Dzięgielów

Dzięgielów

wieś
Zamek w Dzięgielowie
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Goleszów
Liczba ludności (2008)	1332
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-445[1]
Tablice rejestracyjne	SCI
SIMC	0052244
Położenie na mapie gminy Goleszów Dzięgielów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dzięgielów
Położenie na mapie województwa śląskiego Dzięgielów
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego Dzięgielów
49°43′23″N 18°42′17″E/49,723056 18,704722

Nieoficjalny herb wsi Dzięgielów

Dzięgielów (cz. Děhylov, niem. Dzingelau) – wieś sołecka w gminie Goleszów w powiecie cieszyńskim, w województwie śląskim. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Leży w dolinie Puńcówki, na Pogórzu Cieszyńskim, powierzchnia sołectwa wynosi 831 ha^[2], a liczba ludności 1332, co daje gęstość zaludnienia równą 160,3 os./km².

W miejscowości znajduje się cmentarz komunalny.

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Zengilow^[3][4][5]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Od lat 1494/1496 do początku XVII w. w posiadaniu rodziny Czelów z Czechowic, jednego z najwybitniejszych rodów szlacheckich Księstwa Cieszyńskiego. Następnie w posiadaniu rodziny Goczałkowskich, w ostatnich latach XVIII w. w rękach barona Józefa Beesa, później własność Komory Cieszyńskiej.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 61 budynkach w Dzięgielowie na obszarze 817 hektarów mieszkało 499 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 61,1 os./km². z tego 121 (24,2%) mieszkańców było katolikami, 378 (75,8%) ewangelikami, 489 (98%) było polsko-, 5 (1%) czesko- a 4 (0,8%) niemieckojęzycznymi^[6]. Do 1910 liczba budynków wzrosła do 65 a mieszkańców do 506, z czego 143 (28,3%) było katolikami, 363 (71,7%) ewangelikami, 502 (99,2%) polsko-, 3 (0,6%) czesko- a 1 niemieckojęzycznymi^[7].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego pod dowództwem ob. Obracaja, który podlegał organizacyjnie 1 kompanii w Cieszynie^[8].

W latach 1975–1998 wieś należała do województwa bielskiego.

Obiekty użyteczności publicznej w Dzięgielowie

Szkoła podstawowa

Remiza OSP

Zamek

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajduje się jeden obiekt zabytkowy^[9], a mianowicie zamek na wschodnim krańcu wsi, wzniesiony z końcem XV w. przez ród Czelów.

Turystyka

Przez miejscowość przechodzą następujące trasy rowerowe:

• czerwony Główny Karpacki Szlak Rowerowy (621 km)
• zielona trasa rowerowa nr 13 – Ustroń - Jastrzębie-Zdrój - Rybnik (82 km)
• czerwona trasa rowerowa nr 24 (Pętla rowerowa Euroregionu Śląsk Cieszyński)
• żółta trasa rowerowa nr 256 – Dzięgielów – Ustroń (8,5 km)
• czarna trasa rowerowa nr 257 „Śladami Stroju Cieszyńskiego” (40 km)
• niebieska trasa rowerowa nr 260 – Puńców - Dzięgielów - Leszna Górna (7,5 km)
• Międzynarodowy Szlak Rowerowy Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń

Na wschód od zamku biegnie także czarny pieszy szlak turystyczny Goleszów PKP - Czantoria Wielka (14 km).

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące Kościoły:

• Kościół Ewangelicko-Augsburski:
  • parafia Ewangelicko-Augsburska
• Kościół rzymskokatolicki:
  • filiał parafii św. Jerzego w Puńcowie
• Kościół Wolnych Chrześcijan:
  • zbór w Dzięgielowie

W północnej części wsi, w przysiółku „Na Kępie”, znajduje się zasłużony Ewangelicki Diakonat Żeński „Eben-Ezer”, założony w 1923 z inicjatywy pastora Karola Kulisza oraz największy w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Polsce dom opieki „Emaus”, zbudowany w latach 1977–1980 (obecnie w pobliżu istnieje również drugi taki obiekt – „Emaus 2”).

Ponadto Dzięgielów jest miejscem, w którym corocznie odbywa się Tydzień Ewangelizacyjny, organizowany przez Centrum Misji i Ewangelizacji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.

Architektura sakralna Dzięgielowa

Kaplica rzymskokatolicka

Kościół Ewangelicki Eben-Ezer

Ewangelicki Dom Seniora "Emaus II"

Cmentarz

Zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan

Komunikacja

Przez wieś kursują busy prywatnego przewoźnika TRANSBUS.

Urodzeni w Dzięgielowie

• Andrzej Glajcar (1840–1918) - pastor^[10]
• Jan Macura (1845-1888) - farmaceuta^[10]
• Jerzy Franek – kierowca wyścigowy
• Andrzej Hławiczka – nauczyciel i muzyk
• Karol Kulisz – duchowny luterański

Zobacz też

• Strażnica WOP Dzięgielów

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.

Linki zewnętrzne

• Opis Dzięgielowa
• Dzięgielów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 293 .