Edward Breza

Edward Breza
Ilustracja
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

24 września 1932
Kalisz

Data i miejsce śmierci

12 października 2017
Gdańsk

Zawód, zajęcie

nauczyciel akademicki

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo
Alma Mater

Metropolitarne Seminarium Duchowne w Krakowie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku

Doktorat

1972

Habilitacja

1978

Profesura

1988

Uczelnia

Uniwersytet Gdański

Edward Breza (ur. 24 września 1932 w Kaliszu, zm. 12 października 2017 w Gdańsku[1]) – polski językoznawca, profesor zwyczajny Uniwersytetu Gdańskiego.

Życiorys

Na świat przyszedł w wielodzietnej kaszubskiej rodzinie rolniczej. W 1939 roku rozpoczął edukację w szkole niemieckiej w rodzimej wsi. W 1948 roku ukończył polską szkołę w Lipuszu. Do liceum uczęszczał w Kościerzynie[2].W 1951 wstąpił do Zgromadzenia Zmartwychwstańców. W 1958 ukończył studia filozoficzno-teologiczne w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Krakowie[3], lecz nie przyjął święceń kapłańskich[4]. Jego wykładowcą etyki był ks. doc. dr hab. Karol Wojtyła. Po ukończeniu studiów Breza pracował jako nauczyciel religii, j. polskiego, j. rosyjskiego, j. niemieckiego, historii, biologii, geografii[2]. Tytuł magistra filologii polskiej uzyskał w 1964 na WSP w Gdańsku (obecnie Uniwersytet Gdański), doktorat na Uniwersytecie Gdańskim (1972) (promotorem jego pracy doktorskiej był Hubert Górnowicz[5], tam też habilitację (1978)[6]. Był pierwszym doktorem habilitowanym w dziedzinie językoznawstwa na Uniwersytecie Gdańskim[2]. W 1988 roku podniesiony został do godności profesora[6]. Na Uniwersytecie Gdańskim był prodziekanem Wydziału Humanistycznego (1978–1981), dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej (1981–1991) oraz kierownikiem Zakładu Historii Języka Polskiego, Dialektologii i Onomastyki (1988–2002)[7]. W okresie 1 X 1978–30 VI 1994 pracował także (na II etacie) w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy, najpierw na stanowisku docenta, potem prof. nadzw. i prof. zw.

W 2006 Uniwersytet Kazimierza Wielkiego nadał mu tytuł doktora honoris causa[8]. Prof. zwyczajny Bałtyckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej (2003-2004), Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej (od 2003) i Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie (od 2004). W latach 1980-1984 był przewodniczącym I Wydziału Gdańskiego Towarzystwa Naukowego[7].

Główne nurty zainteresowań naukowych wyznaczają: onomastyka (członek Międzynarodowego Komitetu Onomastycznego w Lowanium – Belgia, Komisji Onomastycznej KJ PAN w Warszawie i Komitetu Redakcyjnego „Onomasticów” w Krakowie), historia języka polskiego, zwłaszcza na Pomorzu, współczesna polszczyzna z kulturą języka, dialektologia z kaszubistyką (w tym: kaszubszczyzna literacka), wpływ łaciny na język polski, metodyka nauczania języka polskiego i kaszubskiego.

Redaktor „Rocznika Gdańskiego” (1992–1996). Bibliografia jego prac obejmuje ponad 2200 pozycji (książkowych, artykułów, w tym także drobnych – gazetowych). Za książki: Toponimia powiatu kościerskiego (1974), Gramatyka Kaszubska łącznie z Jerzym Trederem (1981) i Nazwiska Pomorzan (2001) otrzymał nagrodę Ministra.

12 października 2013 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kościerzyna.

Zmarł 12 października 2017 roku. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Sopocie[9] (kwatera N3-5a-7)[10].

Grób prof. Edwarda Brezy na cmentarzu komunalnym w Sopocie

Przypisy

  1. ↑ Zmarł profesor Edward Breza. Miał 85 lat, m.radiogdansk.pl [dostęp 2017-10-12] (pol.).
  2. ↑ a b c Breza Edward, [w:] Cezary Obracht-Prondzyński, Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gniazdo gryfa : słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury, Gdańsk 2020, s. 68, ISBN 978-83-65826-47-3, OCLC 1267529272 [dostęp 2023-01-02].
  3. ↑ Zmarł językoznawca Edward Breza, trojmiasto.pl, 13 października 2017 [dostęp 2017-10-14].
  4. ↑ Jô ni mógł nie robic… Z profesorã Édwardã Brezą, chtëren 24 séwnika skùńcził 80 lat, gôdómë ò jãzëkach (nié blós kaszëbsczim), wòjnie i wòjnowim stónie, a téż spanim z szurama w Wierzchùcënie, "Pomerania" 2012 nr 10, s. 5.
  5. ↑ Hubert Edward Górnowicz (7 XI 1922 – 2 V 1986), fil.ug.edu.pl [dostęp 2019-01-25].
  6. ↑ a b Breza Edward, [w:] Tadeusz Bolduan, Nowy bedeker kaszubski, Gdańsk: Polnord, 1997, s. 33, ISBN 83-86181-34-6, OCLC 39273847 [dostęp 2022-12-14].
  7. ↑ a b BREZA EDWARD, gedanopedia.pl [dostęp 2019-01-20].
  8. ↑ informacja na stronie UKW, dostęp 2011-03-20 [dostęp 2011-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-25].
  9. ↑ Ostatnie pożegnanie profesora Edwarda Brezy, nadmorski24.pl, 19 października 2017 [dostęp 2017-10-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-21] (pol.).
  10. ↑ śp. Edward Breza

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Grób prof. Edwarda Brezy.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób prof. Edwarda Brezy na cmentarzu komunalnym w Sopocie
Edward Breza.JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomorski profesor nauk humanistycznych Edward Breza.