Dziećmarów
| Artykuł | 50°11′57″N 17°57′14″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°11'57"N, 17°57'14"E |
| - błąd | 39 m |
| Odległość | 0 m |
| wieś | |
_Ko%c5%9bci%c3%b3%c5%82_%c5%9bw._Micha%c5%82a_Archanio%c5%82a.jpg) (c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0 Kościół św. Michała Archanioła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 275–280 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) | 237[1] |
| Strefa numeracyjna | 77 |
| Kod pocztowy | 48-120[2] |
| Tablice rejestracyjne | OGL |
| SIMC | 0491067 |
Położenie na mapie gminy Baborów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Baborów") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego  | |
 50°11′57″N 17°57′14″E/50,199167 17,953889 | |
Dziećmarów (dawniej Dziećmarowy, cz. Dětmárov, niem. Dittmerau[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Baborów.
Dziećmarów jest najwyżej położonym miejscem w gminie. Powierzchnia miejscowości wynosi 9,7 km², z czego większą część stanowią użytki rolne, a na terenie sołectwa eksploatowane jest ujęcie wody, z którego zaopatrywana jest większa część gminy[4].
Nazwa
Nazwa dzierżawcza Dziećmarów wywodzi się od niemieckiego imienia Ditmar, prawdopodobnie zasadźcy wsi[5].
Heinrich Adamy w swoim spisie nazw miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 r. we Wrocławiu wywodzi nazwę Dziećmarowa od pierwotnej staropolskiej nazwy, mającej swój źródłosłów w połączeniu słów „dziecko” oraz „moru”[6]. Adamy jako najstarszą nazwę wymienia Dzieczmorów, podając jej znaczenie Kindersterbe (pol. umieranie dzieci)[6]. Nazwa nawiązuje być może do historycznego wydarzenia związanego z zarazą moru, w wyniku której śmierć poniosły dzieci. Została ona później fonetycznie zgermanizowana na Dittmerau[6] i wywodzona przez Niemców od imienia Ditmar lub Dziećmar.
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Dzieczmorow oraz nazwą zgermanizowaną Dittmerau[7].
Historia
Miejscowość i kościół po raz pierwszy wzmiankowanoa w 1307 roku jako Ditmari villa[5]. Miejscowość ta należała później do księstwa kozielskiego. W 1311 poprzez kupno od ówczesnego posiadacza Jana Czesnitza stała się własnością Joannitów z Grobnik[8]. W Dziećmarowie nie istniał majątek. Prawdopodobnie była to miejscowość oczynszowana.
Do 1660 miejscowy kościół był filią parafii Babice w diecezji ołomunieckiej. W 1668 erygowano własną parafię, która należała później do diecezji wrocławskiej[9]. Jej grunty wynosiły 25 ha. Po wojnach śląskich znalazła się w granicach Prus. W 1818 przyłączono ją do powiatu głubczyckiego. W wyniku pożaru w 1785 spłonęła część miejscowości wraz z kościołem.
W 1723 w miejscowości był sołtys, 24 chłopów, 24 chałupników. Struktura mieszkańców Dziećmarowa uległa zmianie i w 1783 miejscowość zamieszkiwało: 26 chłopów, 29 małorolnych, 46 chałupników. W 1910: 22 chłopów, 76 małorolnych, 32 chałupników. Grunty rolne wynosiły 846 ha. Liczba mieszkańców Dziećmarowa wynosiła: 1783 rok – 646; 1845 – 718; 1880 – 857; 1910 – 979. Mieszkańcy posługiwali się polsko-śląskim dialektem sułkowskim, w przeciwieństwie do pobliskiego laskojęzycznego Baborowa, np. w 1910 stanowili oni 75% mieszkańców[3].
W 1880 doszło do komasacji pól. Od 1895 miejscowość posiadała kasę oszczędnościowo-pożyczkową, a od 1889 funkcjonował Związek Kombatantów. Na pieczęci Dziećmarowa widnieje bogini sprawiedliwości z wagą i mieczem. Kaplica św. Jana istnieje w miejscowości od czasu pożaru jaki miał miejsce w 1780. Szkoła w Dziećmarowicach istniała najprawdopodobniej od czasu, kiedy Babice stały się samodzielną parafią. W 1833 zniesiono starą drewnianą szkołę, budując w jej miejsce nową – dwuklasową. Obszar gruntów szkolnych wynosił 6,44 ha. W 1910 założono wiejską szkołę dokształcającą. W 1898 przy drodze w stronę Grobnik założono nowy 1,25-hektarowy cmentarz. Na miejscu starego cmentarza w 1900 zbudowano kaplicę Góry Oliwnej. W 1938 postawiono wieżę ciśnień, a w 1923 zelektryzowano Dziećmarów. W 1924 na wieży kościelnej założono nowe dzwony, które wcześniej usunięto i wykorzystano na potrzeby I wojny światowej. W wyniku działań wojennych w marcu 1945 wieś została zniszczona w 50%.
