Dziwogon czarny

Dziwogon czarny
Dicrurus macrocercus[1]
Vieillot, 1817
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

dziwogony

Rodzaj

Dicrurus

Gatunek

dziwogon czarny

Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania
żółty: tereny lęgowe
zielony: tereny całorocznego występowania
niebieski: zimowiska

Dziwogon czarny[3], dziwogon długosterny[4] (Dicrurus macrocercus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dziwogonów (Dicruridae). Występuje w południowej, południowo-wschodniej i wschodniej Azji. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Louis Jean Pierre Vieillot w 1817 na podstawie holotypu z Ćennaju (południowe Indie). Nowemu gatunkowi nadał nazwę Dicrurus macrocercus[5]. Nazwa ta jest obecnie (2020) uznawana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC), który wyróżnia 7 podgatunków[6].

Podgatunki i zasięg występowania

IOC wyróżnia następujące podgatunki[6]:

  • D. m. albirictus (Hodgson, 1836)Himalaje od wschodniego Afganistanu oraz północnego i wschodniego Pakistanu na wschód po zachodnią i północną Mjanmę i południowe Chiny (południowo-wschodni Tybet) na południe po południowo-wschodni Pakistan i centralne Indie; poza sezonem lęgowym docierają również do południowych Indii, centralnej i południowej Mjanmy oraz północnej Tajlandii[5]
  • D. m. macrocercus Vieillot, 1817 – południowo-wschodni Pakistan i Indie na południe od Gudźaratu, Madhya Pradesh i Bengalu Zachodniego[5]
  • D. m. minor Blyth, 1850 – północna i północno-zachodnia Sri Lanka oraz Mannar Island[5]
  • D. m. cathoecus Swinhoe, 1871 – gniazdują w centralnych, wschodnich i południowych Chinach (na wschód od Qinghai, na południe od Jilin), w tym na wyspie Hajnan, w Mjanmie (poza zachodnią i północną częścią kraju), w północnej Tajlandii i północnych Indochinach; zimują na południe do południowo-zachodniej i południowej Mjanmy, na południowym Półwyspie Malajskim (w Singapurze) i w południowych Indochinach[5]
  • D. m. thai Kloss, 1921 – południowa Mjanma, centralna i wschodnia Tajlandia, prawdopodobnie wschodnia Kambodża i południowe Indochiny[5]
  • D. m. harterti Baker, ECS, 1918Tajwan[5]
  • D. m. javanus Kloss, 1921Jawa i Bali[5]

Morfologia

Długość ciała u przedstawicieli podgatunku nominatywnego wynosi 30–31 cm, u D. m. thai 27–28,5 cm, u D. m. harterti przeciętnie 27,9 cm u samców i 26,9 cm u samic, zaś u przedstawicieli D. m. minor około 26 cm[5]. Średnia masa ciała u 26 przebadanych osobników z Tajwanu wynosi 57,2 g, średnia długość dzioba 21,9 mm (n=28), zaś średnia długość skoku 22,7 mm (n=28)[7]. Upierzenie czarne z niebieską lub zieloną opalizacją. U dorosłych zwykle u nasady dzioba dostrzec można białą plamkę. Tęczówka ciemnobrązowa. Ogon jest głęboko wcięty, zewnętrzne sterówki wygięte są na zewnątrz. Dziób czarny, nogi szare[8].

Ekologia i zachowanie

Dziwogony czarne zamieszkują otwarte tereny i obszary rolnicze z porozrzucanymi drzewami[5]. Odnotowywane były od poziomu morza do 1900 m n.p.m. Żywią się bezkręgowcami, takimi jak mrówki, termity, prostoskrzydłe, chrząszcze, pszczoły i motyle, zjadają również nektar. Są to ptaki agresywne. Zwykle przebywają pojedynczo, w parach lub grupach liczących do 3 osobników[8].

Lęgi

Okres lęgowy w Pakistanie trwa od marca do czerwca, w Indiach od marca do sierpnia[5]. Gniazdo o kształcie kubeczka zwykle umieszczone jest na drzewie. Zniesienie liczy 2–4 jaja. Inkubacja trwa 14–15 dni, wysiadują obydwa ptaki z pary. Przez pierwsze pięć dni życia młode są pod nieustanną opieką, później potrafią już same utrzymać ciepłotę ciała. Otwierają oczy 8. dnia życia. Przez kolejny miesiąc są karmione przez rodziców. Później mogą jeszcze żebrać o jedzenie, ale są ignorowane lub przeganiane przez dorosłe ptaki[8].

Status

IUCN uznaje dziwogona czarnego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988[9]. Trend liczebności populacji nie jest znany[2].

Przypisy

  1. Dicrurus macrocercus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b Dicrurus macrocercus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. Systematyka i nazwa za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Dicruridae Vigors, 1825 (1824) - dziwogony - Drongos (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-22].
  4. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. tom 40 – zeszyt specjalny, 1999. 
  5. a b c d e f g h i j k Rocamora, G. & Yeatman-Berthelot, D.: Black Drongo (Dicrurus macrocercus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-05].
  6. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Orioles, drongos, fantails. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
  7. Hau-Jie Shiu, Tzung-Su Ding, Jia-En Sheu, Ruey-Shing Lin, Chau-Nien Koh & Pei-Fen Lee. Morphological Characters of Bird Species in Taiwan. „Taiwania”. 50 (2), s. 80–92, 2005. 
  8. a b c Vijay Choudhary: Black Drongo (Dicrurus macrocercus) complete detail. Abhinav Nature Conservation Origination, 22 lutego 2017. [dostęp 2017-03-05].
  9. Black Drongo Dicrurus macrocercus. BirdLife International. [dostęp 2017-03-05].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Dicrurus macrocercus distribution map.png
Autor: Tiouraren, Licencja: CC BY-SA 4.0
Distribution map of the Black Drongo (Dicrurus macrocercus).
  • Yellow: breeding
  • Green: year-round
  • Blue: nonbreeding (winter visitor)
Source: Handbook of the Birds of the World; IUCN