Pafawag 3E
 ET21-309 | |
| Inne oznaczenia | E06 |
|---|---|
| Producent | |
| Lata budowy | 1957–1971 |
| Układ osi | Co’Co’ |
| Wymiary | |
| Masa służbowa | 121 t (3E) |
| Długość | 16820 mm |
| Szerokość | 3005 mm |
| Wysokość | 4559 mm (przy opuszczonych odbierakach) |
| Średnica kół | 1250 mm |
| Napęd | |
| Trakcja | elektryczna |
| Typ silników | LKa635 / LKb635 |
| Liczba silników | 6 |
| Napięcie zasilania | 3000 V prądu stałego |
| Parametry eksploatacyjne | |
| Moc ciągła | 1860 kW |
| Moc godzinna | 2400 kW |
| Maksymalna siła pociągowa | 32 T |
| Stosunek przekładni | 85:24 |
| Maksymalna prędkość eksploatacyjna | 100 km/h |
| Nacisk osi na szyny | 20,16 T (3E) |
| System hamulca | Westinghouse (zmodernizowane Oerlikon) |
| Parametry użytkowe | |
| Sterowanie wielokrotne | część serii u przewoźników prywatnych posiada |
| Rozstaw szyn | 1435 mm |
Portal  Transport szynowy | |
Pafawag 3E (typy 3E, 3E/1 i 3E/1M, seria PKP początkowo E06, następnie ET21, wśród prywatnych przewoźników również seria ET21M) – normalnotorowa towarowa lokomotywa elektryczna produkcji polskiej. Przez miłośników kolei i kolejarzy nazywana „kantem”, „telewizorem” lub „sputnikiem”.
Opis
Część elektryczna została zaprojektowana na podstawie radzieckiej lokomotywy WŁ22M. Lokomotywa ET21 była pierwszą przeznaczoną dla PKP elektryczną lokomotywą towarową produkowaną w Polsce. Projekt opracowany został w 1955 roku, zaś w 1957 roku Pafawag rozpoczął jej produkcję seryjną. Początkowo produkowano typ 3E (70 sztuk), który zmodyfikowano w roku 1960 (m.in. usprawniono wózki, system hamulca, układ chłodzenia i zawieszenia silników trakcyjnych) oraz zmniejszono grubości blach poszycia i podłogi, co spowodowało zmniejszenie masy o 8 ton. W zmodernizowanej wersji 3E/1 lokomotywy zaczęto produkować od roku 1960 (589 sztuk). Pierwsze 17 lokomotyw dla PKP otrzymało oznaczenia wg starego systemu, tj. E06 (numery od E06-01 do E06-17). Produkcję lokomotyw zakończono w 1971 roku. W późniejszym okresie w kilku lokomotywach prywatnych przewoźników zastosowano sterowanie wielokrotne. Posiadają je następujące lokomotywy: ET21-23, 3E-30, 3E-31, 3E-39, 3E-42, 3E-46, 3E-53 i 3E-67. Kilku gruntownie zmodernizowanym lokomotywom zmieniono typ z 3E/1 na 3E/1M. Lokomotywom tym nadano oznaczenie ET21M lub 3E/1M.
Eksploatacja przez PKP
Pomimo charakterystyki trakcyjnej właściwej dla lokomotywy towarowej oraz przestarzałego widłowego prowadzenia zestawów kołowych i „tramwajowego” zawieszenia silników trakcyjnych, lokomotywy ET21 były wykorzystywane zarówno w ruchu towarowym, jak i pasażerskim (przejściowo nawet ekspresowym). Lokomotywy ET21 mogą prowadzić pociągi towarowe o masie 2300 ton z prędkością 70 km/h, a pociągi pasażerskie o masie 700 ton z prędkością do 100 km/h. Wycofywanie serii rozpoczęto na przełomie lat 80. i 90., a pozostałych kilkanaście egzemplarzy do 2016 wykorzystywano w ruchu towarowym na liniach w południowej części kraju, mimo że ostateczne wycofanie planowano na rok 2002. Lokomotywy te bardzo dobrze spisywały się na liniach górskich. Były cenione przez maszynistów za solidną, prostą i niezawodną konstrukcję.
Elektrowóz ET21-57 wchodzi w skład zbiorów skansenu w Chabówce jako czynny eksponat zabytkowy w historycznym malowaniu[1]. Zabytkowa lokomotywa okazjonalnie prowadziła pociągi okolicznościowe, w tym na zamówienie miłośników kolei[1].
Koleje przemysłowe
Na początku lat pięćdziesiątych linie kolei piaskowych zostały zelektryfikowane, dlatego elektrowozy ET21 zostały zakupione przez przewoźników przemysłowych. Od 1958 roku lokomotywy eksploatowano w kopalni piasku w Szczakowej. Od maja 1968 roku kursowały na pola piaskowe bezpośrednio pod miejsca załadunkowe. Dlatego zainstalowano odcinki bocznej sieci trakcyjnej podwieszonej na słupach przytwierdzonych do podkładów. W niektórych lokomotywach dodatkowo zamontowano boczne pantografy na krawędzi dachu. Później zrezygnowano z bocznej sieci trakcyjnej. Elektrowozy ET21 eksploatowane były także w kopalni piasku „Kuźnica Warężyńska”[2]. Niektóre lokomotywy kursowały z pociągami towarowymi w malowaniu zakładowym przewoźnika CTL Maczki-Bór[3].
Galeria
Zmodernizowany elektrowóz 3E-100-54 przewoźnika DB Schenker Rail Polska
Elektrowóz 3E-063 w malowaniu Kopalni Piasku Kuźnica Warężyńska
(c) R.Mendakiewicz, CC BY-SA 3.0Elektrowóz ET21-70 w malowaniu przewoźnika CTL Logistics
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce, ET21-57, Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce [dostęp 2021-12-20].
- ↑ Ryszard Rusak. Nowi operatorzy na torach PKP - kopalnie piasku podsadzkowego. „Technika Transportu Szynowego”. 9/1998, s. 24–28. Łódź: kolpress. ISSN 1232-3829.
- ↑ Ryszard Rusak. Koleje piaskowe po dwóch latach działalności. „Technika Transportu Szynowego”. 10/2003, s. 35–41. Łódź: kolpress. ISSN 1232-3829.
Bibliografia
- Jerzy Sikorski, Tadeusz Tajer, Lokomotywy elektryczne serii ET21, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1984
Media użyte na tej stronie
Autor: Tomasz Górny (Nemo5576), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lokomotywa elektryczna 3E-063 w malowaniu przewoźnika Kopalnia Piasku Kuźnica Warężyńska na szlaku kolejowym.
(c) R.Mendakiewicz, CC BY-SA 3.0
ET21-70 na kopalnii "Centrum"
_Travelarz.JPG)
Autor: Travelarz, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
To zdjęcie zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji kolejowej 2015 zorganizowanej przez
Stowarzyszenie Wikimedia Polska we współpracy z Fundacją Grupy PKP.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja kolejowa 2015.
Autor: Paweł Michalik, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lokomotywa ET21, należąca do PKP, Nakło Śląskie, Polska.