Wagharszapat

Wagharszapat
Վաղարշապատ
Ilustracja
Katedra w Eczmiadzynie
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Armenia

Prowincja

Armawir

Populacja (2022)
• liczba ludności


46 400

Nr kierunkowy

231

Kod pocztowy

1101–1109

Położenie na mapie prowincji Armawir
Mapa konturowa prowincji Armawir, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wagharszapat”
Położenie na mapie Armenii
Ziemia40°10′22″N 44°17′33″E/40,172778 44,292500
Strona internetowa

Wagharszapat (orm. Վաղարշապատ; hist. Eczmiadzyn) – miasto w Armenii, w prowincji Armawir, nad granicą z Turcją, 18 km na zachód od Erywania; 46 tys. mieszkańców (2022)[1], ośrodek handlowy i przemysłowy. Zabytkowy zespół katedralny - najstarszy kościół Armenii i całego byłego ZSRR, siedziba najwyższego patriarchy Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, noszącego tytuł Katolikosa Wszystkich Ormian. Czwarte pod względem wielkości miasto kraju.

W miejscu dzisiejszego Wagharszapatu osiedla istniały już w epoce kamienia, a potem w epoce brązu i żelaza. Z VIII wieku p.n.e. datuje się inskrypcja klinowa opisująca otwarcie kanału doprowadzającego wodę z rzeki Ildaruni do miasta Kwarlini, leżącego w miejscu centrum dzisiejszego Wagharszapatu. W VI wieku p.n.e. miasto zostało przebudowane i nazwane Wardkesawan.

Za panowania króla Armenii Tigranesa Wielkiego w I wieku p.n.e. miasto stało się ośrodkiem handlu i do pewnego stopnia się zhellenizowało.

W IV w. n.e. miasto straszliwie ucierpiało od najazdów perskich, a zwłaszcza za panowania króla perskiego Szapura II (310–379), który dokonał niszczącego najazdu na Armenię: po śmierci jej władcy Arszaka II, w roku 367, Szapur celowo wydał Armenię na łup swojej armii, wskutek czego zniszczeniu i rozgrabieniu uległo wiele miast w tym kraju, m.in. właśnie Wagarszapat. Gruntownej przebudowie poddał miasto król Waharszak z dynastii Arsacydów, który panował w latach 378–386 n.e. Powstałe w ten sposób Waharszapat było drugą rezydencją królewską po stolicy Armenii – Artaszat. Po interwencji rzymskiej władzę w Armenii objął Pap (368–374), za którego panowania Katolikosi Wszystkich Ormian, czyli przywódcy Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, wybierani byli w Wagarszapacie, które w ten sposób awansowało do rangi stolicy tegoż Kościoła.

Ormiański „Kościół-Matkę” – katedrę w Eczmiadzynie – zaczęto budować już w 301, a ukończono w 303. Legenda głosi, że miejsce budowy katedry wskazał świętemu Grzegorzowi Oświecicielowi sam Chrystus – w każdym razie tak powstała nazwa „Edż Miacin”, znacząca „Zstąpienie Jednorodzonego”. Kompleks katedralny stał się siedzibą biskupów, a potem patriarchów Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, ośrodkiem szkolnictwa i nauki w czasach rozkwitu ormiańskiej kultury, które niedługo później nadeszły. Katedrę kilkakrotnie burzyły obce najazdy - dzisiejszy gmach pochodzi z 480. Katedrę odnowiono na początku VII wieku. Wtedy też zbudowano klasztory świętej Rypsymy (618) i świętej Gajany (632).

Na przełomie IV i V wieku w Eczmiadzynie przebywał z przerwami, twórca alfabetu armeńskiego (używanego aż po dziś dzień), Mesrop Masztoc (359–440). Jego pobyt w tym mieście miał miejsce w czasach panowania Chosroesa IV (385–388) z dynastii Arsacydów i później Masztoc przybył tutaj ponownie w roku 396, kiedy to został uroczyście powitany przez ówcześnie panującego Wramszapuha (392–414).

