Edmund Heldut-Tarnasiewicz
.jpg) Edmund Heldut-Tarnasiewicz (przed 1934) | |
 pułkownik kawalerii | |
| Data i miejsce urodzenia | 17 lipca 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 2 kwietnia 1952 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | 1 Pułk Ułanów Legionów Polskich, |
| Stanowiska | dowódca plutonu, |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
    _4r_BAR.svg){kind=small}   | |
Edmund Wacław Heldut-Tarnasiewicz ps. „Heldut” (ur. 17 lipca 1892 w Radomiu, zm. 2 kwietnia 1952 w Lublinie) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodził się 17 lipca[1][2] lub 17 sierpnia[3] 1892 jako syn Jana i Wiktorii z Gajewskich. Absolwent gimnazjum w rodzinnym Radomiu z 1909 i Szkoły Wawelberga i Rotwanda w Warszawie z 1912. W tym roku podjął studia na Uniwersytecie w Gandawie (Belgia). W tym mieście działał w Związku Strzeleckim. W lipcu 1914 rozpoczął w Krakowie kurs instruktorski. Tam po wybuchu I wojny światowej przystąpił do Pierwszej Kompanii Kadrowej[4]. Od 20 sierpnia 1914 służył w oddziale Władysława Beliny-Prażmowskiego, późniejszym 1 pułku ułanów Legionów Polskich. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem dostatecznym. Posiadał wówczas stopień wachmistrza[5]. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie. W służbie legionowej używał pseudonimu „Heldut”, który w późniejszym czasie przyjął do swojego nazwiska. W 1918 podjął studia na Politechnice Warszawskiej.
U kresu wojny w 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Na początku listopada 1918 został skierowany do Chełma, gdzie formowany były szwadrony 1 pułku ułanów. Od 24 listopada był dowódcą plutonu tej jednostki – 8 stycznia 1919 przemianowanej na 1 pułk szwoleżerów – od 20 kwietnia 1919 dowódcą szwadronu. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, w trakcie której odniósł rany nieopodal folwarku Bogdanów nad rzeką Dźwina 5 września 1919. Został mianowany porucznikiem kawalerii 1 maja 1920. Za swoje czyny wojenne w szeregach 1 pułku szwoleżerów otrzymał Order Virtuti Militari[6].
Od 8 lipca 1920 służył w 16 pułku Ułanów Wielkopolskich w stopniu porucznika kawalerii, a dowódca mjr Ludwik Kmicic-Skrzyński wyznaczył go dowódcą 3 szwadronu[7]. Na tym stanowisku walczył przeciwko bolszewikom[8] (za służbę w 15 puł otrzymał Krzyż Walecznych[9]). Od 20 października 1920 był dowódcą szwadronu w 201 pułku szwoleżerów, od 24 stycznia do 1 września 1921 był przydzielony do Centralnej Szkoły Kawalerii w Grudziądzu, od 16 września 1921 był zastępcą dowódcy 3 pułku szwoleżerów w garnizonie Suwałki. Został awansowany do stopnia rotmistrza kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[10][11]. W jednostce w 1923 był p.o. instruktora jazdy[12], a w 1924 był p.o. kwatermistrza[13]. Później został odkomenderowany do szkolnictwa wojskowego: funkcjonował jako komendant szkoły podoficerskiej, następnie jako komendant Szkoły Podchorążych Rezerwy. Po odbyciu kursu w Centrum Wyszkolenia w Rembertowie od 4 czerwca do 18 października 1925, ponownie służył w 3 pułku szwoleżerów. Następnie został awansowany do stopnia majora kawalerii z dniem 1 stycznia 1927[14]. Od grudnia 1927[15][16] do 1929 sprawował stanowisko komendanta Szkoły Podoficerów Zawodowych Kawalerii w Jaworowie. Został mianowany podpułkownikiem kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930[17]. Od 1 lipca 1930 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 4 pułku strzelców konnych Ziemi Łęczyckiej w Płocku[18]. Później powrócił do 16 pułku ułanów, stacjonującego w Bydgoszczy, w którym od 27 lutego 1932[19] pełnił funkcję dowódcy[20]. W tym czasie został awansowany na pułkownika kawalerii z dniem 1 stycznia 1935. 26 stycznia 1935 w pałacu w Białowieży Prezydent RP Ignacy Mościcki nadał mu stopień pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 2. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. Razem z nim stopień pułkownika otrzymało tylko dwóch oficerów kawalerii: Witold Dzierżykraj-Morawski (lok. 1) i Leon Mitkiewicz-Żołłtek (lok. 3)[21]. Z inicjatywy płk. Heldut-Tarnasiewicza zostały wydane rodzinom poległych w walkach o niepodległość Polski ułanów jednostki legitymacje odznaki pamiątkowej[22]. W lipcu 1939 został komendantem Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu przy tamtejszym Centrum Wyszkolenia Kawalerii.
