Dziewczyna z gołąbkiem
.jpg) | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | 1789/1790 |
| Medium | |
| Wymiary | 65 × 53,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Dziewczyna z gołąbkiem (fr. La princesse avec colombe, dosł. Księżniczka z gołębicą; znany także jako Alegoria utraconej niewinności) – alegoryczny obraz Anny Rajeckiej wykonany w technice pastelu[1]. Przedstawia prawdopodobnie księżnę Rozalię z Chodkiewiczów Lubomirską[1].
Obraz powstał na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który zamawiał u przebywającej w Paryżu Rajeckiej portrety osób aktywnych w paryskim życiu politycznym i towarzyskim. Marcello Bacciarelli uznał obraz za przeciętny i ostatecznie obraz trafił w ręce prywatne. Przetrwał II wojnę i powstanie warszawskie, a od 1969 znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.
Opis obrazu
Owalny obraz sygnowany jest z lewej strony u dołu żółtą kredką pastelową „Gault De St Germain/née Raiecka/fecit”[2][1]. Prawdopodobnie przedstawia Rozalię z Chodkiewiczów Lubomirską – portretowaną kobietę zidentyfikowano dopiero w roku 2010[3]. Według ustnej tradycji obraz miał przedstawiać osobę z rodziny Potockich, hrabiankę lub hrabinę Tołstoj (stąd wcześniejszy tytuł Portret z Potockich hr. Tołstoj), co pomogło w dokonaniu identyfikacji (jeden z Lubomirskich ożenił się z przedstawicielką tej rosyjskiej rodziny)[2]. Identyfikacji dokonał Andrzej Dzięciołowski, korzystając nie tylko ze źródeł historycznych, ale też z badań genealogicznych[2].
Pastel przedstawia opartą na karmazynowej poduszce kobietę, trzymającą w lewej ręce gołębia. Alegoryczna wymowa obrazu (gołąb jest symbolem niewinności) kontrastuje z osobą księżnej, znanej ze swobodnego stylu życia[2].
Proweniencja
Obraz powstał w Paryżu w 1789 lub 1790 roku na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który był jego pierwszym właścicielem[1]. Do Warszawy został wysłany w 1791 roku, ale z komory celnej został odebrany dopiero w 1796[2]. Marcello Bacciarelli ocenił obraz jako przeciętny i zadecydował o pozostawieniu go w Łazienkach, gdy miały być one sprzedane królowi pruskiemu[2].
Po królu portret odziedziczył w 1798 książę Józef Poniatowski, a po jego śmierci w 1813 Maria Teresa Tyszkiewiczowa[1]. W 1819 obraz trafił na aukcję, a w 1821 pojawił się w zbiorach Antonio Fusiego[1]. W końcu XIX w. znajdował się w zbiorach rodziny Jełowickich[1]. Następna wzmianka o nim pochodzi z 1941, gdy Halina Wyszyńska sprzedała obraz właścicielce pełniącego rolę komisu, antykwariatu i galerii dzieł sztuki Salonu Sztuki „Skarbiec”, Wandzie Czernic-Żalińskiej[4][1]. Właścicielka ocaliła obraz z powstania warszawskiego i po wojnie pozostał w jej prywatnych zbiorach[4]. Po jej śmierci, w 1969 jej córka, Celina Czernic-Żalińska przekazała go Muzeum Narodowemu w Warszawie, w którego zbiorach znajduje się współcześnie (sygn. Rys. Pol. 8468)[1].
Obraz na stałe przechowywany jest w magazynie; pojawiał się na wystawach czasowych, m.in. w 2009, 2011 oraz podczas wystawy Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego w 2015 roku[1].
Zobacz też
- Dziewczyna z gołębiem, zaginiony obraz Antoine Pesne’a.
Źródła
Przypisy
Bibliografia
Wanda Czernic-Żalińska, Salon Sztuki „Skarbiec” w Warszawie, Stanisław Lorentz, Kazimierz Michałowski (red.), „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, X, 1966, s. 471–516, ISSN 0509-6936, OCLC 3192960 [dostęp 2016-03-18].- Joanna Guze, Dziewczyna z gołąbkiem, [w:] Anna Grochala, Joanna Sikorska (red.), Mistrzowie pastelu, Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 2015a, ISBN 978-83-7100-917-4.
- Joanna Guze, Dziewczyna z gołąbkiem, Cyfrowe MNW, 2015b [dostęp 2016-03-18].
- GAULT de SAINT-GERMAIN, Mme, née Anna Rajecka, [w:] Neil Jeffares, Dictionary of pastellists before 1800, wyd. online edition, updated 15 February 2016, London: Unicorn Press, 2006, ISBN 978-0-906290-86-6.