Na frontach I wojny światowej poległo 37 mężczyzn z Dziećmarowa. Po I wojnie światowej liczba mieszkańców wynosiła 731. Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Dziećmarowie 579 osób, z czego 449, ok. 77,5%, stanowili mieszkańcy (w tym 447, ok. 77,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 569 głosów (ok. 98,3% uprawnionych), w tym 569 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 559 osób (ok. 98,2%), a za Polską 10 osób (ok. 1,8%)[10].
W 1942 w miejscowości mieszkało 719 mieszkańców. W granicach Polski od końca II wojny światowej. W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa opolskiego.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[11]:
- kościół par. pw. św. Michała Archanioła. Wybudowany w ciągu trzech lat po pożarze w 1786 jako barokowy kościół pod wezwaniem św. Archanioła Michała z fundacji joannitów, barokowo-klasycystyczny, który w latach 1896–1897 zmodernizowano i powiększono poprzez dobudowę kaplicy. Przed wybuchem II wojny światowej kościół ten pomalowano i założono nowe organy. W marcu 1945 kościół został trafiony bombą i zrównany z ziemią. Poświęcenie nowo wybudowanego kościoła dokonał ks. Adm. A. Kominek w 1949.
- dom nr 16 a, d. 15, z poł. XIX w.
- dom nr 79, z poł. XIX w.
Postaci
Z Dziećmarowa pochodził ks. Anastazy Sedlag (1787–1856), od 1833 bp chełmiński.
Dane demograficzne[12]
Wieś Dziećmarów ma 249 mieszkańców, z czego 50,6% stanowią kobiety, a 49,4% mężczyźni. W latach 1998-2011 liczba mieszkańców zmalała o 20,7%. Współczynnik feminizacji we wsi wynosi 102 i jest nieznacznie mniejszy od współczynnika feminizacji dla województwa opolskiego oraz nieznacznie mniejszy od współczynnika dla całej Polski.
65,9% mieszkańców wsi Dziećmarów jest w wieku produkcyjnym, 16,5% w wieku przedprodukcyjnym, a 17,7% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada we wsi Dziećmarów 51,8 osób w wieku nieprodukcyjnym. Ten wskaźnik obciążenia demograficznego jest więc znacznie mniejszy od wskaźnika dla województwa opolskiego oraz znacznie mniejszy od wskażnika obciążenia demograficznego dla całej Polski.
| Ogółem | 249 |
|---|---|
| Kobiety | 123 |
| Mężczyźni | 126 |
Przypisy
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 243 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Mariusz Kowalski. Morawianie (Morawcy) w Polsce. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. 5, s. 115-131, 2016.
- ↑ Zdjęcia lotnicze Dziećmarowa
- ↑ a b Magdalena Janus, Iwona Kopaniecka, Monika Prześlakiewicz, Tomasz Duchnowski, Dagmara Duchnowska: Analiza kulturowo-historyczna gminy Baborów. Baborów: Starostwo Powiatowe, 2013, s. 8–10.
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 78, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 112.
- ↑ Analiza..., 2013, s. 13.
- ↑ Katarzyna Maler. ZARYS DZIEJÓW KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO NA ZIEMI GŁUBCZYCKIEJ OD ŚREDNIOWIECZA DO 1945 ROKU. „WROCŁAWSKI PRZEGLĄD TEOLOGICZNY”. 23, s. 192, 2015.
- ↑ Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 16. [dostęp 2015-02-12]. (fr. • pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 19. [dostęp 2012-11-25].
- ↑ Wieś Dziećmarów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-10-14] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
Bibliografia
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa parafii św. Michała Archanioła w Dziećmarowie
- Wodociąg Dziećmarów – najstarszy w Gminie Baborów
- Analiza historyczna gminy Baborów
- Lokalna książka rodzinna (niem.)
- Strona internetowa miejscowości
- Dytmarów 2.), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 258.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.2778 N
- S: 49.942 N
- W: 16.8461 E
- E: 18.8073 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Głubczyce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.34 N
- S: 49.95 N
- W: 17.55 E
- E: 18.11 E
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Baborów (gmina),Poland.
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Dziećmarów 87 (Dittmerau) - rzymskokatolicki kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła, 1786, 1895, barokowo-klasycystyczny (odbudowany w 1955 po zniszczeniach wojennych).