Dzięcioł białoszyi

Dzięcioł białoszyi
	Dendrocopos syriacus
	(Hemprich & Ehrenberg, 1833)
	; Samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Melanerpini
Rodzaj	Dendrocopos
Gatunek	dzięcioł białoszyi
Synonimy
	Picus syriacus Hemprich & Ehrenberg, 1833;
	Picus syriacus Hemprich & Ehrenberg, 1833;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	(c) The author of the work; and the IUCN Red List spatial data, CC BY-SA 4.0; Zasięg występowania

Dzięcioł białoszyi^[5], dzięcioł syryjski (Dendrocopos syriacus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae).

Występowanie

Zamieszkuje środkową i południowo-wschodnią Europę, Azję Mniejszą i Bliski Wschód.

Dawniej zamieszkiwał jedynie północną część Azji Zachodniej. Pod koniec XIX wieku rozpoczął ekspansję ku północy, stopniowo zasiedlając Bałkany, Rumunię, Węgry, Ukrainę, Czechy, Słowację, Austrię, Polskę i południowo-zachodnią Rosję^[6].

W Polsce nieliczny ptak lęgowy na południowym wschodzie, rozprzestrzenia się na północ i na zachód^[7]. Pierwsze stwierdzenie dzięcioła białoszyjego na terenie kraju miało miejsce w 1978 roku w okolicach Rzeszowa^[6]. W latach 2008–2012 jego liczebność szacowano na 1000–2000 par lęgowych^[8], te same liczby podano też dla lat 2013–2018^[9].

Systematyka

Autorzy Handbook of the Birds of the World uznają D. syriacus za gatunek monotypowy^[2], natomiast Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 3 podgatunki^[2]^[10]:

D. s. syriacus (Hemprich & Ehrenberg, 1833) – środkowa i południowo-wschodnia Europa do Turcji i południowo-zachodniego Iranu
D. s. transcaucasicus Buturlin, 1910 – Kaukaz Południowy i północny Iran
D. s. milleri Zarudny, 1909 – południowo-wschodni Iran

Morfologia

Wygląd: Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy. Czoło żółtobiałe, wierzch głowy czarny (u samca czerwona przepaska), boki głowy i spód ciała biały. Grzbiet i skrzydła czarne, na barkach duże białe plamy, na skrzydłach białe poprzeczne pasy. Ogon czarny ze skrajnymi sterówkami biało-czarnymi. Podogonie czerwone.
Wymiary średnie

długość ciała ok. 23 cm
rozpiętość skrzydeł 42 cm
masa ciała ok. 80 g

Ekologia

Biotop: Niewielkie lasy liściaste, parki, ogrody, winnice, również zadrzewienia w osiedlach ludzkich.
Gniazdo: Dziuplę wykuwa w miękkim drzewie liściastym na niezbyt dużej wysokości.
Jaja: W kwietniu–maju wyprowadza jeden lęg. Samica składa 4 do 5 jaj.
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez obydwoje rodziców.
Pożywienie: Owady, jesienią i zimą również nasiona.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dzięcioła białoszyjego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 0,6–1,5 miliona dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3].

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą^[11]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)^[12].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Dendrocopos syriacus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Winkler, H., Christie, D.A. & de Juana, E.: Syrian Woodpecker (Dendrocopos syriacus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-15].
↑ ^a ^b Dendrocopos syriacus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Dendrocopos syriacus. In: IUCN 2014. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2014.3. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 26 May 2015.
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Melanerpini Gray,GR, 1846 (wersja: 2020-03-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-15].
↑ ^a ^b J. Michalczuk. Expansion of the Syrian Woodpecker Dendrocopos syriacus in Europe and Western Asia. „Ornis Polonica”. 55, s. 149–161, 2014.
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 514–517. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego nieliczny oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km².
↑ T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.
↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-15]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

Bibliografia

Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 177. ISBN 978-83-7073-474-9.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Dendrocopos syriacus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[hbwa-2] Winkler, H., Christie, D.A. & de Juana, E.: Syrian Woodpecker (Dendrocopos syriacus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-15].

[iucn-3] Dendrocopos syriacus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[4] BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Dendrocopos syriacus. In: IUCN 2014. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2014.3. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 26 May 2015.

[mk-5] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Melanerpini Gray,GR, 1846 (wersja: 2020-03-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-15].

[ekspansja-6] J. Michalczuk. Expansion of the Syrian Woodpecker Dendrocopos syriacus in Europe and Western Asia. „Ornis Polonica”. 55, s. 149–161, 2014.

[7] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 514–517. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego nieliczny oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km².

[ocena2015-8] T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.

[biuletyn2019-9] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-15]. (ang.).

[11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[clpp-12] Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne