Dziewa

Dziewa

wieś
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	inowrocławski
Gmina	Dąbrowa Biskupia
Liczba ludności (III 2011)	54[1]
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	88-133[2]
Tablice rejestracyjne	CIN
SIMC	0083859
Położenie na mapie gminy Dąbrowa Biskupia Dziewa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dziewa
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Dziewa
Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego Dziewa
52°43′50″N 18°27′14″E/52,730556 18,453889

Dziewa – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Dąbrowa Biskupia.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1252 r. - W średniowieczu we wsi znajdowała się kaplica, do której przyjeżdżali odprawiać msze kanoni­cy kolegiaty Św. Wita w Kruszwicy. Uposażenie tej ka­plicy zwane było prebendą i przejęło nazwę od wsi, w której się znajdowało. Prebenda Dziewa jest wzmiankowana w najstarszym spisie świętopietrza z lat 1325-1327. Należała wtedy do kanoników kolegiaty Św. Piotra w Kruszwicy, którzy stopniowo przejmowa­li uposażenie kanoników od Św. Wita. Prawo patrona­tu nad prebendą przysługiwało królowi. W 1488 roku król Kazimierz Jagiellończyk podarował prebendę sta­roście kruszwickiemu Andrzejowi Oporowskiemu her­bu Sulima. W XVI wieku przez niedopatrzenie archi­diakona kruszwickiego Stanisława Mielżyńskiego, łąka należąca do prebendy Dziewa, została włączona do uposażenia probostwa w Pieraniu. W latach 1564-1565 prebendę Dziewa posiadał ksiądz Dąmbski. W latach 1578-1582 biskup włocławski Stanisław Karnkowski przekazał prebendę kapitule włocławskiej.

W 1710 roku posiadał Dziewę kustosz kapituły włocławskiej, kanonik poznański Franciszek Wysoc­ki. W 1770 roku należała do Andrzeja Słubickiego herbu Prus II, miecznika inowrocławskiego. W 1774 roku była w posiadaniu Dąbkowskiego. W 1780 ro­ku Dziewa wraz z karczmą Czajka należała do Danie­la Mittelstaedta, który w tym roku sprzedał ją Alekse­mu Malczewskiemu. W 1796 roku właścicielami wsi byli Maciej i Magdalena Szuwalscy. Ich córka Anna poślubiła Jana Sobeskiego. Sobescy stali się właścicie­lami Dziewy w 1841 roku. W 1865 roku sprzedali majątek Józefie Kapelańskiej. W 1881 roku wieś na­byli Niemcy Rudolf Timm i jego żona Wanda z do­mu Wegner. Wieś pozostawała w ręku rodziny Tim-mów do 1919 roku, kiedy to przeszła na własność Władysława Sucharskiego, po którym w 1927 roku dziedziczyła Pelagia Sucharska. W 1946 roku mają­tek przejął Skarb Państwa Polskiego.

w 1252 roku między Dziewą a Paprosem istnia­ła komora celna przy przeprawie przez Bachorzę, z której cło pobierał kasztelan kruszwicki. W 1489 r. we wsi znajdowało się 11 łanów ziemi zasiedlo­nej i 1 łan opuszczony. W latach 1510-1511 docho­dy z 7 łanów w Dziewie czerpało staro­stwo inowrocławskie. W 2 poł. XVI w. znaj­dował się tu folwark i 4 łany ziemi chłopskiej. Wieś była wówczas zalewana przez jezioro Gopło wskutek spię­trzenia wód Noteci przez groblę młyńską w Mą­twach. Od XIV do XVIII w. wieś należała do wo­jewództwa inowrocławskiego. W latach 1655-1660 szkody wyrządziła wojna polsko-szwedzka. Zniszcze­nia gospodarcze spowodowane zostały również przez wojnę północną w latach 1700-1721.

W 1710 r. posiadał Dziewę kustosz kapituły włocławskiej, kanonik poznański Franciszek Wysoc­ki. W 1770 r. należała do Andrzeja Słubickiego herbu Prus II, miecznika inowrocławskiego. W 1774 r. była w posiadaniu Dąbkowskiego. W 1780 r. Dziewa wraz z karczmą Czajka należała do Danie­la Mittelstaedta, który w tym roku sprzedał ją Alekse­mu Malczewskiemu. W 1796 r. właścicielami wsi byli Maciej i Magdalena Szuwalscy. Ich córka Anna poślubiła Jana Sobeskiego. Sobescy stali się właścicie­lami Dziewy w 1841 r. W 1865 r. sprzedali majątek Józefie Kapelańskiej. W 1881 r. wieś na­byli Niemcy Rudolf Timm i jego żona Wanda z do­mu Wegner. Wieś pozostawała w ręku rodziny Timmów do 1919 r., kiedy to przeszła na własność Władysława Sucharskiego, po którym w 1927 r. dziedziczyła Pelagia Sucharska. W 1946 r. mają­tek przejął Skarb Państwa Polskiego. W wyniku I rozbioru Polski w 1772 r. Dzie­wa przypadła Prusom. W 1780 r. wieś zamieszki­wało 43 chłopów, w tym 3 innowierców. W latach 1807-1815 Dziewa wchodziła w skład Księstwa War­szawskiego. W 1815 r. przeszła ponownie pod pa­nowanie Prus. W połowie XIX w. przeprowadzo­no meliorację gruntów. W latach 80. XIX w. wieś zajmowała obszar 1143 mórg, na którym mieszkało 115 osób, w tym 104 katolików i 11 ewangelików. Wśród mieszkańców było 55 analfabetów. Niedaleko wsi znajdowała się karczma Czajka. Na początku XX w. w Dziewie i Głojkowie został wydzielony przez państwo pruskie okręg łowiecki o powierzchni 625 ha. Wieś zajmowała wówczas obszar 387,21 ha. Zamieszkiwało ją 160 osób.

W 1919 r. wieś znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej. W latach 20. XX w. fol­wark specjalizował się w hodowli owiec. W 1933 r. wieś weszła w skład gminy obwodowej Dąbro­wa Biskupia. W latach 1939-1945 Dziewa znajdowała się pod okupacją hitlerowską. Wieś była miejscem kaźni 12 Polaków o nieustalonych nazwiskach. Niemcy za­mordowali 2 mieszkańców Dziewy, których zwłoki w 1945 roku ekshumowano i pochowano na cmenta­rzu w Pieraniu. Wieś została wyzwolona w styczniu 1945 r.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 54 mieszkańców^[1]. Jest 24. co do wielkości miejscowością gminy Dąbrowa Biskupia.

Zabytki

Dwór z końca XIX w. - Dwór opuszczony, w ruinie

Park z końca XIX w. - o pow. około 1,5ha. W jego płd. części znajduje się urokliwy staw. Układ parku jest nieczytelny ze względu na bujnie rozrastające się samosiewy krzewów i drzew liściastych. Wśród cennego starodrzewu dominują dęby szypułkowe, w tym okazy pomnikowe.

Obora i spichlerz. z XIX w.

Domy kolonii mieszkalnej z końca XIX w.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Dziewa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 289 .
• Źródło: Gmina Dąbrowa Biskupia / Historia i współczesność / Informator / autor: Katarzyna Hewner
• tekst: http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/980/ Marek polskiezabytki.pl 2011