Dziwuszka ogrodowa

Dziwuszka ogrodowa
	Haemorhous mexicanus
	(Statius Müller, 1776)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	łuszczakowate
Podrodzina	łuskacze
Plemię	Carduelini
Rodzaj	Haemorhous
Gatunek	dziwuszka ogrodowa
Synonimy
	Fringilla mexicana Statius Müller, 1776; Carpodacus mexicanus (Statius Müller, 1776);
	Fringilla mexicana Statius Müller, 1776; Carpodacus mexicanus (Statius Müller, 1776);
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; tylko w sezonie lęgowym występuje przez cały rok

Dziwuszka ogrodowa^[4], dziwonia ogrodowa^[5] (Haemorhous mexicanus) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae), zamieszkujący Amerykę Północną. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 11 podgatunków H. mexicanus^[6]:

H. m. frontalis (Say, 1822) – południowo-zachodnia i południowo-wschodnia Kanada, USA i północno-zachodni Meksyk; obejmuje proponowany podgatunek clementis – San Clemente Island (południowo-zachodnia Kalifornia) i Wyspy Coronado (skrajnie północno-zachodni Meksyk).
H. m. mcgregori (Anthony, 1897) – dziwuszka reliktowa^[4] – takson wymarły, występował na Wyspach San Benito (północno-zachodni Meksyk).
H. m. amplus (Ridgway, 1876) – dziwuszka wyspowa^[4] – Guadalupe.
H. m. ruberrimus (Ridgway, 1887) – południowa Kalifornia Dolna.
H. m. sonoriensis (Ridgway, 1901) – południowa Sonora, południowo-zachodnia Chihuahua, północna Sinaloa (zachodnio-środkowy Meksyk); obejmuje proponowane podgatunki rhodopnus (środkowa Sinaloa) i altitudinis (przy granicy stanów Chihuahua i Sinaloa).
H. m. coccineus (R. T. Moore, 1939) – południowo-zachodni Meksyk.
H. m. potosinus (Griscom, 1928) – północno-środkowy Meksyk.
H. m. centralis (R. T. Moore, 1937) – środkowy Meksyk.
H. m. mexicanus (Statius Müller, 1776) – dziwuszka ogrodowa^[4] – południowo-środkowy Meksyk.
H. m. roseipectus (Sharpe, 1888) – doliny Oaxaca.
H. m. griscomi (R. T. Moore, 1939) – Guerrero.

Autorzy Handbook of the Birds of the World, oprócz wyżej wymienionych, uznają także podgatunki H. m. clementis i H. m. rhodopnus^[2]. IOC ten pierwszy włącza do H. m. frontalis, a ten drugi do H. m. sonoriensis^[6]. Opisano też kilka innych nieuznawanych obecnie podgatunków: altitudinis (włączany do H. m. sonoriensis)^[6], grinnelli, solitudinus, smithi i anconophila (synonimizowane z H. m. frontalis)^[7].

Morfologia

Głos dziwuszki ogrodowej

Długość ciała 12,5–15 cm^[2]. Masa ciała 17,5–27 g (różne podgatunki), 15,7–22,5 g (podgatunek griscomi)^[2].

U samca czoło, ciemię, gardło oraz kuper czerwone do pomarańczowych; maska i wierzch ciała szarobrązowe, w brązowe kreski; brzuch biały, w brązowe kreski. U samicy brak czerwonej barwy; głowa brązowa, bez rysunku. Ogon u obu płci brązowy, równo ścięty.

Zasięg, środowisko

Przybliżony zasięg występowania w latach 1958–1961

Obecnie zamieszkuje niemal całe Stany Zjednoczone, południową Kanadę oraz Meksyk (poza południem kraju). Gatunek synantropijny występujący w północnoamerykańskich miastach, gdzie do budowy gniazd oprócz materiałów naturalnych używa również odpadków, np. niedopałków papierosów, co może być sposobem na odstraszanie roztoczy^[8]. Pospolita, osiadła. W 1940 r. introdukowana w Nowym Jorku, skąd gwałtownie rozprzestrzeniła się na północ, południe i zachód. Introdukowana także na Hawajach^[2].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dziwuszka ogrodowa klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[3]. W 2017 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność światowej populacji lęgowej na 40 milionów osobników^[9]. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy^[3]^[9].

Przypisy

↑ ^a ^b Haemorhous mexicanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Clement, P.: House Finch (Haemorhous mexicanus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-26].
↑ ^a ^b ^c Haemorhous mexicanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carduelini Vigors, 1825 (wersja: 2021-07-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-12].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 412, 1999. ISSN 0550-0842.
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-12-12]. (ang.).
↑ House Finch (Carpodacus mexicanus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2016-03-10]. (ang.).
↑ Monserrat Suárez-Rodríguez, Isabel López-Rull, Constantino Macías Garcia. Incorporation of cigarette butts into nests reduces nest ectoparasite load in urban birds: new ingredients for an old recipe?. „Biology Letters”. 1 (9), s. 20120931, 2013-02-23. The Royal Society. DOI: 10.1098/rsbl.2012.0931. (ang.).
↑ ^a ^b House Finch Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-12-12]. (ang.).

Bibliografia

Wiesław Dudziński, Marek Keller, Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania audio i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
House Finch. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Haemorhous mexicanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[hbwa-2] Clement, P.: House Finch (Haemorhous mexicanus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-26].

[iucn-3] Haemorhous mexicanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carduelini Vigors, 1825 (wersja: 2021-07-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-12].

[mic-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 412, 1999. ISSN 0550-0842.

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-12-12]. (ang.).

[ibc-7] House Finch (Carpodacus mexicanus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2016-03-10]. (ang.).

[cigar-8] Monserrat Suárez-Rodríguez, Isabel López-Rull, Constantino Macías Garcia. Incorporation of cigarette butts into nests reduces nest ectoparasite load in urban birds: new ingredients for an old recipe?. „Biology Letters”. 1 (9), s. 20120931, 2013-02-23. The Royal Society. DOI: 10.1098/rsbl.2012.0931. (ang.).

[aablh-9] House Finch Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-12-12]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne