Edward Baran

Edward Baran (ur. 1934 w Lesku, zm. 13 maja 2021 w Fredelin^[1]) – polski malarz i twórca własnej techniki plastycznej papierów rozdartych (fr. papiers déchirés), wykładowca akademicki, od 1966 zamieszkały we Francji.

Życiorys

Prawnuk Franciszka Barana, przybyłego przybył do Liska z Czerniowiec^[2]. Syn Józefy i Stanisława^[3]. Jego braćmi byli Józef oraz Bolesław Baraniecki (1925-2016), pracownik TVP, autor publikacji o Lesku, w tym książki pt. Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii z 2008^[4][5][6]. Z żoną Marią miał syna Piotra^[7].

Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1955-1961) w Pracowni Malarstwa Artura Nachta-Samborskiego i w Pracowni Tkaniny Mieczysława Szymańskiego. W 1966 wyemigrował wraz z żoną do Paryża, kilka lat później do Mougins na Lazurowym Wybrzeżu. W latach 1979-2001 wykładał malarstwo i tkaninę w Szkole Sztuk Pięknych w Angers.

Charakterystyka twórczości

Quarante pages juxtaposées, 1883

Podczas studiów malował w duchu École de Paris, przygotował dyplom poświęcony martwym naturom Paula Cézanne’a. Następnie porzucił na kilka lat sztuki plastyczne na rzecz eksperymentów scenicznych i filmowych. Po przyjeździe do Francji - inspirowany ówczesną sztuką zachodnią, a szczególnie pracami grupy Supports/Surfaces – powrócił do malarstwa.

Od lat 70. rozwijał autorską technikę papierów rozdartych. Najpierw zbroi nićmi kilka gazetowych warstw i łączy wszystko połaciami kleju. Następnie malował nikomu poza sobą nieznane abstrakcje. Tak powstałe, jeszcze mokre obrazy „obiera” w energicznych, automatycznych ruchach ze wszystkich fragmentów papieru, które nie zostały związane i utwardzone spoiwem. Mimo ubogich materiałów i agresywnego gestu uzyskuje rytmiczne, ażurowe, często bardzo dekoracyjne kompozycje, programowane w decydującej mierze na etapie nakładania kleju.

Quarante pages juxtaposées (fragment)

Obok tych najbardziej dla siebie charakterystycznych prac, stworzył m.in. serię stu dwudziestu obrazów „Opus James Joyce” (1989-1990) poświęconych książce Finneganów tren Joyce’a oraz kilka serii estampaży. W ostatnich latach coraz częściej zwracał się ku tradycyjnie rozumianemu malarstwu abstrakcyjnemu, rezygnując z naruszania integralności płótna.

Wykonywał także prace umieszczone w rodzinnym Lesku^[8].

Najważniejsze wystawy

• Ateliers aujourd'hui: oeuvres contemporaines des collections nationales, Accrochage II (wystawa zbiorowa), Centre Georges Pompidou, Paryż, 1979
• Fil, papier, espace (wystawa zbiorowa), Aix-en-Provence, Angers, 1981-1982
• Edward Baran, 1975-1985, Galerie nationale de la tapisserie, Beauvais, 1985
• Edward Baran, Le chemin à l’envers, Musée des Beaux-Arts, Angers, 2013

Przypisy

Bibliografia

• Przybył Marlena, Mniej i więcej niż malarstwo. Papiery rozdarte, „Artluk”, nr 3, 2013, s. 20-22
• Edward Baran. La chemin à l’envers, Musée des Beaux-Arts d’Angers, 2013
• Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008. ISBN 978-83-7576-007-1.