Dzierążnia (województwo lubelskie)

Artykuł

50°34′13.1″N 23°27′4.5″E

- błąd

4 m

WD

50°34'N, 23°27'E

- błąd

2320 m

Odległość

438 m

Dzierążnia
wieś
Ilustracja
Ruiny zespołu pałacowego, fot. 2008 r.
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

tomaszowski

Gmina

Krynice

Liczba ludności (2011)

339[1]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-610[2]

Tablice rejestracyjne

LTM

SIMC

0891737

Położenie na mapie gminy Krynice
Mapa konturowa gminy Krynice, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Dzierążnia”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dzierążnia”
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego
Mapa konturowa powiatu tomaszowskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dzierążnia”
Ziemia50°34′13,1″N 23°27′04,5″E/50,570306 23,451250
Cmentarz w Dzierążni, pomnik żołnierzy WP poległych w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim
Cmentarz w Dzierążni

Dzierążnia – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Krynice[3][4].

W Dzierążni bierze początek rzeka Wożuczynka (dopływ Huczwy)[5]. Znajduje się tu kościół parafialny oraz cmentarz z XIX wieku. Najstarsze groby pochodzą z lat 50. XIX wieku oraz z okresu powstania styczniowego.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Krynice[6].

Części miejscowości

Integralne części miejscowości: Dzierążnia[7]
Identyfikator miejscowościNazwa miejscowościRodzaj miejscowości
0891743Garbczęść wsi
0891750Kolonia Dzierążniaczęść wsi
0891766Sielecczęść wsi
0891772Stawkiczęść wsi
0891789Winna Góraczęść wsi

Historia

Wieś Dzierążnia, według najstarszych źródeł, do 1435 r. należała do Andrzeja Łabuńskiego. Wchodziła w skład dawnego województwa bełskiego. We dworze istniała winnica, oranżeria, szkółka drzewek, młyn, gorzelnia, karczma i stawy.

W czasie okupacji niemieckiej, w dniach 28–29 stycznia 1943, miała miejsce pacyfikacja wsi, w czasie której zginęło od 62[8] do 66[9] mieszkańców, w tym wiele kobiet i dzieci. Całkowicie zniszczono osiem gospodarstw wraz z żywym i martwym inwentarzem[8]. Przeprowadzający egzekucję oddział żandarmerii niemieckiej z Zamościa, dokonał w ten sposób odwetu za udane odbicie zakładników polskich przez oddział Batalionów Chłopskich w dniu 27 stycznia 1943 roku, w którego wyniku zginęło kilku Niemców (w walce poległ również co najmniej jeden partyzant BCh)[8].

Po zakończeniu II wojny światowej folwark rozparcelowano i utworzono tu PGR. Wieś została zelektryfikowana. Zbudowano utwardzoną drogę Wożuczyn – Budy, sieć wodociągową i gazową. W 2006 r. rozpoczęto budowę niewielkiej oczyszczalni ścieków. W lutym 2008 roku została wybudowana nowa centrala i linia telefoniczna.

Na miejscowym cmentarzu pochowani są żołnierze Wojska Polskiego polegli we wrześniu 1939 roku w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, partyzanci oraz cywilne ofiary pacyfikacji z 1943 roku[10][11].

Zabytki

  • kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP
  • kaplica cmentarna (dawniej cerkiew greckokatolicka)
  • cmentarz
  • dworek w stylu polskim z 1800 r. z okolicznym parkiem.

Według rejestru zabytków NID[12] na listę zabytków wpisane są następujące obiekty:

  • zespół kościoła par. pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja, poł. XVIII-XX, nr rej.: A/298 z 18.10.1984:
    • kościół
    • cmentarz kościelny
    • dzwonnica
    • ogrodzenie z kapliczkami
    • plebania
  • zespół pałacowy, k. XVIII, 1890, XX, nr rej.: A/317 z 31.05.1985:
    • pałac
    • oficyna
    • park.

