Dzwonek alpejski

Dzwonek alpejski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządastrowce
Rodzinadzwonkowate
Rodzajdzwonek
Gatunekdzwonek alpejski
Nazwa systematyczna
Campanula alpina Jacq.
Enum. stirp. Vindob. 36. 1762[3]
Pokrój

Dzwonek alpejski[4] (Campanula alpina Jacq.) – gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae Juss.). Występuje tylko w Alpach i Karpatach. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach (roślina tatrzańska) i jest tu rośliną pospolitą[5].

Morfologia

Korzeń
Gruby, mięsisty, rozgałęziony, zawiera sok mleczny[6].
Łodyga
Pojedyncza, wysokości 5–20 cm. Cała owłosiona długimi włosami[6].
Liście
Dolne tworzą gęstą różyczkę. Są łopatkowate, ku szczytowi rozszerzone, posiadają niewielki ogonek, a ich brzegi są karbowane. Liście łodygowe są naprzemianległe, równowąskie i całobrzegie. Liście odziomkowe są nagie lub słabo owłosione, łodygowe natomiast są gęsto owłosione[6].
Kwiaty
Szaro-fioletowo-niebieskie, o długości ok. 2,5 cm, zebrane w gronie, wystające na długich szypułkach z łodygi, najpierw zakwitają najniższe kwiaty, następnie te położone wyżej w gronie. Kielich składa się z 5 dużych (dłuższych od połowy długości korony), podłużnych działek. Wewnątrz korony pojedynczy słupek z potrójnym, białym znamieniem i 5 białych pręcików[6].
Owoce
Okrągło-podłużne torebki (puszki) otoczone przyschniętym kielichem, zawierają liczne nasiona[6]. Otwierają się trzema otworkami u nasady torebki[5].

Biologia i ekologia

Rozwój
Bylina. Kwiaty owadopylne, kwitną od czerwca do sierpnia. Torebki z nasionami otwierają się podczas suchej pogody wysypując nasiona. Podczas deszczu i niskich temperatur torebki nasienne zamykają się[6].
Siedlisko
Hale górskie, piargi, murawy naskalne. Roślina kwasolubna, występuje wyłącznie na bezwapiennym podłożu (na granicie). Czasami można ją spotkać również na wapieniach, ale tylko wtedy, gdy wytworzy się na nich gruba warstwa próchnicy. W Tatrach rośnie od piętra kosówki aż po piętro turniowe. Jest typowym orofitem, nie występuje niżej niż 1400 m n.p.m. W Tatrach dochodzi niemal po szczyt (Gerlachu (2650 m). W miarę wzrostu wysokości nad poziomem morza wzrasta owłosienie rośliny[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Juncetea trifidi[7].
Zmienność
Typowa forma gatunku występuje we wschodnich Alpach i w Karpatach (również w Polsce). Oprócz niej istnieje podgatunek Campanula alpina Jacq. subsp. orbelica (Pančić) Urum. występujący w Albanii, Bułgarii, Rumunii, Serbii i Słowenii[8].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
  3. The Plant List. [dostęp 2015-07-03].
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  6. a b c d e f g Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie (Atlasy botaniczne). Irena Zaborowska (ilustr.). Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
  7. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  8. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-29].

Media użyte na tej stronie

Campanula alpina a1.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC BY 2.5
Campanula alpina (pl. dzwonek alpejski) - Tatra Mountains, Dolina Tomanowa
Campanula alpina TN1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Campanula alpina (location: Slovakia, Tatry Niżne, Chopok)