Edith Durham

Edith Durham w 1886

Edith Durham właśc. Mary Edith Durham (ur. 8 grudnia 1863 w Londynie, zm. 15 listopada 1944 tamże) – brytyjska podróżniczka, malarka, pisarka i albanolożka.

Życiorys

Była najstarszą córką znanego londyńskiego chirurga – Arthura Edwarda Durhama. Uczyła się w prywatnej szkole, gdzie ujawniła talenty plastyczne. Studiowała w Royal Academy of Arts i w londyńskim Bedford College, który ukończyła w 1882. Rysunki jej autorstwa znalazły się w wydanej w 1899 Cambridge Natural History. Swoje obrazy prezentowała w ramach letnich wystaw organizowanych przez Royal Academy of Arts.

Po śmierci ojca Edith opiekowała się przez kilka lat chorą matką. Stres wywołany chorobą matki spowodował u Edith problemy psychosomatyczne i w 1900 lekarz zalecił jej wyjazd za granicę dla odzyskania formy. Na cel swojej podróży wybrała Bałkany, płynąc wzdłuż wybrzeży Dalmacji, z Triestu do Kotoru, a następnie podróżując do stolicy Czarnogóry – Cetinja. Była to pierwsza z cyklu podróży bałkańskich, które zajęły jej kolejne 20 lat życia. W tym czasie malowała i pisała artykuły o krajach bałkańskich, ale także zbierała materiały folklorystyczne i przykłady sztuki ludowej z tego regionu Europy. Była członkinią Królewskiego Instytutu Antropologicznego (Royal Anthropological Institute). W tym czasie Durham była zafascynowana krajami słowiańskimi, ucząc się intensywnie języka serbskiego.

W 1903, w czasie powstania ilindeńskiego w Macedonii pracowała w Ochrydzie jako wysłanniczka Macedonian Relief Committee, zajmując się rozdzielaniem żywności i lekarstw oraz prowadząc wśród miejscowej ludności akcję szczepień przeciwko chorobom zakaźnym. Prawdopodobnie w tym czasie zafascynowała się obyczajami ludności albańskiej. Zamach na Aleksandra Obrenovicia, do którego doszło w Belgradzie w 1903 ostatecznie rozczarował E. Durham do Serbii i spowodował, że swoje zainteresowania skoncentrowała na Albanii. W okresie wojen bałkańskich 1912-1913 pracowała jako wolontariuszka w szpitalach północnej Albanii.

Spośród siedmiu książek, które opublikowała największą sławę przyniosła jej Wysoka Albania (High Albania), będąca portretem społeczno-obyczajowym plemion północnej Albanii. Durham zaangażowała się osobiście w sprawy albańskie, będąc rzeczniczką jedności i niepodległości Albańczyków. Była znana jako przeciwniczka idei jugosłowiańskiej, szczególnie zaś włączeniu Kosowa do obszaru Serbii. Ceniona przez Albańczyków doczekała się przydomka Królowej Malesorów, od nazwy jednego z plemion albańskich. W 1921, kiedy po raz ostatni odwiedziła Tiranę była witana przez tłum, śpiewający na jej cześć pieśni^[1]. Jej rolę w odkrywaniu kultury albańskiej docenił po jej śmierci król Zog I, przebywający wówczas na wygnaniu. Została odznaczona Orderem Skanderbega. W 60 rocznicę śmierci Durham prezydent Albanii – Alfred Moisiu uznał ją za jedną z najważniejszych postaci w świecie albańskim ostatniego stulecia.

Pomnik Edith Durham w rejonie Theth

Zmarła w Londynie w 1944, spoczywa na cmentarzu w Golders Green. Jej twórczość przechowywana jest w londyńskim Museum of Mankind, zaś kolekcja bałkańskiej biżuterii w Oksfordzie i w Muzeum Bankfielda w Halifaksie. Do Halifax trafiła też kolekcja strojów bałkańskich. Zbiór artykułów poświęconych tematyce albańskiej zebrał i wydał w 2001 albański historyk z Kosowa – Bejtullah Destani.

Publikacje

• 1904: Through the Lands of the Serb
• 1905: The burden of the Balkans
• 1909: High Albania
• 1914: The struggle for Scutari
• 1920: Twenty Years of Balkan Tangle
• 1925: The Serajevo Crime
• 1928: Some Tribal Origins, Laws and Customs of the Balkans
• 2001: Albania and the Albanians: selected articles and letters, 1903-1944 (opr. Bejtullah Destani)

Przypisy

Bibliografia

• Robert Elsie: Historical Dictionary of Kosova. Scarecrow Press, 2004. ISBN 978-0-8108-5309-6. (ang.)

• Marilyn Bailey Ogilvie, Joy Dorothy Harvey: The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives from Ancient Times to the Mid-20th Century. Routledge, 2000. ISBN 978-0-415-92038-4. (ang.)