Dzień Kobiet

Dzień Kobiet
Ilustracja
Dzień Kobiet w Hiszpanii w 2020 roku
Dzień

8 marca

Typ święta

międzynarodowe

Zwyczaje

wręczanie kobietom kwiatów i upominków

Znaczenie

Wyraz szacunku dla kobiet

Symbole

tulipan, czerwony goździk

Inne nazwy

Międzynarodowy Dzień Kobiet

Podobne święta

Międzynarodowy Dzień Wdów, Dzień Matki, Hina-matsuri

Dzień Kobiet – coroczne święto obchodzone 8 marca od 1910 roku. Pierwszy dzień kobiet obchodzony był 28 lutego 1909[1], ustanowiony przez Socjalistyczną Partię Ameryki[1] po zamieszkach i strajkach w Nowym Jorku[2].

Historia

Demonstracja sufrażystek w Nowym Jorku, 6 maja 1912 r.

Początki Międzynarodowego Dnia Kobiet wywodzą się z ruchów robotniczych w Ameryce Północnej i Europie[3]. Najwcześniejsze obchody Dnia Kobiet, nazywane obecnie Narodowym Dniem Kobiet(ang.)[4], odbyły się 28 lutego 1909 roku w Nowym Jorku. Zorganizowany został przez Socjalistyczną Partię Ameryki[5] zgodnie z sugestią sufrażystki Theresy Malkiel(ang.)[6]. Początkowo twierdzono, że dzień ten upamiętnia protest kobiet pracujących przy produkcji odzieży w Nowym Jorku w dniu 8 marca 1857 roku, jednak zdaniem ekspertów był to mit mający na celu odseparowanie Międzynarodowego Dnia Kobiet od jego socjalistycznego pochodzenia[7][8][9].

W sierpniu 1910 roku zorganizowano Międzynarodową Socjalistyczną Konferencję Kobiet(ang.) przed posiedzeniem generalnym Drugiej Międzynarodówki Socjalistycznej w Kopenhadze, w Danii[10]. Niemieckie delegatki Clara Zetkin, Käte Duncker, Paula Thiede i inne, zainspirowane częściowo przez amerykańskie socjalistki, zaproponowały ustanowienie corocznego "Dnia Kobiet"[7][11]. Miał on służyć krzewieniu idei praw kobiet oraz budowaniu społecznego wsparcia dla powszechnych praw wyborczych dla kobiet[12]. W konferencji udział wzięło ponad 100 uczestniczek z 17 krajów. Ustanowienie Dnia Kobiet zostało przyjęte w drodze anonimowego głosowania, bez ustalania dokładnej daty jego obchodów[3][7][11].

Sufrażystki w Krakowie – Dzień Kobiet 1911 r.

19 marca 1911 roku po raz pierwszy Międzynarodowy Dzień Kobiet obchodzono w Austrii, Danii, Niemczech i Szwajcarii[5]. Domagano się prawa kobiet do głosowania i obejmowania stanowisk publicznych, praw kobiet do pracy i szkoleń zawodowych oraz zaprzestania dyskryminacji w miejscu pracy. 25 marca tego roku wiele robotnic zginęło w pożarze fabryki Triangle Shirtwaist[13].

W latach 1913 i 1914 podczas Międzynarodowego Dnia Kobiet odbyły się demonstracje antywojenne. Tego dnia święto było obchodzone po raz pierwszy w Rosji. Wiece odbywały się tam w ostatnią niedzielę lutego wg kalendarza juliańskiego. Dzień Kobiet obchodzony był również w innych krajach.

W czwartek 8 marca 1917 (23 lutego 1917 roku wg kalendarza juliańskiego) kobiety w Rosji zorganizowały strajki i protesty pod hasłem „chleb i pokój” rozpoczynając rewolucję lutową. Cztery dni później abdykował car, a rząd tymczasowy przyznał kobietom prawa wyborcze[3].

