 czerwca dywizjon osłaniał wojska inwazyjne lądujące na plażach Normandii. Osłaniał też amerykańskie dywizje powietrznodesantowe w rejonie na północ od ujścia Vire, u nasady półwyspu Cotentin.
• 7 czerwca, w rejonie na zachód od Paryża, aż czterokrotnie napotkano niemieckie myśliwce. Piloci dywizjonu zestrzelili na pewno pięć Me-109 nie ponosząc strat.
• 12 czerwca, na południu od Caen, klucz dywizjonu zaskoczył siedem FW-190 i cztery z nich zestrzelił.
• 13 czerwca pewne zwycięstwo odniósł por. pil. Stefankiewicz, który zestrzelił jednego FW-190.
• 22 czerwca por. Stefankiewicz został zestrzelony przez niemiecką obronę przeciwlotniczą. Pilot zginął w nurtach Kanału.
• W tym też dniu zestrzelony został przez niemiecką artylerię i przymusowo wylądował w błotnistym terenie koło Cherbourga w/o Tadeusz Tamowicz. Dowódca dywizjonu kpt. Horbaczewski zaryzykował lądowanie na nie wykończonym jeszcze lotnisku amerykańskim, potem odszukał pilota, przetransportował na lotnisko i przewiózł cało do Anglii^[6].
• 24 czerwca dywizjon napotkał niemiecką formację FW-190. W czasie walki piloci zestrzelili na pewno trzy samoloty i trzy uszkodzili. Zginął chor. Adamiak^[7].
• W związku z nasilaniem się niemieckiego ataku bomb latających „V-1” na Londyn, 133 Skrzydło zostało wycofane z 2 TAF i skierowane do Air Defence of Great Britain – ADGB, a 315 dywizjon przeszedł na lotnisko w Brenzett. W sumie piloci dywizjonu zestrzelili 53 sztuki Fieseler Fi 103.
• W tym okresie wykonywano też loty na korzyść wojsk walczących na kontynencie. Dywizjon osłaniał wyprawy bombowe i zwalczał nieprzyjacielskie cele naziemne zarówno bombami, jak i z broni pokładowej.
• 30 lipca osłaniał wyprawę 48 „Beaufighterów” lecących do Norwegii. W odległości około 50 kilometrów od fiordów piloci zauważyli i zaskoczyli szyk niemieckich myśliwców Me-109 i FW-190. Po krótkiej walce zestrzelono sześć Me-109 i jednego FW-190 bez strat własnych. Jeden z pilotów napotkał nad brzegiem jeszcze jednego Me-110, zaatakował go i zestrzelił. Tego dnia konto zestrzałów dywizjonu wzrosło o osiem pewnych zwycięstw^[7].
• 18 sierpnia dywizjon w pełnym składzie 12 „Mustangów” wystartował na samodzielne wymiatanie i ostrzeliwanie celów naziemnych po trasie: Dungeness – Le Touąuet – Cormeilles – Romilly, a w drodze powrotnej do Anglii atakowanie celów naziemnych. W rejonie Beauvais piloci zauważyli trzy grupy samolotów po około 20 FW-190.
• Wykorzystując zaskoczenie, polscy piloci zestrzelili na pewno 16 FW-190, prawdopodobnie 1 i uszkodzili 3. Kiedy piloci zawracali do Anglii, w nieznanych okolicznościach zginął dowódca dywizjonu kpt. pil. Eugeniusz Horbaczewski. Za tę zwycięską walkę Naczelny Wódz PSZ gen. broni Kazimierz Sosnkowski nadał pośmiertnie kpt. pil. Eugeniuszowi Horbaczewskiemu Złoty Krzyż Virtuti Militari, a władze angielskie nadały mu Distinguished Service Order^[8].
• W październiku dywizjon został przesunięty na lotnisko w Andrews Field, a potem na lotnisko w Peterhead w Szkocji i latał w osłonie „Beaufighterów”^[9].
• 7 grudnia, dywizjon osłaniał wyprawę „Beaufighterów” udającej się w rejon norweskiego portu Trondheim. Stoczono tam walkę z 15 Me-109 i FW-190. Zniszczono na pewno 6 samolotów. Zginął por. pil. Andrzej Czerwiński.
• 16 stycznia 1945 dywizjon został przeniesiony na lotnisko w Andrews Field, na południe Anglii. Tu wszedł w skład 133 Skrzydła i od tego czasu ubezpieczał wyprawy bombowe nad Niemcy oraz zwalczał cele naziemne na terenie Holandii i Niemiec.
• 25 kwietnia dywizjon wykonał swój ostatni lot bojowy uczestnicząc w osłonie 255 „Lancasterów”, które zbombardowały siedzibę Hitlera w Berchtesgaden.
• 315 Dywizjon Myśliwski „Dębliński” został rozwiązany 6 grudnia 1946^[10].

Żołnierze dywizjonu

Piloci

• Michał Cwynar
• Jakub Bargiełowski
• Stanisław Blok
• Marian Jankiewicz
• Henryk Pietrzak
• Bogdan Śmidowicz
• Francis „Gabby” Gabreski – „gościnnie” w okresie XI 1942-II 1943; wykonał 20 lotów bojowych

Samoloty dywizjonu

Etat dywizjonu przewidywał 12 samolotów. Były to^[11]:

• Hawker Hurricane Mk-I – od lutego 1941
• Supermarine Spitfire Mk-IIA i IIB – od 15 lipca 1941
• Supermarine Spitfire Mk-VA, VB i VC – od 1 grudnia 1941
• Supermarine Spitfire Mk-IXC i Mk-IXB – od 1 października 1942
• Supermarine Spitfire Mk-VB – od 1 czerwca 1943
• North American Mustang Mk-III – 26 marca 1944

Lotniska bazowania

Symbole dywizjonu

Odznaka dywizjonu

Za odznakę dywizjonu przyjęto odznakę 112 eskadry myśliwskiej^[2]. Zatwierdzona została w Dzienniku Rozkazów Naczelnego Wodza nr 4 z 10 października 1943. Na tarczy w kształcie trójkąta, pokrytej białą emalią, widnieje wizerunek czarno emaliowanego walczącego koguta. Łapy i kontury srebrne, grzebień i korale z czerwonej emalii. W prawym górnym rogu srebrny numer 315. Odznaka jednoczęściowa wykonana w białym metalu, emaliowana, na rewersie nazwa firmy JR GAUNT LONDON i numer nadania. Wymiary: 23x20 mm, Wykonanie: Firma Gaunt and Son – London^[13].
Wersje^[14]:

1. drobne różnice w rysunku koguta
2. wykonana w tombaku, numerowana na rewersie, obok podkładka
3. bez numeru i nazwy firmy

• Święto dywizjonu – obchodzono 14 sierpnia na pamiątkę wielkiego zwycięstwa odniesionego nad myśliwcami niemieckimi w 1941^[2]
• Szalik – do stroju lotniczego piloci nosili szaliki jedwabne koloru niebieskiego^[2].
• Znaki rozpoznawcze – znakami rozpoznawczymi dywizjonu były litery PK namalowane po obu stronach kadłuba samolotów^[2].

Zobacz też

• Virginia Cherrill – „matka chrzestna” Dywizjonu 315

Przypisy

Bibliografia

• Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06745-7.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-204-3299-2.