Edmund Knoll-Kownacki

Edmund Stanisław Knoll

Kownacki

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	24 lipca 1891 Pomiechówek
Data i miejsce śmierci	2 września 1953 Walia
Przebieg służby
Lata służby	1912–1913 i 1914–1947
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	DOK VII Grupa Operacyjna „Koło”
Stanowiska	dowódca okręgu korpusu dowódca grupy operacyjnej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa bitwa nad Bzurą
Odznaczenia

Edmund Stanisław Knoll-Kownacki (ur. 24 lipca 1891 w Pomiechówku, zm. 2 września 1953) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Młodość

Syn Kazimierza i Marii baronówny von Eynatten. Urodził się 24 lipca^[a]. Po uzyskaniu matury w 1908 w Kałudze, kontynuował naukę na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Moskiewskiego. Po pięciu semestrach przeniósł się do Moskiewskiego Instytutu Rolnictwa. Podczas studiów, od września 1912 do września 1913 odbył obowiązkową jednoroczną służbę wojskową w 19 baterii artylerii konnej w Dubnie, po zakończeniu której zdał egzamin oficerski, uzyskując stopień chorążego rezerwy.

W maju 1913 otrzymał dyplom agronoma. Przez rok pracował jako inspektor hodowli w Centralnym Towarzystwie Rolniczym w Warszawie. W tym też czasie wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich, przyjmując pseudonim Kownacki. Na przełomie lipca i sierpnia 1914 ukończył Szkołę Drużyn Strzeleckich w Nowym Sączu.

I wojna światowa

6 sierpnia 1914 po wybuchu wojny został mianowany dowódcą plutonu w 2 batalionie strzelców. Od 13 września pełnił służbę w 1 szwadronie ułanów rtm. Władysława Beliny-Prażmowskiego. Od października 1914 dowodził zorganizowaną przez siebie baterią konną 1 pułku artylerii, a później dywizjonem. 6 sierpnia 1917, po kryzysie przysięgowym, został internowany w obozie w Beniaminowie. W maju 1918 został urlopowany w celu załatwienia spraw rodzinnych. Do obozu nie powrócił. Jako były wojskowy Polskiego Korpusu Posiłkowego reskryptem Rady Regencyjnej z 25 października 1918 został przydzielony do podległego jej Wojska Polskiego w stopniu kapitana^[1]. W listopadzie organizował 1 pułk artylerii polowej Legionów, którym dowodził na froncie wschodnim.

Wojna polsko-bolszewicka

1 września 1919 powierzono mu zadanie organizacji i stanowisko dowódcy Szkoły Podchorążych Artylerii w Poznaniu. W marcu 1920 równocześnie ukończył VIII kurs w Centrum Studiów Artyleryjskich w Warszawie. 6 lipca 1920 zdał obowiązki dowódcy szkoły i powrócił na front, obejmując przejściowo dowództwo I Brygady Artylerii Legionów, od 9 lipca do końca roku natomiast – dowództwo I Brygady Piechoty.

Kilkakrotnie przedstawiany podczas działań wojennych przez swoich dowódców do odznaczenia krzyżem Virtuti Militari otrzymał go na początku 1921 (numer nadania: 176).

Lata międzywojenne

W styczniu 1921 został przeniesiony do Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko zastępcy szefa Sekcji Artylerii Departamentu I Broni Głównych i Wojsk Taborowych. Pracując w tym departamencie, ukończył dwumiesięczny kurs wyższych dowódców w Warszawie oraz kurs wyższych dowódców artylerii w Toruniu. Od listopada 1921 do sierpnia 1922 zajmował stanowisko szefa Artylerii i Służby Uzbrojenia Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. Po ukończeniu trzymiesięcznego kursu informacyjnego dla dowódców dywizji w Warszawie wyjechał na dwuletnie studia do École supérieure de guerre w Paryżu.

15 stycznia 1925 otrzymał tytuł naukowy oficera Sztabu Generalnego i został mianowany pełniącym obowiązki dowódcy 13 Dywizji Piechoty w Równem^[2].