Po rewolucji październikowej, feministka bolszewicka Aleksandra Kołłontaj przekonała Lenina do ustanowienia 8 marca oficjalnym świętem w Rosji. Stało się tak, ale do 1965 roku był to normalny dzień pracy. 8 maja 1965 roku dekretem Prezydium ZSRR Międzynarodowy Dzień Kobiet ustanowiono dniem wolnym od pracy „w celu upamiętnienia zasług kobiet sowieckich w budowie komunizmu, w obronie ojczyzny podczas wielkiej wojny ojczyźnianej, ich heroizm i bezinteresowność na froncie i na tyłach, a także w celu zaznaczenia dużego wkładu kobiet w umacnianie przyjaźni między narodami i walkę o pokój”.

Dzień Kobiet współcześnie

Obchody Święta Kobiet na świecie

     święto oficjalne

     święto dla kobiet

     święto nieoficjalne

Dzień Kobiet jest obecnie oficjalnym świętem w Albanii, Algierii, Armenii, Azerbejdżanie, Białorusi, Bośni i Hercegowinie, Brazylii, Bułgarii, Burkina Faso, Kamerunie, Chinach, Kubie, Laosie, Kazachstanie, Kirgistanie, Macedonii Północnej, Mołdawii, Mongolii, Czarnogórze, Polsce, Rumunii, Rosji, Serbii, Tadżykistanie, Ukrainie, Uzbekistanie, Wietnamie, Włoszech, Zambii i Tunezji. Mężczyźni wręczają wtedy znajomym kobietom – matkom, żonom, partnerkom, koleżankom kwiaty i drobne podarunki. W niektórych krajach (jak Rumunia) dzień ten jest równoważny z dniem matki, podczas którego dzieci ofiarują drobne prezenty swoim matkom i babciom.

W Armenii po upadku Związku Radzieckiego zaniechano świętowania MDK, zamiast tego 7 kwietnia wprowadzono święto Piękna i macierzyństwa. Nowe święto stało się popularne pośród Ormian i jest obchodzone jako upamiętnienie jednego z głównych świąt kościoła ormiańskiego, zwiastowania. Ludzie świętują jednak również 8 marca. Dyskusja publiczna, której tematem były dwa Dni Kobiet przyniosła rezultat w postaci Miesiąca Kobiet, który trwa pomiędzy 8 marca i 7 kwietnia.

We Włoszech kobiety obdarowywane są gałązkami akacji srebrzystej[14][15]. Akacje srebrzyste i czekolada są także najczęstszym prezentem w Rosji.

W Bośni i Hercegowinie, Bułgarii, Brazylii, Chorwacji, Czarnogórze, Rumunii, Mołdawii, Macedonii Północnej, Słowenii, Serbii i Węgrzech kobiety najczęściej dostają kwiaty. Czasami prezenty ofiarują swoim pracownicom również pracodawcy. Często obdarowane przez swoich uczniów zostają nauczycielki.

W Portugalii i Rumunii często noc 8 marca grupy kobiet świętują na obiadach i przyjęciach „tylko dla pań”.

Międzynarodowy Dzień Kobiet był powodem stosowania przemocy w Teheranie. 4 marca 2007 roku irańska policja pobiła sto osób planujących zgromadzenie. Policja aresztowała wiele kobiet. Niektóre z nich relacjonowały kilka dni później, że były zamknięte w odosobnieniu i przesłuchiwane[16]. Shadi Sadr i Mahbubeh Abbasgholizadeh oraz kilku innych aktywistów społecznych zakończyło 19 marca 2007 roku strajk głodowy[17].

W Tunezji Święto Kobiet obchodzone jest 13 sierpnia[18].

Dzień Kobiet w Polsce – dawniej i obecnie

Manifestacja z okazji Dnia Kobiet, Kraków 2019 r.

