Eduard Caudella

Eduard Caudella

Data i miejsce urodzenia	3 czerwca 1841 Jassy
Pochodzenie	rumuńskie
Data i miejsce śmierci	15 kwietnia 1924 Jassy
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna, muzyka romantyczna
Zawód	kompozytor, skrzypek, dyrygent, pedagog

Eduard Caudella (ur. 22 maja^?/ 3 czerwca 1841 w Jassach, zm. 15 kwietnia 1924 tamże) – rumuński kompozytor, skrzypek, dyrygent i pedagog.

Jeden z czołowych reprezentantów rumuńskiego romantyzmu^[1][2]. Autor pierwszej rumuńskiej opery narodowej^[1][3]. Nauczyciel George’a Enescu^[2][3].

Życiorys

Pierwszych lekcji muzyki udzielał mu ojciec – Francisco Caudella (1812–1868), wiolonczelista, kompozytor i dyrektor konserwatorium w Jassach^[1]. W latach 1853–1857 i 1859–1860 studiował grę na skrzypcach w Berlinie u Huberta Riesa. Następnie kontynuował studia w Paryżu u Lamberta Massarta i Jean-Delphina Alarda (1857–1858) oraz we Frankfurcie nad Menem u Henriego Vieuxtempsa (1857 i 1860–1861)^[1][3].

W początkowym okresie kariery dużo koncertował w Rumunii i za granicą. Był także aktywnym komentatorem życia muzycznego, piszącym dla wielu rumuńskich wydawnictw^[1][3]. Opracował wiele zbiorów i aranżacji muzyki ludowej. Odegrał istotną rolę w rozwoju artystycznym młodego George’a Enescu. Powołał do życia orkiestrę konserwatorium w Jassach i objął stanowisko jej głównego dyrygenta^[3].

Twórczość

W swojej twórczości, afirmującej wartości muzyki okresu romantyzmu, akcentował silne związki z rumuńskim folklorem i narodową tożsamością. W praktyce idee te przejawiały się głównie w zastosowaniu romantycznych środków techniki kompozycyjnej oraz wykorzystaniu rumuńskich skal ludowych^[1]. W swoich kompozycjach korzystał ze swobodnych, rapsodycznych struktur, które nazwał fantazjami, zawierającymi elementy programowe i patriotyczne^[3]. Cechy te są wyraźnie widoczne w jego utworach symfonicznych i w operze Petru Rareş, uznawanej za pierwszą rumuńską operę narodową^[1][3].

Caudella był czołowym kompozytorem rumuńskim II połowy XIX w^[2]. Współcześnie zaliczany jest do klasyków dziewiętnastowiecznej rumuńskiej szkoły narodowej^[1].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1][3])

Utwory sceniczne

• Olteanca, opera komiczna w 3 aktach, libretto George Bengescu-Dabija, 1880
• Hatmanul Baltag, opera w 3 aktach, libretto Iacob Negruzzi i Ion Luca Caragiale, 1882
• Beizadea Epaminonda, opera komiczna w 3 aktach, libretto Iacob Negruzzi, 1883
• Dorman, sau Dacii şi Romanii, opera w 3 aktach, libretto Alexandru Suțu i Theodor Aslan, 1886
• Petru Rareş, opera historyczna, libretto Theobald Rehbaum, 1900
• Advărul şi minciuna, poemat alegoryczny, libretto Matilda Cugler-Poni, 1907

oraz operetki, wodewile, melodramaty, muzyka teatralna.

Utwory orkiestrowe

• Fantesie română, op. 1, 1868
• Reântoarcerea în patrie, fantazja koncertująca na skrzypce i orkiestrę, 1896
• După cinzeci de ani, fantazja na orkiestrę, 1896
• Amintiri din Capaţi, fantazja na orkiestrę, 1907
• Uwertura Moldova, 1913
• Koncert skrzypcowy, g-moll, 1915
• Concertino na skrzypce i orkiestrę, 1918
• Din vremurile cele bune, fantazja na orkiestrę, 1919

Utwory kameralne i instrumentalne

• Fantasie-caprice na fortepian 1891
• Doina na fortepian, 1910
• Kwintet fortepianowy, 1912
• Kwartet fortepianowy, 1914
• Iubire şi frăţie, fantazja na skrzypce i fortepian, 1915
• Impresii na fortepian, 1916

oraz 30 pieśni solowych, pieśni chóralne

Przypisy

Bibliografia

• Danuta Jasińska: Caudella Eduard. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 2: CD część biograficzna. Kraków: PWM, 1984. ISBN 83-224-0112-4. (pol.)
• Octavian Cosma: Caudella, Eduard. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. C. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)
• Jim Samson: The Cambridge History of Nineteenth-Century Music. Cambridge University Press, 2002, s. 596. ISBN 978-1-107-67994-8. (ang.)

Linki zewnętrzne

• Eduard Caudella w AllMusic (ang.) (ang.)
• Eduard Caudella w bazie Discogs.com (ang.)