Dziecko wojny
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery | |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania | 95 min |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | Andriej Tarkowski |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | Wadim Jusow, |
| Produkcja | |
| Nagrody | |
| 1962: Złoty Lew na 23. MFF w Wenecji | |
Dziecko wojny (ros. Иваново детство) – radziecki dramat wojenny i psychologiczny z 1962 roku, pełnometrażowy debiut reżyserski Andrieja Tarkowskiego. Premiera filmu miała miejsce 11 kwietnia 1962.
Tytuł
Film stanowi swobodną adaptację opowiadania Władimira Bogomołowa Iwan o dziecku-zwiadowcy podczas II wojny światowej. Producent sowiecki narzucił Tarkowskiemu tytuł Dzieciństwo Iwana (oryg. Иваново детство), który reżyser przyjął.
W dystrybucji kinowej w Polsce film wyświetlano pod arbitralnie sformułowanym i pompatycznym tytułem Dziecko wojny, niezgodnym z tytulaturą autorską. W polskich pracach filmoznawczych o Tarkowskim ten nieautorski tytuł bywa bezrefleksyjnie i błędnie powtarzany.
Fabuła, styl, znaczenia
Akcja toczy się podczas II wojny światowej, już po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. 12-letni Iwan utracił na wojnie rodziców, jego wioska została zniszczona. Służy teraz w armii jako zwiadowca. Powraca z wyprawy za linię frontu, jednak ginie.
Wraz ze swym kolegą ze studiów w moskiewskim WGiK, operatorem Wadimem Jusowem, Tarkowski zrealizowal film równocześnie realistyczny i poetycki. Perfekcyjna od strony psychologicznej gra młodziutkiego Koli Burlajewa (po latach Nikołaj Burlajew będzie cenionym aktorem profesjonalnym), wysmakowane i "malarsko" (mimo czarno-białej taśmy) komponowane kadry, wizjonerski pejzaż (słynny "taniec brzóz")[2], liczne zbliżenia (z wykorzystaniem dramatycznego wyrazu twarzy, lub tylko oczu, chłopca), rozświetlone i onirycznie ujęte sceny reminiscencji (wspomnień Iwana z niedawnego szczęścia, obrazów matki) – układają się w skupione, najdalsze od patosu (dlatego tak niefortunny był tytuł filmu w polskich kinach), studium nieodwracalnych spustoszeń duchowych, jakie niesie wojna. Iwan, choć to jeszcze dziecko, jest już wypalony wewnętrznie, ogołocony z radosci egzystencji, pełen nienawiści, przypomina bohaterów Dostojewskiego (i tak go pojmuje reżyser[3]), jest martwy duchowo, nim umrze fizycznie. W ten sposób Tarkowski dotyka dwóch, zawsze obecnych w jego filmach, tematów: duchowości oraz zła.
Po triumfalnej premierze światowej na 23. MFF w Wenecji, gdzie obraz zdobył nagrodę główną Złotego Lwa, uznano go powszechnie za arcydzieło kina antywojennego.
Obsada
- Nikołaj Burlajew – rola tytułowa: 12-letni Iwan
- Jewgienij Żarikow – porucznik Galcew
- Nikołaj Grińko – pułkownik Griaznow
- Stiepan Kryło – kapitan Katasonow
- Dmitrij Milutienko – stary człowiek
- Irma Rausz – matka Iwana
- Walentina Malawina – Masza
- Walentin Zubkow – kapitan Cholin
i inni.
Przypisy
- ↑ Nariman Skakov: The Cinema of Tarkovsky: Labyrinths of Space and Time. London: I. B. Tauris, 2012, s. 30, seria: KINO - The Russian Cinema. ISBN 978-1848856301.
- ↑ Andriej Tarkowski: Kompleks Tołstoja. Tłum. Seweryn Kuśmierczyk. Warszawa,Wyd. Pelikan, 1989, s. 197
- ↑ Tamże, s. 196
Linki zewnętrzne
- Dziecko wojny w bazie IMDb (ang.)
- Dziecko wojny w bazie Filmweb
Bibliografia
- Ivor Montagu: Człowiek i doświadczenie: świat Tarkowskiego. "Film na świecie" 1980, nr 11
- Andriej Tarkowski: Kompleks Tołstoja. Myśli o życiu, sztuce i filmie, wybór, opracowanie, przedmowa Seweryn Kuśmierczyk. Warszawa, Wyd. Pelikan, 1989, rozdział O filmie "Dziecko wojny".
- Dzieciństwo Iwana, [w:] Seweryn Kuśmierczyk, Księga filmów Andrieja Tarkowskiego, Warszawa: Skorpion, 2012, s. 73-108, ISBN 978-83-86466-73-3, OCLC 812713915.