Dzień Edukacji Narodowej

Dzień Edukacji Narodowej

Dzień	14 października
Państwa	Polska
Upamiętnia	powstanie Komisji Edukacji Narodowej
Znaczenie	podkreślenie wiodącej roli nauczycieli w jakości edukacji
Inne nazwy	Dzień Nauczyciela (do 1982)
Podobne święta	Światowy Dzień Nauczyciela

Dzień Edukacji Narodowej – polskie święto oświaty i szkolnictwa wyższego ustanowione 27 kwietnia 1972 roku, określone ustawą – Karta praw i obowiązków nauczyciela jako Dzień Nauczyciela^[1]. Od 1982 roku na mocy ustawy Karta Nauczyciela obchodzone jako Dzień Edukacji Narodowej^[2].

Upamiętnia rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej, która została utworzona z inicjatywy króla Stanisława II Augusta Poniatowskiego i zrealizowana przez Sejm Rozbiorowy w dniu 14 października 1773 roku. Potocznie dzień ten nadal zwany jest Dniem Nauczyciela.

Rys historyczny

Historia Dnia Nauczyciela w Polsce ma swoje początki w 1957 roku. Podczas Światowej Konferencji Nauczycielskiej w Warszawie ustalono, że dzień 20 listopada będzie Międzynarodowym Dniem Karty Nauczyciela i świętem nauczycieli. Konferencja została zorganizowana przez Związek Nauczycielstwa Polskiego^[a][3]. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 roku, zwana Kartą praw i obowiązków nauczyciela, wprowadziła Dzień Nauczyciela^[4] obchodzony w rocznicę powołania Komisji Edukacji Narodowej. W 1982 roku Kartę praw i obowiązków nauczyciela zastąpiła Karta Nauczyciela, zmieniając nazwę święta na Dzień Edukacji Narodowej oraz wprowadzając przepis: Dzień ten uznaje się za święto wszystkich pracowników oświaty (…)^[5].

Obchody święta w Polsce

Dzień Edukacji Narodowej jest uroczyście obchodzony w instytucjach związanych z oświatą. Jest okazją do nagradzania wyróżniających się nauczycieli i pracowników niepedagogicznych. Minister Edukacji Narodowej wręcza nauczycielom złote, srebrne, brązowe Krzyże Zasługi, medale Komisji Edukacji Narodowej oraz nagrody Ministra Edukacji Narodowej za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze^[6]. Odznaczenia i wyróżnienia dla nauczycieli wręczane są przez kuratorów oświaty, władze samorządowe oraz dyrektorów szkół na uroczystych galach.

W placówkach oświatowych działających w oparciu o Kartę Nauczyciela, zgodnie z zapisanym w niej artykułem 74., jest to dzień wolny od zajęć dydaktycznych^[7]. W szkołach, przedszkolach i żłobkach tego typu mogą odbywać się wtedy wyłącznie zajęcia opiekuńczo-wychowawcze. W podmiotach niepublicznych, gdzie nauczyciele są zatrudnieni według kodeksu pracy, decyzję o przebiegu tego dnia podejmuje dyrektor.

W większości instytucji oświatowych uroczystości z racji tego święta odbywają się wcześniej, a w dniu 14 listopada, nauczyciele i uczniowie nie mają obowiązku przychodzenia do placówki. W niektórych szkołach, dokładnie w Dzień Edukacji Narodowej, kiedy nie odbywają się lekcje, organizowane są apele, na których dokonuje się pasowania uczniów klas pierwszych^[8].

Dzień Nauczyciela na świecie

Dzień Nauczyciela w szkole w Singapurze

Spotkanie prezydenta USA Obamy z nauczycielami z okazji Dnia Nauczyciela, 2 maja 2011 roku

Dzień Nauczyciela obchodzi większość państw na świecie m.in.:

• Albania – 7 marca^[9] (upamiętniający powstanie 1. szkoły świeckiej 7 marca 1887 r. w Korczy);
• Argentyna – 11 września (związany ze śmiercią Domingo Faustino Sarmiento);
• Brazylia – 15 października;
• Chiny – 10 września;
• Czechy, Słowacja – 28 marca (w dniu urodzin Jana Amosa Komenskiego);
• Hiszpania – 27 listopada;
• Indie – 5 września (w dniu urodzin Sarvepalli Radhakrishnan);
• Malezja – 16 maja;
• Meksyk – 15 maja;
• Tajwan – 28 września (w dniu urodzin Konfucjusza)^[10];
• Turcja – 24 listopada;
• Korea Południowa – 15 maja (w dniu urodzin króla Sejonga Wielkiego).

W jednych państwach ma on charakter oficjalny, w innych zwyczajowy. Dzień ten, podobnie jak w Polsce, związany jest z lokalnymi wydarzeniami^[10].

Światowy Dzień Nauczyciela

Światowy Dzień Nauczyciela (ang. World Teacher’s Day) pod patronatem UNESCO obchodzony jest 5 października. Dzień ten proklamowany został w 1994 r. na pamiątkę podpisania w 1966 r. „Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”, opracowanej przez UNESCO i Międzynarodową Organizację Pracy. Jest okazją do podkreślenia wiodącej roli nauczycieli w zapewnieniu najwyższej jakości edukacji na wszystkich poziomach nauczania^[11].

W Polsce od 1997 roku 5 października również jest obchodzony Światowy Dzień Nauczyciela przez nauczycieli reprezentujących sektor nauki i szkolnictwa wyższego.

5 października Dzień Nauczyciela obchodzony jest w Rosji i na Litwie.

Zobacz też

• Międzynarodowe Dni i Tygodnie ONZ
• święta państwowe w Polsce

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 r. – Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela (Dz.U. z 1972 r. nr 16, poz. 114) (uchylona).
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2021 r. poz. 1762).
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. – o prawach i obowiązkach nauczycieli (Dz.U. z 1956 r. nr 12, poz. 63). (uchylona)
• nertila, Albański Dzień Nauczyciela, [w:] Gazeta.pl, [dostęp 2012-10-10].
• Ministerstwo Edukacji Narodowej, MEN świętuje Dzień Edukacji Narodowej, [dostęp 2009-10-12].
• Związek Nauczycielstwa Polskiego. Jubileusz 100-lecia Związku Nauczycielstwa Polskiego, [dostęp 2009-10-06], [strona zarchiwizowana].
• Dzień Nauczyciela, święto obchodzone 14 października, [dostęp 2009-10-06].
• Związek Nauczycielstwa Polskiego, Światowy Dzień Nauczyciela 5 października 2009 r., [dostęp 2010-03-03], [strona zarchiwizowana].
• Ika, Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Nauczyciela [w;] „Głos Nauczycielski”, nr 41 z dnia 12 października 2005 r., [strona zarchiwizowana].