Dzwon Mingwan

Dzwon Mingwan (birm. မင်းကွန်း ခေါင်းလောင်းတော်ကြီး /mɪ́ɴɡʊ́ɴ kʰáʊɴláʊɴ dɔ̀ dʑí/, ang. Mingun Bell) – jeden z największych dzwonów na świecie.

Przeznaczony był dla położonej w sąsiedztwie, nieukończonej ostatecznie, pagody w Mingwan – miejscowości położonej na zachodnim brzegu Irawadi w prowincji Sikong w Mjanmie, ok. 11 km na północ od Mandalaj. Waży ok. 90 ton, a odlany został w roku 1808. Do roku 2000 był drugim co do wielkości w ogóle i największym wydającym dźwięk dzwonem na świecie^[a].

Opis

Dzwon Mingwan umieszczono w specjalnie dla niego wzniesionym budynku (zayat). Waży on 55555 vissów (czyli ok. 90,5 tony). Jednak różne źródła podają rozbieżne dane: od 87^[1] do 97,5^[2] tony. Dzwon odlano z brązu^[b]. Zewnętrzna jego średnica wynosi 4,95 m, a wysokość 3,66 m (łącznie z zawieszeniem – 6,3 m). Grubość płaszcza wynosi od 15 do 30 cm^[3]. Podobnie jak inne dzwony umieszczane przy pagodach, nie posiada on serca – dźwięk z dzwonu wydobywany jest poprzez uderzanie weń drewnianą belką.

Na płaszczu dzwonu wymalowano biały napis:

Jest to popularny w Birmie wierszyk ułatwiający zapamiętanie ciężaru dzwonu (Min Phyu Hman Hman Pyaw /mí̃ pʰyù m̥à̃ m̥à̃ pyɔ́/, pol. Min Phyu Słusznie Słusznie Prawi^[c] – spółgłoski poszczególnych słów są w birmańskiej astrologii przypisane do czwartku, którego liczbą jest z kolei 5), a ၅၅၅၅၅ to zapisana birmańskimi znakami liczba 55555. Pierwotnie na płaszczu dzwonu miała być wyryta inskrypcja z opisem historii jego powstania, jednak z nieznanych powodów ostatecznie jej nie wykonano. Jej tekst, sporządzony przez królewskiego ministra U Tun Nyo, zachował się w formie manuskryptu na liściach palmowych^[4].

Na hełmie dzwonu znalazły się dwa strzegące go fantastyczne lwy (chinthe). Umieszczona przy nim kamienna tablica informuje w skrócie o historii dzwonu i jego rozmiarach. Zarówno zewnętrzna, jak i wewnętrzna powierzchnia płaszcza dzwonu niszczona jest napisami wyskrobywanymi i malowanymi przez odwiedzających.

Historia

Dzwon spoczywający na podporach w roku 1873

Po nieudanej kampanii syjamskiej z lat 1785–1792 król Birmy Bodawpaya próbował odzyskać w kraju popularność między innymi przeprowadzając prace budowlane na ogromną skalę. Jedną z nich było wzniesienie olbrzymiej (miała mieć 170 m wysokości) pagody w Mingwan. Przeznaczony dla niej dzwon został zamówiony i odlany w roku 1808^[5] (niektóre źródła^[2][6] podają błędnie, że dzwon odlano w roku 1790). Do jego odlania król zatrudnił rzemieślników z Birmy, Syjamu i Arakanu. Ze względu na bardzo niskie płace i panującą w okolicach Mingwan malarię część sprowadzonych z Arakanu robotników pracowała przymusowo^[7]. Według tekstu U Tun Nyo, odlew wykonano na przeciwległym, wschodnim brzegu Irawadi. Wylewanie metalu rozpoczęto 13 maja 1808 roku o godzinie 16, a zakończono 17 maja o 2:42. Przez ten czas bez przerwy czynnych było 510 pieców^[4]. Do odlania dzwonu zużyto od 90721 kg (według kronik) do 100000 kg (według U Tun Nyo) miedzi. Kolejne trzy lata zajęło poszukiwanie osób, które podjęłyby się przetransportowania dzwonu na miejsce jego zawieszenia. Ostatecznie, w roku 1811, dwie barki przewiozły dzwon wpływając do specjalnie w tym celu wykonanego kanału; zawieszenie dzwonu stało się możliwe dzięki podniesieniu poziomu wody w kanale. Po zakończeniu tych prac kanał zasypano^[3][6].

Podczas trzęsienia ziemi 23 marca 1839 roku, tego samego, które spowodowało pęknięcie murów pobliskiej pagody, naruszone zostały podstawy drewnianego jarzma dzwonu i przez kolejnych 57 lat spoczywał on częściowo na podporach, a częściowo bezpośrednio na ziemi. W latach 90. XIX wieku przeprowadzono publiczną zbiórkę funduszy na opłacenie ponownego zawieszenia dzwonu. Wykonania prac podjęła się firma transportowa Irrawaddy Flotilla Company wykorzystując do tego dźwignie i dźwigniki śrubowe^[8]. W marcu 1896 roku dzwon zawisł ponownie, tym razem na żelaznym jarzmie opartym na żelaznych kolumnach. Wzniesiono też wtedy wokół dzwonu drewniany pawilon.

Inne informacje

Ruch turystyczny do Mingwan obsługiwany jest głównie przez promy kursujące między tą miejscowością a Mandalaj, choć możliwy jest też dojazd drogą prowadzącą z Sikongu. Dzwon znajduje się na terenie Strefy Archeologicznej Sikong-Mingwan (ang. Sagaing-Mingun Archeological Zone). Bilet upoważniający do zwiedzania obiektów należących do tej strefy kosztował na początku 2016 roku 5000 kiatów (ok. 4$).

Galeria

• 

  Budynek, w którym dziś znajduje się Dzwon

• 

  (c) User:DiverDave, CC BY 3.0

  Tablica z informacjami o rozmiarach i historii Dzwonu

• 

  Dzwon przed rokiem 1896 na fotografii Felice Beato

• 

  Sposób zawieszenia Dzwonu

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• George W. Bird: Wanderings in Burma. 1897. (ang.).
• John Falconer, Elizabeth Moore, Alfred Birnbaum, Daniel Hahrs: Burmese Design & Architecture. Tuttle Publishing, 2013. ISBN 978-1-4629-0684-0. (ang.).
• Maung Htin Aung: A History of Burma. Columbia University Press, 1967. (ang.).
• C. Ожегов. Царь-пушка и царь-колокол на Иравади. „Юный художник”, 1992. ISSN 0205-5791. (ros.). 
• Ashish Pandey: Encyclopaedic Dictionary of Music. T. K-Z. Gyan Publishing House, 2005. ISBN 978-81-8205-201-7. (ang.).
• Donald. M. Seekins: Historical Dictionary of Burma (Myanmar). Scarecrow Press, 2006. ISBN 978-0-8108-5476-5. (ang.).
• Donald M. Stadtner: Sacred Sites of Burma. Bangkok: River Books, 2011. ISBN 978-974-9863-60-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Obszerny opis dzwonu, jego historii i znaczenia, jednak bez podania źródeł. myanmars.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-08)].