Edmund Roszczynialski

Edmund Roszczynialski
ilustracja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

30 października 1888
Łężyce

Data i miejsce śmierci

11 lub 12 listopada 1939
Cewice

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

katolicki

Prezbiterat

10 marca 1913

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Edmund Roszczynialski (ur. 30 października 1888 w Łężycach k. Rumi, zm. 11 lub 12 listopada 1939 w Cewicach k. Lęborka) – duchowny katolicki, Sługa Boży Kościoła katolickiego, kaszubski działacz społeczno-kulturalny i charytatywny, współorganizator i pierwszy przywódca organizacji konspiracyjnej Pomoc Polakom.

Życiorys

Wczesne lata

Był synem rolnika Jana Mariana Roszczynialskiego i Eufrozyny Justyny z domu Malotka-Trzebiatowskiej. Był najstarszym z jedenaściorga rodzeństwa, jego braćmi byli m.in. Hipolit Roszczynialski rotmistrz, wójt Rumi, który zginął w Piaśnicy i Wiktor Roszczynialski, adwokat zasłużony dla miasta Gdyni[1].

Uczęszczał do szkoły powszechnej i gimnazjum w Chojnicach, a następnie od 1904 r. w Wejherowie, gdzie należał do tajnej organizacji Filomatów. W 1907 r. zdał maturę. Studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie z przerwą w latach 19091910. Podczas studiów należał do Koła Kaszubologów. Święcenia kapłańskie otrzymał 10 marca 1913 r. Mszę św. prymicyjną odprawił w Kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Rumi. Następnie został wikarym w Drzycimiu. W lutym 1917 r. powołano go do armii niemieckiej; walczył na frontach I wojny światowej jako sanitariusz i kapelan wojskowy.

Po zakończeniu działań wojennych powrócił na Pomorze do Grudziądza, gdzie mieszkał do 1920 r. Zaangażował się mocno w działalność społeczno-kulturalną, zakładając Towarzystwo Czeladzi Katolickiej, którego został prezesem i będąc członkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych. W 1920 r. przeniósł się do Wejherowa, gdzie do 1926 r. był prefektem Seminarium Nauczycielskiego. Jednocześnie od 1924 r. pełnił funkcję jego dyrektora.

Probostwo w Wejherowie

21 stycznia 1924 roku został proboszczem parafii Trójcy Przenajświętszej w Wejherowie, a w 1926 r. dziekanem dekanatu wejherowskiego. W tym okresie rozwinął działalność społeczno-kulturalną. Był założycielem Katolickiego Stowarzyszenia Robotników, jednego z najliczniejszych stowarzyszeń pomorskich, współtworzył drukarnię i wydawnictwo „Gazeta Kaszubska”, zostając członkiem jej rady nadzorczej, współorganizował Uniwersytet Ludowy w Bolszewie, zakładał liczne czytelnie ludowe, należał do Towarzystwa Naukowego Toruńskiego, Bractwa Kurkowego, Stowarzyszenia Powstańców i Wojaków. Zajmował się szczególnie pracą z młodzieżą oraz bezrobotnymi i ubogimi rodzinami, zwłaszcza wielodzietnymi. Pomagał im nie tylko jako duszpasterz, ale także w formie materialnej, np. dając zasiłki dla biednych chłopców, dla dzieci przystępujących do I komunii św., chorych, czy starców, a dla dziewcząt organizując kursy haftu i kroju kaszubskiego. Organizował dla dzieci i młodzieży wyjazdy, nawet za granicę (pielgrzymki), dojazdy do szkoły, do kościoła. Sprawował również patronat nad przytułkiem, który funkcjonował przy kościele. Z jego inicjatywy Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia im. św. Wincentego a Paulo wydawało bezpłatne obiady. Jako administrator kościelny rozbudował w latach 1927–1929 kościół farny, doprowadził do renowacji wielu kaplic.

