Edmund Zalinski

Edmund Ludwig Zalinski (ang Edmund Louis Zalinski^[1][2] lub Zalinsky^[3]), ur. 13 grudnia 1849 w Kórniku, zm. 11 marca 1909 w Rochester – amerykański żołnierz i wynalazca, major armii amerykańskiej. Wynalazca pneumatycznego działa torpedowego, wykładowca w Massachusetts Institute of Technology, jeden ze współtwórców pierwszych okrętów podwodnych.

Młodość i kariera wojskowa

Zalinski urodził się 13 grudnia 1849 roku w Kórniku w Wielkopolsce w zaborze pruskim. Jego ojcem był przypuszczalnie osadnik pruski, a matka Żydówką. Od roku 1853 mieszkał w Stanach Zjednoczonych, dokąd wyemigrowali rodzice. Osiedlili się w Seneca Falls, tam też Edmund uczęszczał do szkoły podstawowej. W latach 1861–1863 pobierał naukę w szkole średniej w Syracuse. Nie mówił po polsku.

W wieku lat piętnastu wstąpił na ochotnika do US Army, w której od października 1864 służył jako adiutant w sztabie generała Nelsona Milesa. W lutym 1865 uzyskał stopień podporucznika w 2. Nowojorskim Pułku Artylerii Ciężkiej, rekomendowany przez swoich przełożonych za „męstwo i chwalebne postępowanie” podczas bitwy nad Hatcher’s Run (5–7 lutego 1865 w Wirginii). Po awansowaniu na pierwszy stopień oficerski nadal służył w sztabie generała Milesa aż do kapitulacji konfederackiej armii generała Roberta Lee, biorąc udział we wszystkich działaniach zbrojnych wojsk Unii.

Zalinski został zwolniony ze służby ochotniczej we wrześniu 1865 roku, a następnie zarekomendowany do przyjęcia do armii regularnej, gdzie 23 lutego 1866 został zatwierdzony jego stopień podporucznika 5. Pułku Artylerii. W styczniu następnego roku uzyskał awans na porucznika, a 9 grudnia 1887 na kapitana.

Konstruktor i wynalazca

Od roku 1872 do 1876 Żaliński pracował w Massachusetts Institute of Technology jako wykładowca sztuki wojennej. 1 maja 1880 ukończył Szkołę Artylerii Polowej w Fort Monroe, a w lipcu tego samego roku kurs minerstwa podwodnego w Nowym Jorku.

Był znany w związku z dokonanymi przezeń wynalazkami i pracami rozwojowymi w dziedzinie technologii militarnej. Jego czołowym osiągnięciem było wynalezienie i skonstruowanie pneumatycznego działa torpedowego. Wynalazł również zapalnik elektryczny i inne urządzenia do praktycznego zastosowania tegoż działa. Opracował także metodę wprowadzania dokładnych poprawek na wiatr w przyrządach celowniczych artylerii gwintowanej i broni strzeleckiej. Inne jego wynalazki to saperka do kopania okopów, wąski i długi bagnet kształtem przypominający wycior oraz teleskopowy celownik dla artylerii.

Zalinski pomagał Johnowi Hollandowi zbierać fundusze na budowę jednej z jego łodzi podwodnych, która została uzbrojona w pneumatyczne działo Zalinskiego. Konstrukcja tego okrętu „Zalinski Boat” rozpoczęła się w 1885 w Forcie Lafayette. Okręt miał drewniany kadłub, liczył 50 stóp długości (ok. 15,2 m) i 8 stóp średnicy (ok. 2,4 m). W czasie wodowania 4 września 1885 został poważnie uszkodzony, ale udało się go odbudować i przetransportować do Fortu Hamilton, gdzie w latach 1885–1886 przeprowadzano na nim wiele prób^[4]. Okręt był uzbrojony w armatę pneumatyczną konstrukcji Zalinskiego, a wynalazca planował także uzbrojenie go w podwodne miny oraz rodzaj torpedy („a steel pointed cartridge”)^[5].

W latach 1889–1890 Zalinski podróżował po Europie, studiując tamtejsze sprawy wojskowe. W 1892 roku objął służbę garnizonową w San Francisco w Kalifornii, ale już w roku 1894 odszedł na emeryturę.

Zmarł na zapalenie płuc 11 marca 1909 roku^[6]. Został pochowany na cmentarzu Mount Hope w Rochester: kwatera 3, grób 106.

Przypisy

Bibliografia

• Sławomir Łotysz: Działo pneumatyczne Edmunda Żalińskiego: Technika w dziejach cywilizacji – z myślą o przyszłości. [w:] III Międzynarodowy Warsztat Naukowy Studentów, Dzierżoniów – Wrocław 2006, t. 2, ss.142-147. ISBN 83-920359-4-1

Linki zewnętrzne

• Nekrolog Zalinskiego (ang.)