Dzierżysławice
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 376[1] |
| Strefa numeracyjna | 77 |
| Kod pocztowy | 48-250[2] |
| Tablice rejestracyjne | OPR |
| SIMC | 0493770 |
Położenie na mapie gminy Głogówek _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Głogówek") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°20′15″N 17°49′40″E/50,337500 17,827778 | |
Dzierżysławice (dodatkowa nazwa w j. niem. Dirschelwitz, śl. Dziyrżysławice) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[3]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Osobłoga.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 376 osób[1].
Nieoficjalną częścią wsi jest Kolonia[4].
Geografia
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 7 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej, tuż przy granicy powiatu prudnickiego z powiatem głubczyckim (gmina Głubczyce). Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[6]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Osobłoga.
Środowisko naturalne
W Dzierżysławicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Dzierżysławic wynoszą 623 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].
Nazwa
Nazwa miejscowości wywodzi się od staropolskiego imienia Dzierżysław złożonego z dwóch członów Dzierży- („trzymać”) i -sław („sława”). Oznaczało ono – „tego, który posiada sławę” i należało prawdopodobnie do zasadźcy lub pierwszego właściciela miejscowości. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod niemiecką nazwą Dirschelwitz, a także wymienia historyczne polskie nazwy we fragmencie: „Dirschelwitz (1321 Dirislawicz, 1531 Dzierzyslawitze, 1534 Dirschlawitz, polnisch Dirslowice)”[8].
Historia
Ślady pobytu człowieka na terenie obecnej wsi Dzierżysławice, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epoki neolitu. Znaleziska z epoki brązu wskazują, że istniała tu osada od okresu przedplemiennego. W czasie prac archeologicznych odkryte zostało cmentarzysko ciałopalne[9].
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 4 stycznia 1321 z dokumentu wydanego w Głogówku[10]. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1321. 20 lipca 1390 książę Władysław Opolczyk nakazał jej sołtysowi płacenie grzywny regularnie w dwóch ratach pod karą klątwy kościelnej, którą miał rzucić biskup wrocławski Wacław II legnicki[9].
Przez długi czas składała się z dwóch części: Gräflich Dirschelwitz i Freiherrlich Dirschelwitz. W 1784 Gräflich Dirschelwitz, które należało do zarządców Głogówka, miało 25 rolników, dwa młyny, 23 ogrodników, 5 chałupników i 300 mieszkańców. Freiherrlich Dirschelwitz, którego właścicielem był baron von Gruttschreiber, miał barbakan, 11 ogrodników i 87 mieszkańców[11].
W połowie XIX wieku w miejscu dawnego kościoła wzniesiona została kapliczka[9].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 791 mieszkańców Dzierżysławic 47 posługiwało się językiem niemieckim, 677 językiem polskim, a 67 było dwujęzycznych[12]. Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnione były w Dzierżysławicach 553 osoby, z czego 423, ok. 76,5%, stanowili mieszkańcy (w tym 533, ok. 96,3% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 539 głosy (ok. 97,2% uprawnionych), w tym 538 (99,8%) ważne; za Niemcami głosowało 467 osób (ok. 86,8%), a za Polską 71 osób (ok. 13,2%)[13].
Orkiestra dęta z Dzierżysławic występowała podczas pobytu papieża Jana Pawła II w Częstochowie 15 czerwca 1979 i na Górze Świętej Anny 21 czerwca 1983[9].
Mieszkańcy
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kapuściołrzy[14].
Liczba mieszkańców wsi
Kultura
W Dzierżysławicach działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[18].
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 242 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 sierpnia 2022
- ↑ Mapa interaktywna, emapy.com [dostęp 2020-05-24].
- ↑ Bank Danych o Lasach – Mapa, bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
- ↑ Klimat: Dzierżysławice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-05-24].
- ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 1072.
- ↑ a b c d Sołectwa Gminy Głogówek, www.gminaglogowek.info [dostęp 2020-05-24].
- ↑ Konrad Wutke (red.), Colmar Grünhagen (red.), Codex Diplomaticus Silesiae T.18 Regesten zur schlesischen Geschichte 1316-1326, Breslau, 1898 [dostęp 2020-05-24].
- ↑ Friedrich-Albert Zimmermann, Beyträge zur beschreibung von Schlesien ..., Tramp, 1784 [dostęp 2020-05-24] (niem.).
- ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
- ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe, web.archive.org, 4 kwietnia 2015 [dostęp 2020-05-24] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-04].
- ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
- ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de, www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-05-24].
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt, treemagic.org [dostęp 2020-05-24].
- ↑ a b c d Wieś Dzierżysławice w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-05-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ DFK Dzierżysławice / Dirschelwitz
Bibliografia
- Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.2778 N
- S: 49.942 N
- W: 16.8461 E
- E: 18.8073 E
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of gmina Głogówek, Poland.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Prudnik County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.56 N
- S: 50.25 N
- W: 17.43 E
- E: 18.06 E