Działał też na polu wydawniczym; był autorem licznych artykułów w lokalnej prasie i miesięczniku diecezjalnym, w 1928 r. opracował i wydał monografię pt.: Kalwaria Wejherowska, jej fundatorzy, duszpasterze i uroczystości. Był inicjatorem utworzenia 2 lokalnych chórów i orkiestry parafialnej. Przygotowywał z młodzieżą liczne spektakle teatralne, jasełka, akademie i spotkania z uroczystą oprawą. Utrzymywał czynne kontakty ze stacjonującym w Wejherowie 1 Morskim Batalionem Strzelców. W październiku 1937 r. brał udział w uroczystym poświęceniu jego sztandaru.

Aresztowanie i śmierć

Po zajęciu Pomorza przez wojska niemieckie w pierwszych dniach września 1939 r., założył w Wejherowie konspiracyjną organizację charytatywną Pomoc Polakom (późniejszą Polska Żyje), która świadczyła pomoc materialną dla polskich rodzin, ofiar wojny, sierot, czy wdów po polskich żołnierzach i zamordowanych przez Niemców. Ciekawostką z tego okresu jest fakt, że wizytę u niego złożył gen. Erwin Rommel, gdyż jego żona była kuzynką księdza E. Roszczynialskiego. Wystawił on nawet księdzu E. Roszczynialskiemu specjalne pismo w celu ochrony przed ewentualnym aresztowaniem. Jednakże już 30 października 1939 r. ksiądz E. Roszczynialski został aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu w Wejherowie. 10 listopada przeniesiono go do więzienia w Lęborku, a następnie 11 lub 12 listopada rozstrzelano w parku koło budynku szkolnego w okolicznych Cewicach.

W 1979 r. dokonano ekshumacji jego zwłok, wystawiono w kaplicy św. Antoniego w wejherowskiej Farze i uroczyście pochowano w rodzinnym grobowcu na starym cmentarzu w Wejherowie.

Grób ks. Edmunda Roszczynialskiego

Ordery i odznaczenia

Wyróżnienia

W 1927 r. został Filistrem honorowym poznańskiej Korporacji Magna-Polonia.

Władze kościelne przyznały mu godność szambelana papieskiego (prałata).

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Wejherowie, a także ZSP Nr 3 w Wejherowie przy ulicy Dworcowej i Budowlanych oraz Szkołę Podstawową w Cewicach. W tomiku poezji Pamiętaj o Piaśnicy, Joanny Ryszowskiej, znajduje się dedykowany mu wiersz pt. Ksiądz Roszczynialski[3].

Beatyfikacja

W 1994 r. Stolica Apostolska rozpoczęła proces jego beatyfikacji. 24 maja 2011 nastąpiło uroczyste zakończenie diecezjalnego procesu beatyfikacyjnego.

Przypisy

  1. Nadanie ulicy w Gdyni Orłowie nazwy Wiktora Roszczynialskiego.
  2. M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 353 „za zasługi na polu pracy narodowo-społecznej”.
  3. Joanna Ryszowska: Pamiętaj o Piaśnicy. Ridero IT Publishing, 2019. ISBN 978-83-8155-736-8.

Bibliografia

  • Ks. Edmund Roszczynialski (Życiorys) – Słudzy Boży – Męczennicy
  • Edmund Roszczynialski; Georg Engler; August Ziemens: Die Kalvarie von Wejherowo : Ihre Stifter, Seelsorger und Feste. Mit 36 Abbildungen. Wejherowo : Gazeta Kaszubska, 1928.
  • Daniel Allen Butler: Field Marshal: The Life and Death of Erwin Rommel, Seite 148, Verlag: Casemate Books; 1st Edition edition (2015-04-28) ISBN 1-61200-297-8, [1]
  • Sługa Boży ksiądz Edmund Roszczynialski : proboszcz parafii pw. Trójcy Świętej w Wejherowie : męczennik za wiarę okresu II wojny światowej z dekanatu wejherowskiego diecezji chełmińskiej : 1888–1939.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie