Dziennik Franka

(c) Bundesarchiv, Bild 146-1989-011-13 / CC-BY-SA 3.0

Hans Frank

Dziennik Franka – zwyczajowa nazwa dziennika prowadzonego w latach 1939–1945 na polecenia Hansa Franka, gubernatora Generalnego Gubernatorstwa na okupowanych ziemiach polskich przez jego urzędników, w którym umieszczali oni szczegółowe zapiski z pracy, łącząc je z przemyśleniami na temat wojny i roli III Rzeszy oraz Franka w okupacji Polski i Europy.

Kształt dziennika

Dziennik początkowo składał się z 38 oprawionych przez introligatora tomów. Po wojnie dołączono do nich kolejne dwa, skompilowane z odnalezionych w Krakowie, umieszczonych w kilku skoroszytach nieoprawionych dokumentów Franka. W sumie dziennik składał się z 11 367 stron, w tym 10 774 stron właściwego tekstu oraz 593 strony skorowidzów.

Geneza

Hans Frank już w pierwszych chwilach objęcia stanowiska generalnego gubernatora postanowił przekazać potomności dokument historyczny dający świadectwo osiągnięć jego oraz podległych mu funkcjonariuszy na terenie okupowanej Polski. 18 sierpnia 1942 Frank napisał o swoim dzienniku:

Zawartość dzienników

Frank polecił swoim sekretarzom oraz urzędnikom zapisywać wszystkie swoje wystąpienia publiczne, a także poufne narady aktywu partii nazistowskiej, narady na konferencjach z przedstawicielami Rzeszy i policji, a nawet dyskusje odbywające się wewnątrz rządu Generalnego Gubernatorstwa. Do sprawozdań tych dołączano wiele urzędowych dokumentów, protokoły posiedzeń, rozporządzenia, dekrety, ustawy okupacyjne, wycinki prasowe, teksty mów, relacje Franka z rozmów przeprowadzonych z Adolfem Hitlerem oraz innymi najwyższymi dygnitarzami III Rzeszy, a także jego osobiste notatki, przemyślenia i zapisy pamiętnikarskie.

Ucieczka z Polski i przekazanie dzienników aliantom

W styczniu 1945, wobec zbliżania się do Krakowa Armii Czerwonej, Hans Frank uciekł do Bawarii, zabierając z sobą także dzienniki. Zamierzał przekazać je bawarskiej Bibliotece Państwowej. W miejscowości Neuhaus am Schliersee (obecnie dzielnica miejscowości Schliersee) utworzył „delegaturę” (Außenstelle) Generalnego Gubernatorstwa w Rzeszy. W dniu 4 maja 1945 został tam aresztowany przez porucznika wywiadu wojskowego USA Waltera Steina, któremu dobrowolnie przekazał swoje okupacyjne zapiski. Stały się one później ważnym materiałem dowodowym w procesie norymberskim. Kiedy prokurator podczas procesu cytował fragmenty przemówień i oświadczeń Franka zapisane w dzienniku, obrońca Franka – doktor Alfred Seidl – skomentował:

Dziennik został przekazany do Polski, a przyczynili się do tego Jan Sehn i Bernard Acht^[1][2].

Inne dzieła Hansa Franka

Po II wojnie światowej dziennik Hansa Franka wydawano zarówno w wersji oryginalnej jak i we fragmentach. W 1953 wdowa po Hansie Franku – Brigitte Frank - opublikowała przeredagowany przez siebie, liczący 643 strony, inny pamiętnik swojego męża, zatytułowany Im Schatten des Galgens (pol. W cieniu szubienicy), napisany w celi w Norymberdze, w którym Frank dokonywał swego rodzaju rozrachunku z epoką i zdaniem krytyków, zdradzał objawy własnej megalomanii.

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Hansa Franka, opracował Stanisław Piotrowski, Sprawy Polskie Przed Międzynarodowym Trybunałem Wojennym w Norymberdze (tom 1), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1956.
• Dziennik Hansa Franka i dowody polskie przeciwko SS, opracował Stanisław Piotrowski, Sprawy Polskie Przed Międzynarodowym Trybunałem Wojennym w Norymberdze (tom 2), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1970.
• AndrzejA. Szwarc AndrzejA., MarekM. Urbański MarekM., PawełP. Wieczorkiewicz PawełP., Kto rządził Polską?: nowy poczet władców od początków do XXI wieku, Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-7311-867-6, OCLC 830857483 .
• KarolK. Grünberg KarolK., Hans Frank na Wawelu, BolesławB. Otręba, Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku, 2001, ISBN 83-88500-13-9, OCLC 52279742 .