Po wybuchu II wojny światowej 1939 w okresie kampanii wrześniowej był dowódcą Ośrodka Zapasowego Suwalskiej i Podlaskiej Brygad Kawalerii (jego następcą na tej funkcji był gen. bryg. Wacław Jan Przeździecki). Był organizatorem i dowódcą Brygady Rezerwowej Kawalerii „Wołkowysk”, po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 uczestniczył w obronie Polski w walce z Armią Czerwoną (w tym od 21 września w obronie Grodna), po czym był internowany na terenie litewskim[23]. Po uwolnieniu się i kapitulacji Polski trafił do Francji, następnie w Wielkiej Brytanii. 1 maja 1942 został przeniesiony do I Oficerskiego Baonu Szkolnego i wyznaczony na stanowisko oficera placu Kirkcaldy[24]. Następnie pełnił służbę na stanowisku komendanta Szkoły Podchorążych Piechoty i Kawalerii Zmotoryzowanej w Szkocji[25], a później zastępcy dowódcy 10 Brygady Kawalerii Pancernej.
W 1947 powrócił do Polski, do Lublina. Pracował w Izbie Przemysłowo-Handlowej. Był rozpracowywany przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Lublinie[26][27]. Zmarł 2 kwietnia 1952. Jego prochy zostały pochowane w Lublinie[27]
W latach 20. jego żoną została Wanda Leokadia, córka ziemianina Wincentego Juliana Skalskiego, który posiadał majątek Wincentowo[28]. Ich córką była Danuta (1929–2011, po mężu Brodowska, działająca w NSZ, późniejsza nauczycielka w Lublinie)[29].
W 2021 mianowany pośmiertnie na stopień generała brygady przez prezydenta RP[30].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Niepodległości (2 sierpnia 1931)[31]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[32]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kompanii Kadrowej”[33]
Przypisy
- ↑ Rocznik Oficerski 1928, 1932.
- ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Edmund Heldut-Tarnasiewicz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2015-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 grudnia 2017)].
- ↑ Free Family History and Genealogy Records — FamilySearch.org, familysearch.org [dostęp 2019-02-21].
- ↑ Włodzimierz Majdewicz. 100 – ROCZNICA WYMARSZU I KOMPANII KADROWEJ 1914 – 2014 Narodziny Kawalerii Polskiej XX wieku. „Ułan Wołyński”, Nr 53 z sierpnia 2014. Stowarzyszenie Rodzina 19 Pułku Ułanów Wołyńskich.
- ↑ CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 12.
- ↑ Jan Karcz, Wacław Kryński: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920. T. 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, s. 74.
- ↑ Dmochowski 1934 ↓, s. 25.
- ↑ Dmochowski 1934 ↓, s. 28, 31.
- ↑ Dmochowski 1934 ↓, s. 43.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 679.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 601.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 599.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 541.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 342.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 28 z 23 grudnia 1927 roku, s. 364.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 329.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 142.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 14 z 20 września 1930.
- ↑ Dmochowski 1934 ↓, s. 78.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 643.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 1 z 26.01.1935 r. s. 1.
- ↑ Dmochowski 1934 ↓, s. 82.
- ↑ Zdzisław Bitner, Ryszard Bratkowski: Żołnierze Legionów Polskich 1914-1917 czyli postacie na polskich znakach pocztowych 1918-2010. 2012. s. 22. [dostęp 2015-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Rozkazy dzienne. I Oficerski Baon Szkolny, 1942, s. 86..
- ↑ Kronika Komendy Centrum Wyszkolenia Piechoty [zarchiwizowane z adresu 2021-05-19].
- ↑ Inwentarz archiwalny. ipn.gov.pl. [dostęp 2015-04-02].
- ↑ a b Archiwum IPN Lu-019/1003
- ↑ Sławomir Jakubczak: Waleczni szwoleżerowie. 2003-11-01. [dostęp 2015-04-02].
- ↑ Karola Skowrońska: W Lublinie zmarła Danuta Brodowska. cwk.grudziadz.pl, 18 lutego 2011. [dostęp 2015-04-02].
- ↑ M.P. z 2021 r. poz. 1135
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ 6 sierpień: 1914 – 1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 20.
Bibliografia
- Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Edmund Heldut-Tarnasiewicz. zolnierze-niepodleglosci.pl. [dostęp 2020-08-15].
- Czesław Dmochowski: XV-lecie 16/2 Pułku Ułanów Wielkopolskich 1919–1934. Bydgoszcz: 1934.
Media użyte na tej stronie
Naramiennik pułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
Orzełek legionowy
Wręczenie prezydentowi RP Ignacemu Mościckiemu odznaki pułkowej przez delegację 16. Pułku Ułanów z Bydgoszczy 2 kwietnia 1935. Widoczny m.in. pułkownik Jan Głogowski (pierwszy z lewej), pułkownik Edmund Tarnasiewicz (drugi z lewej). Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-A-1403
Edmund Heldut Tarnasiewicz (ppłk 16pu)