Dziecko wojny

Dziecko wojny
Иваново детство
Gatunek

dramat wojenny i psychologiczny

Rok produkcji

1962

Data premiery

11 kwietnia 1962

Kraj produkcji

ZSRR

Język

rosyjski

Czas trwania

95 min

Reżyseria

Andriej Tarkowski

Scenariusz

Andriej Tarkowski
Władimir Bogomołow
Michaił Papawa
Andriej Konczałowski

Muzyka

Wiaczesław Owczinnikow

Zdjęcia

Wadim Jusow,
film czarno-biały

Produkcja

Mosfilm, ZSRR

Nagrody
1962: Złoty Lew na 23. MFF w Wenecji
Jeźdźcy Apokalipsy Dürera, w których Iwan rozpoznaje napotkanych żołnierzy niemieckich[1].

Dziecko wojny (ros. Иваново детство) – radziecki dramat wojenny i psychologiczny z 1962 roku, pełnometrażowy debiut reżyserski Andrieja Tarkowskiego. Premiera filmu miała miejsce 11 kwietnia 1962.

Tytuł

Film stanowi swobodną adaptację opowiadania Władimira Bogomołowa Iwan o dziecku-zwiadowcy podczas II wojny światowej. Producent sowiecki narzucił Tarkowskiemu tytuł Dzieciństwo Iwana (oryg. Иваново детство), który reżyser przyjął.

W dystrybucji kinowej w Polsce film wyświetlano pod arbitralnie sformułowanym i pompatycznym tytułem Dziecko wojny, niezgodnym z tytulaturą autorską. W polskich pracach filmoznawczych o Tarkowskim ten nieautorski tytuł bywa bezrefleksyjnie i błędnie powtarzany.

Fabuła, styl, znaczenia

Akcja toczy się podczas II wojny światowej, już po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. 12-letni Iwan utracił na wojnie rodziców, jego wioska została zniszczona. Służy teraz w armii jako zwiadowca. Powraca z wyprawy za linię frontu, jednak ginie.

Wraz ze swym kolegą ze studiów w moskiewskim WGiK, operatorem Wadimem Jusowem, Tarkowski zrealizowal film równocześnie realistyczny i poetycki. Perfekcyjna od strony psychologicznej gra młodziutkiego Koli Burlajewa (po latach Nikołaj Burlajew będzie cenionym aktorem profesjonalnym), wysmakowane i "malarsko" (mimo czarno-białej taśmy) komponowane kadry, wizjonerski pejzaż (słynny "taniec brzóz")[2], liczne zbliżenia (z wykorzystaniem dramatycznego wyrazu twarzy, lub tylko oczu, chłopca), rozświetlone i onirycznie ujęte sceny reminiscencji (wspomnień Iwana z niedawnego szczęścia, obrazów matki) – układają się w skupione, najdalsze od patosu (dlatego tak niefortunny był tytuł filmu w polskich kinach), studium nieodwracalnych spustoszeń duchowych, jakie niesie wojna. Iwan, choć to jeszcze dziecko, jest już wypalony wewnętrznie, ogołocony z radosci egzystencji, pełen nienawiści, przypomina bohaterów Dostojewskiego (i tak go pojmuje reżyser[3]), jest martwy duchowo, nim umrze fizycznie. W ten sposób Tarkowski dotyka dwóch, zawsze obecnych w jego filmach, tematów: duchowości oraz zła.

Po triumfalnej premierze światowej na 23. MFF w Wenecji, gdzie obraz zdobył nagrodę główną Złotego Lwa, uznano go powszechnie za arcydzieło kina antywojennego.

Obsada

  • Nikołaj Burlajew – rola tytułowa: 12-letni Iwan
  • Jewgienij Żarikow – porucznik Galcew
  • Nikołaj Grińko – pułkownik Griaznow
  • Stiepan Kryło – kapitan Katasonow
  • Dmitrij Milutienko – stary człowiek
  • Irma Rausz – matka Iwana
  • Walentina Malawina – Masza
  • Walentin Zubkow – kapitan Cholin

i inni.

Przypisy

  1. Nariman Skakov: The Cinema of Tarkovsky: Labyrinths of Space and Time. London: I. B. Tauris, 2012, s. 30, seria: KINO - The Russian Cinema. ISBN 978-1848856301.
  2. Andriej Tarkowski: Kompleks Tołstoja. Tłum. Seweryn Kuśmierczyk. Warszawa,Wyd. Pelikan, 1989, s. 197
  3. Tamże, s. 196

Linki zewnętrzne

Bibliografia

  • Ivor Montagu: Człowiek i doświadczenie: świat Tarkowskiego. "Film na świecie" 1980, nr 11
  • Andriej Tarkowski: Kompleks Tołstoja. Myśli o życiu, sztuce i filmie, wybór, opracowanie, przedmowa Seweryn Kuśmierczyk. Warszawa, Wyd. Pelikan, 1989, rozdział O filmie "Dziecko wojny".
  • Dzieciństwo Iwana, [w:] Seweryn Kuśmierczyk, Księga filmów Andrieja Tarkowskiego, Warszawa: Skorpion, 2012, s. 73-108, ISBN 978-83-86466-73-3, OCLC 812713915.

Media użyte na tej stronie