Związani z Dzierążnią

  • Wacław Oszajca SJ – teolog, dziennikarz, publicysta i poeta
  • Stanisław Kaczor – pisarz, wykładowca akademicki

Zobacz też

  • Dzierążnia

Przypisy

  1. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 241 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2017-07-29].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200), ze zmianami w obwieszczeniu z dnia 2015-08-04 4 sierpnia 2015(dts) (Dz.U. z 2015 r. poz. 1636).
  5. ↑ Ichtiofauna lewobrzeżnych dopływów polsko–ukraińskiego odcinka Bugu. pzw.org.pl. s. 4. [dostęp 2015-02-27].
  6. ↑ Jednostki pomocnicze gminy Krynice. Urząd Gminy Krynice. [dostęp 2017-07-29].
  7. ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych: Urzędowy wykaz nazw miejscowości (2012,2015) (pol.). Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls) opublikowany, [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2017-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-29)].
  8. ↑ a b c Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1981, s. 448–449.
  9. ↑ Janina Mikoda: Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Województwo zamojskie. Warszawa: GKBZpNP-IPN, 1994, s. 29. ISBN 83-903356-0-3.
  10. ↑ Krynice: Rowerzyści odwiedzą miejsca pamięci (pol.). tygodnikzamojski.pl. [dostęp 2020-11-07].
  11. ↑ Turystyka i rekreacja (pol.). krynice.pl. [dostęp 2020-11-07].
  12. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubelskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
Gmina Krynice
Wsie
Kolonie
Integralne cz.
miejscowości
  • Dąbrówka
  • Folwark
  • Garb (Dzierążnia)
  • Garb (Zwartków)
  • Karolówka
  • Klinkiernia
  • Koci Dół
  • Kociuba
  • Kolonia
  • Kolonia Dzierążnia
  • Kryniczki
  • Kuźmówka
  • Leśne Doliny
  • Majdanek (Majdan Krynicki)
  • Majdanek (Majdan-Sielec)
  • Namule
  • Nowiny
  • Pniaki
  • Podgóra
  • Podhucie
  • Przymiarki
  • Rowisko
  • Sielec
  • Stara Wieś
  • Stare Pole
  • Stawki
  • Średnia Droga
  • Turzyna
  • Winna Góra
  • Wrończy Lasek
  • Za Bagnem
  • Zajezierze
  • Zamłynie
  • Zastaw
  • Zastawki

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Cmentarz żołnierzy WP poległych w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim Wrzesień 1939 i ofiar niemieckiej masakry wsi Dzierążnia 29.01.1943 (01).jpg
Autor: Pftf, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim we Wrześniu 1939 podczas II wojny światowej i cmentarz polskich cywilnych ofiar krwawej niemieckiej masakry wsi Dzierążnia 29 stycznia 1943 roku, na Zamojszczyźnie. Niemcy hitlerowscy zamordowali wtedy we wsi Dzierążnia około 66 Polaków, w tym dziewiętnaście kobiet i dziewięcioro dzieci. Najmłodsza ofiara miała 2 lata a najstarsza ofiara miała 82 lata. Niemcy całkowicie spalili wtedy osiem gospodarstw z całym inwentarzem. Na cmentarzu w Dzierążni pochowano też polskich partyzantów poległych w walce przeciwko okupantom niemieckim w latach 1939-1945.
Pomnik żołnierzy WP poległych w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim Wrzesień 1939 cmentarz Dzierążnia.jpg
Autor: Pftf, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim we Wrześniu 1939 podczas II wojny światowej i cmentarz polskich cywilnych ofiar krwawej niemieckiej masakry wsi Dzierążnia 29 stycznia 1943 roku, na Zamojszczyźnie. Niemcy hitlerowscy zamordowali wtedy we wsi Dzierążnia około 66 Polaków, w tym dziewiętnaście kobiet i dziewięcioro dzieci. Najmłodsza ofiara miała 2 lata a najstarsza ofiara miała 82 lata. Niemcy całkowicie spalili wtedy osiem gospodarstw z całym inwentarzem. Na cmentarzu w Dzierążni pochowano też polskich partyzantów poległych w walce przeciwko okupantom niemieckim w latach 1939-1945.
Krynice, ruiny zespołu pałacowego.jpg
Autor: Roztoczanka, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Krynice - zespół dworski, 1 poł. XIX:
  • ruina dworu, 1 poł. XIX
  • park, 1 poł. XIX