Dziura Bauca

Wręczenia przez prezydenta Polski Aleksandra Kwaśniewskiego aktu odwołania ze stanowiska ministra finansów Jarosławowi Baucowi, 28 sierpnia 2001

Dziura Bauca – określenie deficytu sektora finansów publicznych w Polsce, prognozowanego w budżecie państwa na rok 2001 przez Jarosława Bauca, który w okresie od 8 czerwca 2000 do 28 sierpnia 2001 pełnił funkcję ministra finansów w rządzie AWS.

Na początku sierpnia 2001 roku prasa informowała o szacunkach Ministerstwa Finansów, według których deficyt budżetowy w 2002 roku miałby przekroczyć 88 mld zł (przy czym całość dochodów budżetu w 2001 roku, po lipcowej nowelizacji, zaplanowano na 152,2 mld zł)[1]. Rząd Akcji Wyborczej Solidarność przyjął te informacje z niedowierzaniem. Powołana przez wicepremiera Janusza Steinhoffa komisja ekspertów oceniła, że szacunki są trafne, a deficyt może przekroczyć 83–93 mld zł[1]. Przyczynami, które miały spowodować problemy finansowe, były: wzrost wydatków o charakterze stałym (różnorodne świadczenia socjalne, spłata zadłużenia wewnętrznego i zagranicznego, rozbudowa administracji), koszty realizacji programu czterech reform, spadek dochodów z prywatyzacji i z podatków[1][2].

Aby zmniejszyć deficyt budżetowy, Jarosław Bauc zaproponował cięcia w wydatkach, podniesienie oraz wyprowadzenie nowych podatków, odebranie waloryzacji świadczeń emerytalnych i rentowych[3][4]. Propozycja ministra finansów spotkała się z krytyką pozostałych ministrów. Akcja Wyborcza Solidarność nie była skłonna do przeprowadzenia programu oszczędnościowego, obawiając się spadku poparcia[3].

28 sierpnia 2001 roku, trzy tygodnie przed wyborami, premier Jerzy Buzek odwołał ze stanowiska ministra finansów Jarosława Bauca za zbyt późne poinformowanie o deficycie budżetowym[3]. Nowym ministrem finansów została Halina Wasilewska-Trenkner[5].

Podczas kampanii wyborczej przed wyborami parlamentarnymi w 2001 roku Sojusz Lewicy Demokratycznej zarzucał Akcji Wyborczej Solidarność nieudolne rządy, które doprowadziły m.in. do powstania dużego deficytu w budżecie[6]. „Dziura Bauca” była bezpośrednią przyczyną klęski koalicji Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy, zaś samo pojęcie użyte było jako groźba w dyskursie politycznym[4][7].

Po zwycięstwie Sojuszu Lewicy Demokratycznej rząd Leszka Millera musiał zmierzyć się z „Dziurą Bauca”[8]. W tym celu przyjął rozporządzenie, które usankcjonowało blokadę wydatków do końca 2001 roku w wysokości 8,5 mld zł (podjętej przez rząd Jerzego Buzka)[8], zmniejszył liczbę ministerstw i urzędów centralnych[9] oraz wprowadził akcyzę na prąd[10]. Ponadto prezydent Aleksander Kwaśniewski zawetował ustawy zwiększające wydatki państwa, które zdążono przyjąć przed wyborami[2]. Naprawa finansów państwa (kosztem braku realizacji obietnic wyborczych) była jedną z przyczyn spadku poparcia dla SLD po 2001 roku[11].

Deficyt budżetowy w 2001 przekroczył 32,4 mld zł (o 17 mld zł więcej niż zapisano wtedy w ustawie budżetowej)[12].

Przypisy

  1. ↑ a b c Dudek 2007 ↓, s. 407.
  2. ↑ a b Budżet z rekordowo dużą dziurą. rp.pl, 2009-09-05. [dostęp 2018-01-25].
  3. ↑ a b c Dudek 2007 ↓, s. 408.
  4. ↑ a b Jarosław Bauc. finanse.wp.pl. [dostęp 2018-01-25].
  5. ↑ Rafał Wójcikowski: Nie ma już Jarosława Bauca, pozostała tylko dziura... w budżecie.. money.pl, 2001-08-29. [dostęp 2018-01-25].
  6. ↑ Pięciu ministrów, którzy wstrząsnęli polskimi finansami. wyborcza.pl, 2007-03-12. [dostęp 2018-01-25].
  7. ↑ Karolina Brylska, Retoryka groźby w polskim dyskursie politycznym – na podstawie materiałów prasowych z okresu parlamentarnej kampanii wyborczej 2011 roku, „Studia Medioznawcze”, 4 (59), Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, 2014, s. 118, ISSN 1641-0920 [dostęp 2018-01-25].
  8. ↑ a b Zdzisław Nowakowski, Igor Protasowicki, Jan Rajchel, Hieronim Szafran: Rola premierów RP w polityce bezpieczeństwa państwa po 1989 roku. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Powszechne S.A., 2012, s. 23. ISBN 978-83-61556-12-1. [dostęp 2018-01-25].
  9. ↑ Rząd Leszka Millera. W: Oxford Wielka Historia Świata. T. 37: Polska pontyfikat Jana Pawła II – rząd Donalda Tuska – kultura i sztuka II połowy XX w.. Poznań: Oxford Educational, s. 125. ISBN 978-83-252-0206-4.
  10. ↑ Akcyza na prąd – jak chcieliśmy ulżyć przemysłowi i prawie nam się udało. pvportal.pl, 2016-12-14. [dostęp 2018-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-26)].
  11. ↑ Bartłomiej M. Jasiński, Polska polityka zagraniczna w programach Sojuszu Lewicy Demokratycznej w latach 2005–2011, [w:] Grzegorz Stachowiak (red.), Stosunki międzynarodowe Regiony, historia, problemy, Kraków: Koło Studentów Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014, s. 194, ISBN 978-83-932398-6-3 [dostęp 2018-01-25].
  12. ↑ Jacek Frączyk: Rekord deficytu w projekcie budżetu. Dziura wielka jak w całych latach 90.. money.pl, 2016-08-23. [dostęp 2018-01-25].

Bibliografia

  • Antoni Dudek: Historia polityczna Polski 1989–2005. Kraków: Arcana, 2007. ISBN 83-89243-29-6.

Media użyte na tej stronie

Jarosław Bauc.jpg
Autor: Chancellery of the President of the Republic of Poland, Licencja: GFDL 1.2
Wręczenie przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego aktu odwołania ze stanowiska ministra finansów Jarosławowi Baucowi.