Dzień Kowieński
| ||
| Państwo |  Litwa | |
|---|---|---|
| Adres | Kowno | |
| Język | polski | |
| Pierwszy numer | 1919 | |
| Ostatni numer | 1940 | |
Dzień Kowieński (lit. Kauno diena) – oficjalny organ mniejszości polskiej na Litwie ukazujący się regularnie w latach 1919–40 w ówczesnej stolicy Litwy.
Początki polskiego dziennika
Pierwszy numer ukazał się 9 lutego 1919 roku za zgodą Niemców okupujących Litwę. Gazeta ukazywała się trzy razy w tygodniu pod redakcją Czesława Stefanowicza, Kazimierza Błażewicza i Wiktora Piotrowicza. Mimo zamieszczenia w czwartym numerze z 16 lutego 1919 roku poparcia dla odrodzonego państwa litewskiego gazeta została przyjęta nieprzychylnie przez środowiska litewskie, co doprowadziło do jej zamknięcia w marcu 1919 roku.
Miesiąc później Polacy rozpoczęli wydawanie „Ziemi Kowieńskiej”, tym razem jako dziennika finansowanego m.in. przez władze polskie w Warszawie, co stało się przyczyną aresztowania redakcji i dziennikarzy. Ostatni numer pisma ukazał się we wrześniu 1919 roku – kilka okolicznościowych numerów wydano również w okresie wyborów do Sejmu Ustawodawczego Litwy na wiosnę 1920 roku. Od maja do września 1920 roku ukazywał się w Kownie „Dziennik Kowieński”, jednak zamknięto go w wyniku napiętych stosunków polsko-litewskich po zajęciu przez polskie wojska Suwalszczyzny. Przez kilka miesięcy ukazywały się i były kolejno zamykane czasopisma „Gazeta Kowieńska” i „Goniec Kowieński”.
Dzień Kowieński
Najdłużej polski dziennik istniał pod nazwą „Dnia Kowieńskiego” (lit. Kauno diena). Jego pierwszy numer wydrukowano 10 sierpnia 1921 roku. Pismo było redagowane przez Czesława Stefanowicza i Bohdana Paszkiewicza. Wśród publicystów znalazł się ziemianin Władysław Wielhorski, który zamieszczał w gazecie swoje felietony aż do emigracji do Polski w 1923 roku.
W latach 1922–1924 redaktorem i wydawcą „Dnia Kowieńskiego” był Stanisław Salmonowicz. Od 25 marca 1924 roku wydawcą dziennika była Spółka Wydawnicza „Omega”, a redaktorem do 24 marca 1930 roku (nr. 68) pozostawał Stanisław Salmonowicz. Od 2 września 1927 roku wydawcą został Bolesław Butkiewicz. Od 26 marca 1930 roku (nr 70) do 31 sierpnia 1934 roku wydawcą i redaktorem gazety był Bolesław Butkiewicz. Po śmierci Bolesława Butkiewicza (zm. 31 sierpnia 1934 roku) wydawcą i redaktorem został Józef Majewski[1].
Właścicielem i wydawcą gazety była spółka „Omega”, pismo drukowano początkowo w żydowskich drukarniach Kowna, później założono własną – „Primę” przy ulicy Orzeszkowej 12 (Ožežkienės 12).
Litwini od początku bardzo niechętnie przyjęli ukazywanie się „Dnia Kowieńskiego”. Z pismem walczono nie tylko za pomocą propagandy i ograniczania kolportażu, ale również poprzez cenzurę prewencyjną i konfiskatę numerów. Redaktorzy i dziennikarze byli wielokrotnie wzywani na przesłuchania oraz aresztowani pod zarzutem prowadzenia wrogiej propagandy wobec państwa.
9 października 1925 roku władze litewskie posunęły się do sfałszowania treści pisma na kanwie piątej rocznicy zajęcia Wilna przez wojska Żeligowskiego, wzywając czytelników do wywieszania w tym dniu żałobnych kirów.
W styczniu 1935 roku gazecie zakazano używania nazwy „Kowieński”, sugerując, iż jest to nomenklatura okupacyjna. Redakcja nie chcąc się godzić na zastosowanie przymiotnika „Kaunaski”, zmieniła nazwę na „Dzień wtorkowy”, w środę nazywając wydanie „Dzień środowy”. W lutym 1935 roku ukazało się kilka numerów zatytułowanych „Dzień Powszedni”. Ostatecznie nazwę „Dzień Kowieński” zastąpiono nazwą „Dzień Polski” – szata graficzna pisma, dyrekcja i współpracownicy pozostały jednak te same.
Na początku 1936 roku redaktorem pisma w wyniku tzw. buntu młodych – domagających się zacieśniania kontaktów polskiej mniejszości z rządem warszawskim – został Edmund Jakubowski (ps. Żagiel).
Ostatni numer „Dnia Polskiego” ukazał się 26 lipca 1940 roku po wkroczeniu na Litwę wojsk okupacyjnych, później gazetę jako nieodpowiadającą rzeczywistości radzieckiej, zamieniona na „Gazetę Ludową”, ukazującą się jednak w Wilnie.
Przypisy
- ↑ Paveldas, Dzień Kowieński.
Zobacz też
- Chata Rodzinna – polski tygodnik na Litwie ukazujący się w latach 1922–1940.
Bibliografia
- Krzysztof Buchowski: Polacy w niepodległym państwie litewskim 1918-40. Białystok: 1999. ISBN 83-87881-06-6.
- Krzysztof Buchowski: Szkice polsko-litewskie. Toruń: 2006. ISBN 83-89588-57-9.
- Zenon Krajewski, Polacy w Republice Litewskiej 1918-1940, Lublin: Ośrodek Studiów Polonijnych i Społecznych PZKS, 1998, ISBN 83-906321-3-6, OCLC 76247828.
.svg)