Działania opóźniające

Działania opóźniające – działania bojowe (walki) prowadzone przez wojska (osłonowe) w czasie odejścia na kolejnych pozycjach obronnych (opóźnienia) w celu uzyskania czasu potrzebnego wyższemu dowódcy na zadanie przeciwnikowi maksymalnych strat i stworzenia dla wojsk własnych bardziej korzystnej sytuacji bez angażowania się w decydujące walki[1]. Mogą być prowadzone w sposób zamierzony lub wymuszony[2]. Są jednym z podstawowych rodzajów walki[3]. Stanowią najbardziej aktywną formę odwrotu[4]. Ich istotą jest unikanie przewlekłych walk przez stawiaj nacierającym oporu na kolejnych pozycjach opóźniania, nie dopuszczając do rozstrzygających starć[5].

Cele działań opóźniających

  • opóźnienie manewru przeciwnika poprzez zadawanie mu strat zmniejszających jego potencjał bojowy, w celu zyskania czasu na przygotowanie kolejnych działań,
  • przejęcie inicjatywy poprzez celowe wprowadzenie przeciwnika w obszar, w którym jest on bardziej podatny na wykonanie ataku lub kontrataku,
  • uniknięcie walki w niesprzyjających warunkach i zabezpieczanie tym samym wojsk własnych,
  • określenie głównego kierunku uderzenia przeciwnika.

Prowadzenie działań opóźniających

Działania opóźniające są prowadzone w pasach lub na kierunkach. Zasadniczym elementem struktury działań opóźniających jest pozycja opóźnia. Wojskom wyznacza się przednią, pośrednie, i końcową pozycję opóźniania. Przyjmuje się, że stanowią je batalionowe lub wyjątkowo kompanijne rejony opóźniania, rozmieszczone nieregularnie w terenie na prawdopodobnych kierunkach działań przeciwnika[6].
Działania opóźniające składają się z szeregu działań poszczególnych elementów zgrupowania bojowego, takich jak obrona zajmowanych pozycji, wyjście z walki, odejście na kolejne pozycje. Są typowym sposobem wykonywania zadań przez oddziały wydzielone w pasie przesłaniania lub ariergardy osłaniające odwrót lub wycofanie sił głównych[7].

Przebieg działań opóźniających w pierwszym okresie nie odbiega od typowych działań obronnych. Podchodzącego przeciwnika zwalcza się na dalekich podejściach, a głównym zadaniem w tym okresie jest powstrzymanie natarcia i niedopuszczenie do pokonania z marszu pozycji przedniej. Opór stawiany na pierwszej pozycji powinien być na tyle silny, żeby zmusić zarówno awangardy jak i siły główne przeciwnika do rozwinięcia. Istotnym elementem siły oporu jest rozbudowa inżynieryjna[8].

Do kalkulacji przyjmuje się, że wojska prowadzące działania opóźniające mogą skutecznie przeciwstawiać się liczniejszym siłom przeciwnika, niż ma to miejsce w obronie. Stąd też wyznacza się 2-krotnie większą szerokość pasów działań opóźniających niż pasów obrony. Liczba rubieży opóźniania i czas ich utrzymywania zależą od głębokości opóźniania, terenu, posiadanych sił oraz nakazanego terminu utrzymania rubieży końcowej. Rubieże powinno się wyznaczać w takiej odległości od siebie, aby nacierający chcąc atakować kolejną rubież, zmuszony był zmienić stanowiska ogniowe artylerii i od nowa organizować natarcie[9].

Metody działań opóźniających

Wyróżnia się trzy główne metody prowadzenia działań opóźniających: opóźnianie ciągłe, opóźnianie przemienne i metodę kombinowaną[7].

  • opóźnianie ciągłe
prowadzi się poprzez ciągłą walkę z nacierającym przeciwnikiem metodą obsadzania kolejnych rubieży opóźniania tymi samymi pododdziałami, które jednocześnie odpierając ataki wychodzą z walki, przemieszczają się na kolejne rubieże opóźniania i organizują obronę;
  • opóźnianie przemienne (przekraczanie lub metoda szufladkowania)
polega na prowadzeniu stopniowej walki z przeciwnikiem na co najmniej dwóch rubieżach opóźniania; cześć pododdziałów powstrzymuje natarcie przeciwnika, druga część przygotowuje do obrony kolejną rubież opóźniania;
  • opóźnianie mieszane (kombinowane)
polega na prowadzeniu działań na jednym kierunku działań opóźniających metodą opóźniania przemiennego, a na drugim – opóźniania ciągłego.

Normy taktyczne

Normy taktyczne należy traktować jako swego rodzaju wielkości odniesienia. Stanowią one orientacyjne ramy, są wypadkową różnych warunków organizowania i prowadzenia obrony. Wartość norm taktycznych nie należy traktować jako coś niezmiennego. Trzeba do nich podchodzić elastycznie, stosownie do charakteru zadania i zamiaru działań przełożonego, miejsca i roli w ugrupowaniu szczebla nadrzędnego oraz składu i możliwości bojowych oddziału[10].

Normy taktyczne w Wojsku Polskim[11]
WyszczególnienieBrygadaBatalion
Szerokość pasa (pozycji) opóźnianiado 30 kmdo 10 km
Głębokość pasa (pozycji) opóźnianiaponad 20 kmdo 3 km
Liczba pozycji opóźniania31−2
Odległość między pozycjami4−5

Przypisy

  1. ↑ Koziej 2011 ↓, s. 206.
  2. ↑ Krakowski (red.) 2014 ↓, s. 20.
  3. ↑ Elak 2014 ↓, s. 142.
  4. ↑ Laprus (red.) 1979 ↓, s. 103.
  5. ↑ Huzarski 2001 ↓, s. 72.
  6. ↑ Huzarski 2001 ↓, s. 74.
  7. ↑ a b Koziej 2011 ↓, s. 206–207.
  8. ↑ Huzarski 2001 ↓, s. 77.
  9. ↑ Koziej 2011 ↓, s. 208.
  10. ↑ Ściborek (red.) 1995 ↓, s. 51-52.
  11. ↑ Krakowski (red.) 2014 ↓, s. 21.

Bibliografia

  • Leszek Elak: Podstawy działań taktycznych. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2014. ISBN 978-83-7523-316-2.
  • Michał Huzarski: Taktyka ogólna wojsk lądowych. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2001. ISBN 83-88062-91-3.
  • Stanisław Koziej: Teoria sztuki wojennej. Warszawa: „Bellona”, 2011. ISBN 978-83-11-12122-5.
  • Krzysztof Krakowski (red.): Wskaźniki taktyczne wojsk lądowych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2014. ISBN 978-83-7523-295-0.
  • Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 103. ISBN 83-11-06229-3.