W Polsce święto było popularne w okresie PRL. W latach 70. do popularnych podarunków dołączyły kwiaty. Początkowo ofiarowywano goździki i rajstopy, a później tulipany. Z okazji tego dnia publikowano portrety kobiet różnych sektorów życia gospodarczego zgodnie z opinią Władysława Gomułki, że „nie ma dziś w Polsce dziedziny, w której kobiety nie odgrywałyby ważnej roli”. W zakładach pracy czy szkołach był obchodzony obowiązkowo. Była to okazja do uzupełniania braków w zaopatrzeniu, dlatego wręczano paniom takie dobra materialne jak rajstopy, ręcznik, ścierka, mydło, kawa. Dzień ten, podobnie jak inne uroczystości: Dzień Czynu Partyjnego, Dzień Hutnika, Dzień Drukarza, Dzień Pracownika Przemysłu Spożywczego – według niektórych istniał po to, aby obywatele nie zapomnieli o „przywiązaniu do Państwa Ludowego, miłości do wielkich idei pokoju i socjalizmu”. Świadczą o tym chociażby tytuły ówczesnych artykułów: „Kobiety w szeregach ORMO podejmują zobowiązania dla uczczenia swego święta”, „Tysiące kobiet stają w szeregach przodowników pracy”, „Kobiety uczczą swoje święto wzmożonym współzawodnictwem pracy”[19].

Obecnie corocznie odbywają się organizowane przez feministki manify, czyli demonstracje połączone z happeningiem na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn. Prezentami są najczęściej kwiaty lub słodycze.

Organizacja Narodów Zjednoczonych a Dzień Kobiet

Podpisana w 1945 roku Karta Narodów Zjednoczonych była pierwszym międzynarodowym dokumentem potwierdzającym zasadę równości kobiet i mężczyzn. W ciągu sześćdziesięciu lat ONZ brała udział w opracowywaniu międzynarodowych strategii, standardów, programów i określaniu celów promujących podwyższanie statusu kobiet.

Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowane agendy propagują równoprawne uczestnictwo kobiet w realizacji celów zrównoważonego rozwoju, pokoju, bezpieczeństwa i pełnego poszanowania praw człowieka. Problematyka uwłasnowolnienia kobiet znajduje się w centrum działań ONZ w dziedzinach społeczno-gospodarczo-politycznych na całym świecie.

Rok 1975 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Kobiet. Dwa lata później Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, na mocy której Dzień Praw Kobiet i Pokoju na Świecie mógł być obchodzony w dowolnie wybranym przez Państwa Członkowskie dniu, zgodnie z tradycją danego kraju[20]. Przyjmując rezolucję Zgromadzenie Ogólne uznało znaczącą rolę kobiet w rozwoju społecznym oraz procesach pokojowych. Wezwało również do zakończenia dyskryminacji oraz udzielenia większego wsparcia kobietom, aby mogły w pełni i na równych prawach uczestniczyć w życiu społeczno-politycznym[3].

17 grudnia 1999 roku Zgromadzenie wyznaczyło dzień 25 listopada jako datę obchodów Międzynarodowego Dnia Eliminacji Przemocy wobec Kobiet i wezwało rządy oraz międzynarodowe i pozarządowe organizacje do organizowania w tym dniu imprez mających na celu uświadomienie opinii publicznej skali tego problemu. Organizacje kobiece organizowały podobne obchody od 1981 roku, aby uczcić rocznicę brutalnego morderstwa trzech dominikańskich aktywistek – sióstr Mirabal – dokonanego w 1961 roku na rozkaz przywódcy tego państwa, Rafaela Trujillo[21].

18 grudnia 2007 roku Zgromadzenie ustanowiło dzień 15 października jako Międzynarodowy Dzień Kobiet Wiejskich. W rezolucji NZ nakłaniają państwa członkowskie, by przy współpracy z agendami ONZ i społeczeństwem obywatelskim podjęły działania poprawiające sytuację kobiet zamieszkujących obszary rolnicze[22].

