Dziubiele

Dziubiele
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

piski

Gmina

Orzysz

Sołectwo

Dziubiele

Liczba ludności (2011)

149[1]

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

12-250[2]

Tablice rejestracyjne

NPI

SIMC

0763749

Położenie na mapie gminy Orzysz
Mapa konturowa gminy Orzysz, po lewej znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Położenie na mapie powiatu piskiego
Mapa konturowa powiatu piskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Ziemia53°48′12″N 21°43′47″E/53,803333 21,729722

Dziubiele[3] (niem. Dziubiellen, 1904–1945 Zollerndorf) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Wieś położona na północnym brzegu jeziora Śniardwy, 15 km na wschód od Orzysza. Około 1,5 km na północ od wsi wznosi się góra Dąbrowa (157 m n.p.m.). We wsi znajduje się stanica węd­karska.

Nazwa

W dokumentach krzyżackich Dzienbiellen[4], Dsziebellen[5], Ziebielovenn[4], Ziebielenn[4].
Na mapie Districtus Reinensis (1663) Józefa Naronowicza-Narońskiego - Dziubele[6].
Później Dzinbiellen[7], Dziubiellen.
16 lipca 1938 ówczesne niemieckie władze Prus Wschodnich dokonały zmiany historycznej nazwy Dziubiellen na Zollerndorf[8].
Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947 r. nadano miejscowości obowiązującą nazwę Dziubiele[3].


Historia

Wieś Dziubiele powstała w 1542 roku, kiedy karczmarz Wicek (Wietzoff)[9] kupił 5 łanów jako sołectwo wsi czynszowej na pra­wie chełmińskim na 50 łanach położonych nad jeziorem Śniardwy. Mieszkańcy otrzymali 10 lat wolnizny, ale po 5 latach odrabiali ręczny szarwark i płacili połowę dziesięciny. Z czasem szarwark zamieniono na Freygeld pozostawiając jednak obowiązek robienia sianokosów w puszczy i zwożenia siana na zamek ryński. Spis z 1564 roku potwierdza wieś Dziubiele na 55 łanach i dwie karczmy. Jednym z wolnych był Marcin Pole, najpewniej pochodzenia polskiego. Spis z 1599 roku pokazuje, że Dziubiele zmniejszyły się o ponad 5 łanów. Dziubiele należały do parafii w Okartowie, administracyjnie podlegały rewirowi w Dąbrówce.
W październiku 1656 Tatarzy uprowadzili w jasyr 8 mieszkańców wsi, w tym 4 kobiety.
Dżuma z 1710 roku ominęła Dziubiele. W 1737 roku założono szkołę.
Według danych opublikowanych w 1821 roku w Dziubielach mieszkało 181 osób[10]. W 1857 roku wieś liczyła 440 mieszkańców, nauczycielem był Jesgart[7]. W 1864 roku Dziubiele liczyły 470 mieszkańców, a w 1867 - 513[11].
W 1933 roku Dziubiele liczyły 442 mieszkańców.[8] W 1935 roku w miejscowej szkole dwóch nauczycieli uczyło 74 uczniów.[11] Według spisu powszechnego z maja 1939 roku we wsi mieszały 232 osoby[8].

Zabytki

Zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków:

  • Budynek dawnej szkoły zbudowany w latach 20. XX wieku[12].
  • Dom murowany zbudowany w latach 1915-1925[13].
  • Dawny cmentarz ewangelicki, założony w połowie XIX wieku[14].
  • Drugi dawny cmentarz[15].

Najstarszy zachowany nagrobek z datą 1942.

Zespół dworsko-folwarczny, w skład którego wchodzą:

  • Pozostałości bramy z przełomu XIX i XX wieku[16].
  • Dom murowany (czworak) zbudowany na przełomie XIX i XX wieku[17].
  • Budynek gospodarczy zbudowany na przełomie XIX i XX wieku[18].
  • Stajnia zbudowana na przełomie XIX i XX wieku[19].
  • Stodoła zbudowana na przełomie XIX i XX wieku[20].

Turystyka

Przez Dziubiele przebiega szlak rowerowy szlak rowerowy niebieski wokół jeziora Śniardwy[11].
W okolicy wsi stromy, wysoki brzeg Śniardw (od 5 do 20 metrów), a z niego widok na jezioro.

Bibliografia

  • Grzegorz Białuński: Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1996, s. 254. ISSN 0585-3893.
  • Wojciech Kętrzyński: O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich.... Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1882, s. 653.
  • Barkowski, Otto. Beiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Rhein.Altpreussische Forschunge. 11. Jahrgang, H. 1, s. 197–224, 1934.
  • R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba, Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska, Orzysz, 2004, str. 135, ISBN 83-914508-0-5

Przypisy

  1. ↑ Wieś Dziubiele w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 246 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 111, poz. 719)
  4. ↑ a b c Otto Barkowski: Beiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Rhein. Altpreussische Forschungen, 11. Jahrgang, H. 1, 1934, s. 217.
  5. ↑ Wojciech Kętrzyński: O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich.... Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1882, s. 479.
  6. ↑ Jan Szeliga Rękopiśmienne mapy Prus Książęcych Józefa Naronowicza-Narońskiego z drugiej połowy XVII wieku. Biblioteka Narodowa, Warszawa, 1997, ilustracja nr 2.
  7. ↑ a b Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen. Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg, 1857 s. 300.
  8. ↑ a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Johannisburg. [dostęp 2016-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-02)].
  9. ↑ Grzegorz Białuński: Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1996, s. 122.
  10. ↑ Dr. Leopold Krug, Alexander August Mützell Neues Topographisch-Statistisch-Geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. Erster Band A-F. Karl August Kümmel, Halle, 1821, s. 227.
  11. ↑ a b c R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska. AFW Mazury, Orzysz, 2004, str. 21.
  12. ↑ Karta zabytku - szkoła
  13. ↑ Karta zabytku - dom
  14. ↑ Karta zabytku - cmentarz I
  15. ↑ Karta zabytku - cmentarz II
  16. ↑ Karta zabytku - brama
  17. ↑ Karta zabytku - czworak
  18. ↑ Karta zabytku - budynek gospodarczy
  19. ↑ Karta zabytku - stajnia
  20. ↑ Karta zabytku - stodoła

Linki zewnętrzne

Gmina Orzysz
Wsie
Kolonia
Osady
Osady leśne
Integralne
części wsi

Gmina Orzysz

Media użyte na tej stronie

Orzysz (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Pisz County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pisz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 53.92 N
  • S: 53.42 N
  • W: 21.39 E
  • E: 22.32 E
Szlak rowerowy niebieski.svg
Niebieski szlak rowerowy
Droga do Dziubieli.jpg
Autor: Lesnydzban, Licencja: CC BY-SA 4.0
Droga do Dziubieli wzdłuż jeziora Śniardwy