W X wieku, po niszczących najazdach Turków, Mongołów i Tatarów, okolice miasta zostały opuszczone przez ludność, która emigrowała do Cylicji i utworzyła kolejne ormiańskie państwo - Królestwo Małej Armenii. Wraz z wiernymi wyemigrowała także hierarchia duchowna, opuszczając Eczmiadzyn. Dopiero po upadku Małej Armenii, w 1441, Eczmiadzyn znów stał się siedzibą patriarchów. Nastąpił okres rozkwitu, trwający do XVII wieku. Wtedy wschodnia Armenia stała się polem wyniszczających granicznych wojen persko-tureckich, trwających do początku XIX wieku, które zrujnowały miasto i okolice. Kolejne lata na początku XIX wieku to dalszy wzrost konfliktów o kraje zakaukaskie między Rosją, Persją i Turcją. W 1804 roku wojska rosyjskie wkroczyły do Armenii i doszło do bitwy między nimi a armią perską w tymże roku, pod Eczmiadzynem, w której Persowie ponieśli klęskę, ale i Rosjanie nie mogli się wtedy tam utrzymać. Ostatecznie jednak w wyniku dalszych działań wojennych, w 1828 tereny te zdobyła nowa kaukaska potęga – Rosja. Z Persji powrócili Ormianie przesiedleni tam przymusowo przez szachów i Eczmiadzyn zaczął się spokojnie odradzać i rozwijać. Jednakże panowanie rosyjskie przyniosło również istotne zmiany m.in. właśnie dla władz kościelnych w Armenii, a szczególnie w Eczmiadzynie. Przede wszystkim carat ograniczył wpływy polityczne katolikosów w Eczmiadzynie, pozostawił jednak wszystkie prawa Eczmiadzyna do posiadłości ziemskich.

W 1915 rosyjska część Armenii stała się azylem dla Ormian uciekających przed falą tureckiego ludobójstwa. Gdy w 1918 Turcy wtargnęli w granice Rosji, Eczmiadzyn został obroniony wysiłkiem militarnym całego narodu – w bitwie pod Sardarapatem Turcy zostali zatrzymani przed Eczmiadzynem i zmuszeni do odwrotu. Po zakończeniu I wojny światowej Eczmiadzyn znalazł się w granicach dzisiejszej Republiki Armenii.

Kompleks katedralny w Eczmiadzynie jest świętością narodową Ormian i zabytkiem wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO (obok drugiego kompleksu kościelnego w pobliskim Zwartnoc). W eczmiadzyńskiej katedrze są przechowywane zabytkowe iluminowane rękopisy, ikony, rzeźby, krucyfiksy. Nad głównym wejściem wisi włócznia (Geghard), podobno ta, którą przebito bok Chrystusa na krzyżu.

Przypisy

  1. Population armstat.am [dostęp 2022-12-27]

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Flag of Ejmiatsin.jpg
The flag of Ejmiatsin (Vagharshapat) city in Armenia
Location map Armenia Armavir province.png
Location map Armenia Armavir province
Armavir.svg
Autor: , Licencja: CC-BY-SA-3.0
Image shows the eleven administrative subdivisions of Armenia: # Aragatsotn (Արագածոտնի) # Ararat (Արարատի) # Armavir (Արմավիրի) # Gegharkunik (Գեղարքունիքի) # Kotayk (Կոտայքի) # Lori (Լոռու) # Shirak (Շիրակի) # Syunik (Սյունիքի) # Tavush (Տավուշի) # Vayots Dzor (Վայոց Ձորի) # Yerevan (Երևան) - special administrative status Derived from a multiple of public sources and created using Inkscape. ==
Coat of Arms of Vagharshapat (Echmiadzin).jpg
COA_Of_Vagharshapat (Ejmiatsin) city in Armenia