Światowa Organizacja Zdrowia, jako wyspecjalizowana organizacja ONZ, w 2006 roku proklamowała 6 lutego Międzynarodowym Dniem Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Żeńskich Narządów Płciowych. Pierwsze obchody odbyły się 6 lutego 2003 roku z inicjatywy pierwszej damy Nigerii Stelli Obasanjo (1945-2005)[23].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b International Women’s Day History | UN Women Watch, womenwatch.unwomen.org [dostęp 2016-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-12].
  2. ↑ The socialist roots of International Women’s Day, america.aljazeera.com [dostęp 2016-03-07].
  3. ↑ a b c d Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie: Międzynarodowy Dzień Kobiet: spojrzenie w przeszłość. [dostęp 2008-11-19].
  4. ↑ The University of Chicago, International Women’s Day History, www.uchicago.edu [zarchiwizowane z adresu 2017-04-08].
  5. ↑ a b United Nations, Background – International Women’s Day, United Nations [dostęp 2021-03-16] (ang.).
  6. ↑ Sally M. Miller, From Sweatshop Worker to Labor Leader: Theresa Malkiel, a Case Study, „American Jewish History”, 68 (2), 1978, s. 189–205, ISSN 0164-0178 [dostęp 2021-03-16].
  7. ↑ a b c Temma Kaplan, On the Socialist Origins of International Women’s Day, „Feminist Studies”, 11 (1), 1985, s. 163–171, DOI: 10.2307/3180144, ISSN 0046-3663, JSTOR: 3180144 [dostęp 2021-03-16].
  8. ↑ Angela Howard, Frances M. Kavenik, Handbook of American women’s history, New York: Garland, 1990, ISBN 0-8240-8744-5, OCLC 20169031 [dostęp 2021-03-16].
  9. ↑ Le Mythe des origines à propos de la journée internationale des femmes, archivesdufeminisme.fr [zarchiwizowane z adresu 2013-09-27].
  10. ↑ Rochelle Goldberg Ruthchild, From West to East: International Women’s Day, the First Decade, „Aspasia”, 6 (1), 2012, s. 1–24, DOI: 10.3167/asp.2012.060102, ISSN 1933-2882.
  11. ↑ a b International Socialist Congress, International Socialist Congress, 1910; Second International Conference of Socialist Women, 1910 [dostęp 2021-03-16] (ang.).
  12. ↑ About International Women’s Day, International Women’s Day [dostęp 2021-03-16] (ang.).
  13. ↑ International’s Woman Day: ABOUT INTERNATIONAL WOMEN’S DAY. [dostęp 2008-11-19].
  14. ↑ 8 marzo, niente manifestazione tante feste diverse per le donne.
  15. ↑ Festa della donna, parla Ciampi „La parità è ancora lontana”.
  16. ↑ BBC NEWS – Iranian women struggle for equality.
  17. ↑ Iran: Release Women’s Rights Advocates – Human Rights Watch.
  18. ↑ Tunezja – Kultura, obyczaje, zabytki. [zarchiwizowane z tego adresu (2014–07–04)]. na odyssei.com.
  19. ↑ Dzień Kobiet, czyli rajstopy, goździki i cała reszta.
  20. ↑ A/RES/32/142 z 16 grudnia 1977 r. punkt 4.
  21. ↑ Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet. na UNIC Warsaw.
  22. ↑ International Day of Rural Women.
  23. ↑ Charlotte Feldman-Jacobs, Zero Tolerance to FGM, PRB [dostęp 2012-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-13] (ang.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

International Women's Day celebration.png
Autor: Artemka, Licencja: CC BY-SA 3.0
red – official holiday

orange – holiday for women

yellow – non official holiday (gifts for women)
Youngest parader in New York City suffragist parade LCCN97500068 (cropped).jpg
Title: Youngest parader in New York City suffragist parade Abstract/medium: 1 photographic print.
1911 pochód w Dzień Kobiet.jpg
Sufrażystki w Krakowie. Dzień Kobiet w 1911.