Dzwonek syberyjski

Dzwonek syberyjski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

dzwonkowate

Rodzaj

dzwonek

Gatunek

dzwonek syberyjski

Nazwa systematyczna
Campanula sibirica L.
Sp. pl. 1:167. 1753
Pokrój

Dzwonek syberyjski (Campanula sibirica L.) – gatunek rośliny dwuletniej z rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae). W Polsce jest rzadki, występuje na murawach kserotermicznych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje od wschodniej Syberii poprzez Rosję i Kazachstan do Europy środkowej i południowo-wschodniej. Najdalej na zachód sięga do Niemiec, Austrii i Włoch. Przez Polskę i dalej Białoruś przechodzi północna granica zasięgu[3]. W Polsce występuje głównie w pasie wyżyn w południowo-wschodniej części kraju, poza tym na rozproszonych stanowiskach na niżu, głównie na zboczach dolin Odry i Wisły[4].

Morfologia

Łodyga
Pojedyncza lub rozgałęziona, sztywno wzniesiona, owłosiona szczeciniasto. Osiąga wysokość 20-40 (60) cm.
Liście
Umieszczone skrętolegle na łodydze. Odziomkowe i niższe osadzone są na długich i szeroko oskrzydlonych ogonkach. Mają blaszkę podłużnie łopatkowatą lub lancetowatą, na szczycie tępą, na brzegu słabo karbowaną. Liście wyrastające wyżej na łodydze mają ogonki coraz krótsze, aż do najwyższych liści siedzących i obejmujących blaszką łodygę. Wraz z wysokością liście stają się też coraz węższe aż do równowąskich. Wszystkie liście pokryte są obustronnie krótkimi włoskami.
Kwiaty
Zebrane w wiechowaty kwiatostan. Korona kwiatu wąskodzwonkowata, zwykle do 2,5 cm długości, niebieska lub rzadziej biała. Działki kielicha owłosione, wąskie, trójkątne do lancetowatych. Między działkami znajdują się odgięte do tyłu, jajowate wyrostki, zaostrzone na szczycie. pręcików jest pięć, a słupek jest dolny z szyjką trójdzielną.
Owoc
Otwierająca się 3 otworkami u nasady torebka. Nasiona drobne.

Zmienność

Wyróżnia się obok formy typowej sześć podgatunków[3]:

  • Campanula sibirica L. subsp. sibirica,
  • Campanula sibirica L. subsp. charkeviczii (Fed.) Fed. Bot. J. Linn. Soc. 67:281. 1973 (syn. C. charkeviczii Fed.) – Krym,
  • Campanula sibirica L. subsp. divergentiformis (Jáv.) Domin Preslia 13-15:222. 1936 – południowo-wschodnia Europa,
  • Campanula sibirica L. subsp. elatior (Fomin) Fed. Bot. J. Linn. Soc. 67:281. 1973 – okolice Kaukazu, południowa Rosja i Ukraina,
  • Campanula sibirica L. subsp. hohenackeri (Fisch. & C. A. Mey.) Damboldt Notes Boy. Bot. Gard. Edinburgh 35:45. 1976Gruzja i północno-wschodnia Turcja,
  • Campanula sibirica L. subsp. talievii (Juz.) Fed. Bot. J. Linn. Soc. 67:281. 1973 – Krym,
  • Campanula sibirica L. subsp. taurica (Juz.) Fed. Bot. J. Linn. Soc. 67:281. 1973 – Krym.

Biologia i ekologia

Gatunek światło- i ciepłolubny. Rośnie na murawach kserotermicznych i w świetlistych zaroślach. W fitosocjologii gatunek charakterystyczny dla rzędu Festucetalia valesiacae i zespołu Adonido-Brachypodietum pinnati[5]. 2n = 34.

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku. Podobnie jak dla wielu innych gatunków kserotermicznych zagraża występowaniu tego gatunku proces niszczenia muraw kserotermicznych i spontanicznej sukcesji prowadzącej do rozwoju zarośli i zadrzewień zagłuszających rośliny światłolubne.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
  3. a b Campanula sibirica (ang.). USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 2008-12-25].
  4. Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
  5. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

  • Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 83-7073-444-8.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Media użyte na tej stronie

Campanula sibirica kz.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Campanula sibirica. Bielinek NW Poland
Campanula sibirica 001.JPG
Autor: H. Zell, Licencja: CC BY-SA 3.0
Campanula sibirica, Campanulaceae, Siberian Bellflower, habitus; Botanical Garden KIT, Karlsruhe, Germany.