E-szara
E-szara (sum. é.šár.ra, tłum. „Dom wszechświata”[1]) – nazwa kompleksu świątynnego Aszura, narodowego boga Asyrii, w mieście Aszur.
Historia
Okres staroasyryjski
Według źródeł pisanych świątynię boga Aszura w mieście Aszur wznieść mieli w okresie staroasyryjskim władcy asyryjscy z dynastii założonej przez Puzur-Aszura I (2 połowa XX wieku p.n.e.)[2]. W inskrypcji budowlanej Eriszuma I (1 połowa XIX wieku p.n.e.), czwartego władcy z tej dynastii, występuje ona pod akadyjską nazwą bētum rīmum (tłum. „Dom dzikiego wołu”)[3]. Najstarszy znany z wykopalisk plan świątyni pochodzi z czasów panowania Szamszi-Adada I (1814-1782 p.n.e.)[2]. Świątynia ta w jego inskrypcjach występuje pod sumeryjską nazwą é.am.kur.kur.ra (tłum. „Dom dzikiego byka krajów”)[4] i poświęcona jest bogu Enlilowi, z którym wówczas identyfikowano boga Aszura. Odkryta w czasie wykopalisk budowla miała rozmiary 54 x 108 metrów. Jej środkową część zajmował dziedziniec wewnętrzny, z którego przez przedsionek dotrzeć można było do celli boga (we wschodniej części budowli). Na zewnątrz świątyni znajdował się duży dziedziniec zewnętrzny, otoczony szeregiem mniejszych pomieszczeń. Z czasów Szamszi-Adada I pochodzi również położony na zachód od świątyni i związany z nią zigurat boga Enlila/Aszura o podstawie 60 x 60 metrów. Był on pierwszym ziguratem wzniesionym w północnej Mezopotamii.
Okres średnioasyryjski
Późniejsi władcy asyryjscy dbali o świątynię, restaurując ją i upiększając, nie zmieniali jednak jej kształtów. Dopiero w okresie średnioasyryjskim król Salmanasar I (1273-1244 p.n.e.) zmienił nieco jej kształt dobudowując do zachodniego skrzydła budowli tzw. dziedziniec boga Enkiego. W inskrypcjach tego władcy bóg Aszur wciąż występuje jako Enlil, a sama świątynia - na wzór świątyni Enlila w Nippur - nazywana jest E-kur (tłum. „Dom-Góra”)[5]. Pod nazwą E-szara świątynia boga Aszura pojawia się po raz pierwszy w inskrypcjach królów Tukulti-apil-Eszary I (1114-1076 p.n.e.) i Aszur-bel-kala (1073-1056 p.n.e.)[1]. W przypadku tego pierwszego nazwa ta stanowi nawet część jego akadyjskiego imienia: Tukultī-apil-Ešara (tłum. „Powiernikiem moim jest syn świątyni E-szara”).
Okres nowoasyryjski
W okresie nowoasyryjskim prace restauracyjne przy świątyni E-szara prowadzili m.in. tacy władcy asyryjscy, jak Aszur-dan II (934-912 p.n.e.), Tukulti-Ninurta II (890-884 p.n.e.) i Aszur-nasir-apli II (883-859 p.n.e.). Poważnej jej rozbudowy dokonał Sin-ahhe-eriba (704-681 p.n.e.), który dodał nowy dziedziniec do wschodniej części budowli i przeniósł cellę boga do pomieszczenia, które wcześniej było przedsionkiem. Świątynia została najprawdopodobniej zniszczona w 614 roku p.n.e., kiedy to armia medyjska zdobyła miasto Aszur.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- A. R. George: House Most High. The Temples of Ancient Mesopotamia. Winona Lake: Eisenbrauns, 1993. (ang.)
- Roland W. Lamprichs, hasło Aššur, w: Eric M. Meyers (wyd.), The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East, vol. I, Oxford University Press, New York - Oxford 1997, s. 225-228.
Media użyte na tej stronie
Assyrian "feather-robed archer" figure, superimposed over a winged sun symbol.
![[2]](http://www.sacred-texts.com/ane/mba/img/33400.jpg){kind=link}
Myths of Babylonia and Assyria by Donald A. Mackenzie (1915):
Ashur was not a "goat of heaven", but a "bull of heaven", like the Sumerian Nannar (Sin), the moon god of Ur, Ninip of Saturn, and Bel Enlil. As the bull, however, he was, like Anshar, the ruling animal of the heavens; and like Anshar he had associated with him "six divinities of council".
Other deities who were similarly exalted as "high heads" at various centres and at various periods, included Anu, Bel Enlil, and Ea, Merodach, Nergal, and Shamash. A symbol of the first three was a turban on a seat, or altar, which may have represented the "world mountain". Ea, as "the world spine", was symbolized as a column, with ram's head, standing on a throne, beside which crouched a "goat fish". Merodach's column terminated in a lance head, and the head of a lion crowned that of Nergal. These columns were probably connected with pillar worship, and therefore with tree worship, the pillar being the trunk of the "world tree". The symbol of the sun god Shamash was a disc, from which flowed streams of water; his rays apparently were "fertilizing tears", like the rays of the Egyptian sun god Ra. Horus, the Egyptian falcon god, was symbolized as the winged solar disc.
It is necessary to accumulate these details regarding other deities and their symbols before dealing with Ashur. The symbols of Ashur must be studied, because they are one of the sources of our knowledge regarding the god's origin and character. These include (1) a winged disc with horns, enclosing four circles revolving round a middle circle; rippling rays fall down from either side of the disc; (2) a circle or wheel, suspended from wings, and enclosing a warrior drawing his bow to discharge an arrow; and (3) the same circle; the warrior's bow, however, is carried in his left hand, while the right hand is uplifted as if to bless his worshippers. These symbols are taken from seal cylinders.
An Assyrian standard, which probably represented the "world column", has the disc mounted on a bull's head with horns. The upper part of the disc is occupied by a warrior, whose head, part of his bow, and the point of his arrow protrude from the circle. The rippling water rays are V-shaped, and two bulls, treading river-like rays, occupy the divisions thus formed. There are also two heads--a lion's and a man's--with gaping mouths, which may symbolize tempests, the destroying power of the sun, or the sources of the Tigris and Euphrates.
Jastrow regards the winged disc as "the purer and more genuine symbol of Ashur as a solar deity". He calls it "a sun disc with protruding rays", and says: "To this symbol the warrior with the bow and arrow was added--a despiritualization that reflects the martial spirit of the Assyrian empire".