16 marca 1927 Prezydent RP Ignacy Mościcki na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 11. lokatą w korpusie generałów^[3].

W 1927 został stałym członkiem Komisji do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu. Przygotowując kontrakt na armatę dalekonośną 155 mm, wizytował fabryki broni w: Czechosłowacji, Francji, Włoszech, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Od 10 listopada 1932 do 10 sierpnia 1933 był słuchaczem VII Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. 16 lutego 1935 został wyznaczony na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu^[4]. Równocześnie pełnił funkcję „generała inspekcjonującego”^[5]. W opinii płk. dypl. Mariana Romeyki „należał on do generałów lubianych i szanowanych, promieniował spokojem, dobrym humorem, wrodzoną kulturą i taktem”^[6].

W okresie międzywojennym był prezesem okręgowym Związku Legionistów, przewodniczącym koła 1 pułku artylerii Legionów, prezesem okręgowym Ligi Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej, Wołyńskiego Klubu Jeździeckiego oraz Aeroklubu Poznańskiego.

II wojna światowa

W czasie kampanii wrześniowej dowodził Grupą Operacyjną „Koło” w składzie Armii „Poznań”, przemianowaną 6 września na Grupę Operacyjną gen. Knoll-Kownackiego. Dowodząc tą grupą, poprowadził główne uderzenie Armii „Poznań” w bitwie nad Bzurą (9–12 września). Z uszczuploną grupą przedarł się przez Puszczę Kampinoską do Warszawy, gdzie po kapitulacji dostał się do niewoli. Przebywał w oflagach „generalskich” (kolejno: Hohnstein, Königstein, Johannisbrunn) a od 27 kwietnia 1942 w Oflagu VIIA w Murnau. W obozie Murnau kierował konspiracyjnym wydziałem szyfrów i łączności z krajem^[7].

Lata powojenne

Po wyzwoleniu wiosną 1945 znalazł się na krótko w południowej Francji. Później pełnił służbę w dowództwie 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. Od 30 października 1945 był generałem do zleceń Naczelnego Wodza. Po przybyciu do Wielkiej Brytanii i demobilizacji osiedlił się w Walii, gdzie gospodarował na niewielkiej farmie.

Zmarł 2 września 1953. Został pochowany na cmentarzu w Beaumaris (Anglesey) w północnej Walii. Był żonaty z Janiną Chramiec, miał córkę Marię Barbarę.

Publikacje

• Podręcznik artylerii dla podoficera i kanoniera (cz. I, Kraków 1913; cz. II, Piotrków 1916)
• Podręcznik Artyleryi, Kraków 1915
• W obronie lekkich bateryi (Bellona, 1918)
• Bój pod Uzdowem (Bellona, 1938)

Awanse

• chorąży – 15 września 1913
• porucznik – 15 maja 1915
• kapitan – 1 listopada 1916
• major – 13 października 1918
• pułkownik – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 19. lokatą w korpusie oficerów zawodowych artylerii
• generał brygady – 16 marca 1927 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 11. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

• Odznaka za Rany i Kontuzje^[8]
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (16 lutego 1921)^[9][10]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1938)^[11]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)^[12][9]
• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)^[9][13]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1926)^[9][14]
• Krzyż Walecznych (sześciokrotnie)^[9]
• Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)^[9][15]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[9]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[9]
• Państwowa Odznaka Sportowa^[8]
• Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii (Rumunia)^[16][9]
• Komandor Orderu Legii Honorowej (Francja)^[9]
• Medal Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)

Zobacz też

• generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
• kampania wrześniowa
• polscy absolwenci francuskich wyższych szkół wojskowych

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936–1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, wyd. I, Warszawa 1964.
• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
• Marian Romeyko, Przed i po maju, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1983, wyd. III, ISBN 83-11-06884-4.
• PiotrP. Stawecki PiotrP., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 .
• Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 137. ISBN 83-04-03364-X.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 781–782. ISBN 83-211-1096-7.