Edmund Dalbor

Edmund Dalbor

Kardynał prezbiter Prymas Polski
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	30 października 1869 Ostrów Wielkopolski
Data i miejsce śmierci	13 lutego 1926 Poznań
Miejsce pochówku	bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie
Arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański
Okres sprawowania	1915–1926
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	25 lutego 1893
Nominacja biskupia	30 czerwca 1915
Sakra biskupia	21 września 1915
Kreacja kardynalska	15 grudnia 1919 Benedykt XV
Kościół tytularny	kościół św. Jana w Łacińskiej Bramie
Odznaczenia

Edmund Dalbor (ur. 30 października 1869 w Ostrowie Wielkopolskim, zm. 13 lutego 1926 w Poznaniu) – polski duchowny rzymskokatolicki, arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański oraz prymas Polski w latach 1915–1926, kardynał prezbiter od 1919.

Życiorys

Urodził się 30 października 1869^[1] roku w Ostrowie Wielkopolskim jako syn Władysława oraz Katarzyny z Rutkowskich. W 1888 roku ukończył ostrowskie gimnazjum, w którym zdał maturę^[2]. Udał się na studia na Uniwersytecie w Münsterze, od 1889 kontynuował naukę w seminarium w Poznaniu. W 1892 udał się do Rzymu, gdzie dwa lata później uzyskał doktorat z prawa kanonicznego^[2]. 25 lutego 1893 z rąk biskupa Jana Wronki przyjął święcenia kapłańskie^[1].

W 1894 roku został wikariuszem w parafii św. Marcina w Poznaniu, a następnie penitencjarzem w katedrze gnieźnieńskiej^[2]. 30 czerwca 1915 został prekonizowany arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i poznańskim oraz prymasem Polski. Sakrę biskupią przyjął 21 września 1915. 30 września odbył ingres do archikatedry poznańskiej^[3], a 2 października do archikatedry gnieźnieńskiej. 15 grudnia 1919 został kreowany (m.in. z Aleksandrem Kakowskim) kardynałem prezbiterem.

W wolnej Polsce zaczął ponownie używać tytułu Prymasa Polski, a już w 1919 roku zwołał pierwszą konferencję biskupów polskich, natomiast trzy lata później zwołał Metropolitalny Sąd Duchowny^[2]. W 1925 roku powołał pierwsze w Polsce kościelne Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu^[2]. 11 lipca 1921 otrzymał Order Orła Białego, a ponadto zasiadł w historycznie pierwszej Kapitule tego orderu, zostając jej kanclerzem^[4]. Również w 1921 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego^[5], Uniwersytetu Lwowskiego i uniwersytetu w Münsterze. Został też odznaczony polską odznaką ZHP „Wdzięczności”^[6] i francuskim Krzyżem Wielkim Orderu Legii Honorowej^[7].

Pochowany został w podziemiach archikatedry gnieźnieńskiej. 1 maja 1938 – w uroczystość odpustową ku czci św. Wojciecha w Gnieźnie – kardynał August Hlond odsłonił jego pomnik w kaplicy Bogorii^[8]. W rodzinnym Ostrowie Wielkopolskim znajduje się ulica jego imienia, zaś na zewnętrznym murze tamtejszej konkatedry znajduje się poświęcona mu tablica.

Przypisy

Bibliografia

• A. Gąsiorowski, J. Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 135-136. ISBN 83-01-02722-3.

Linki zewnętrzne

• Nota biograficzna Edmunda Dalbora na stronie archidiecezji gnieźnieńskiej (arch.). [dostęp 2021-05-30].
• Edmund Dalbor w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2012-01-09]
• Mowy i listy pasterskie Edmunda Dalbora w bibliotece Polona. [dostęp 2021-09-03].