Edward Chromy

Edward Chromy

pułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	14 października 1922 Pińsk
Data i miejsce śmierci	19 stycznia 2003 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1943 - 1974
Siły zbrojne	ludowe Wojsko Polskie
Formacja	Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego
Jednostki	1 Warszawska Dywizja Piechoty 1 samodzielna myśliwska eskadra lotnicza 2 pułk lotnictwa myśliwskiego 7 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego 4 Baza Lotnicza Wojsk Obrony Powietrznej Kraju
Stanowiska	mechanik pilot dowódca pułku pomocnik dowódcy ds. pilotażu dywizji zastępcą komendanta Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych dowódca 4 Bazy Lotniczej Wojsk Obrony Powietrznej Kraju
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa Walki na przyczółku warecko-magnuszewskim Operacja berlińska
Odznaczenia

Edward Chromy (ur. 4 października 1922 w Pińsku, zm. 19 stycznia 2003 w Warszawie) – pułkownik pilot WP, poseł na Sejm PRL (1952–1956).

Życiorys

Syn Stanisława i Marii z domu Bucharewicz. Skończył 7 klas szkoły podstawowej i 4 klasy szkoły technicznej. Działacz harcerstwa i Związku Strzeleckiego. W 1938 zwyciężył w 5 Okręgowych Zawodach Modeli Latających.

Zdjęcie Edwarda Chromego z okresu młodości

15 marca 1940 aresztowany przez NKWD za nielegalne posiadanie broni palnej i na 3 miesiące osadzony w więzieniu w Baranowiczach, po czym skazany na 5 lat łagrów. Więziony w Orszy, zimą 1941 przeniesiony do więzienia na Butyrkach w Moskwie, a kilka miesięcy później do Uchty, gdzie rąbał drewno i pracował przy budowie drogi. W marcu 1942 zwolniony z łagru w Uchcie i przewieziony do Syktywkaru, następnie został skierowany do pracy przy ostrzeniu pił na wsi w Republice Komi. Kilka tygodni później uciekł i ukrywał się w różnych kołchozach.

W maju 1943 wcielony do 1 DP im. T. Kościuszki, został mechanikiem czołgowym w 1 pułku czołgów w Sielcach nad Oką. W lipcu 1943 na własną prośbę przeniesiony do lotnictwa, w maju 1944 ukończył szkolenie lotnicze. Został pilotem 1 samodzielnej eskadry lotnictwa myśliwskiego (późniejszy 1 pułk lotnictwa myśliwskiego). 23 sierpnia 1944 wykonał swój pierwszy lot bojowy w rejonie Warki, podczas którego osłaniał samoloty szturmowe^[1]. Brał udział w działaniach bojowych na przyczółku warecko-magnuszewskim, w walkach w rejonie Warszawy, na Pomorzu i w operacji berlińskiej, wykonując loty na osłonę Iłów-2, rozpoznanie fotograficzne, atakowanie celów naziemnych i przechwytywanie wrogich samolotów. 20 XI 1944 i 18 IV 1945 został zestrzelony. Wykonał 58 lotów bojowych, dwukrotnie został ranny^[2].

Po wojnie został dowódcą klucza, następnie eskadry. Od października 1946 do 22 lipca 1947 roku był słuchaczem kursu dowódców pułków w Wojskowej Szkole Pilotów w Dęblinie, po ukończeniu którego został zastępcą dowódcy 1 pułku ds. pilotażu. Od grudnia 1947 dowódca 2 pułku lotnictwa myśliwskiego w Krakowie (do jesieni 1951).

Od 1948 należał do PZPR^[3]. 1951–1953 studiował w Wojskowej Akademii Lotniczej ZSRR w Monino, po czym został pomocnikiem dowódcy ds. pilotażu w sztabie 7 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego w Krakowie.

W 1952 został posłem na Sejm PRL z Okręgu nr 56 Sosnowiec. 1954–1955 p.o. dowódcy, a 1955–1957 dowódca 7 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. 1957–1960 studiował w Akademii Sztabu Generalnego WP w Rembertowie, po czym został zastępcą komendanta Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych w Warszawie ds. lotniczych. Odpowiadał m.in. za oblatywanie nowych oraz nowo wyremontowanych samolotów – wykonując te zadania spędził w powietrzu około 3000 godzin.

Grób Edwarda Chromego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

W 1969 roku odszedł z Instytutu i objął dowództwo 4 Bazy Lotniczej Wojsk Obrony Powietrznej Kraju w Warszawie na Bemowie. 5 czerwca 1974 roku na własną prośbę został przeniesiony w stopniu pułkownika dyplomowanego do rezerwy. Pochowany na wojskowych Powązkach (kwatera EII-8-2)^[4].

Autor wspomnień lotniczych Uwaga, Messerschmitty! oraz Szachownice nad Berlinem oraz wielu obrazów prezentujących jego rodzinne strony^[5].

Odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (20 grudnia 1946)^[6]
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Order Czerwonej Gwiazdy (ZSRR)

I inne.

Przypisy

Bibliografia

• http://www.polishairforce.pl/chromy.html
• http://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000003979&find_code=SYS&local_base=ARS10
• Józef Zieliński: Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2012. Warszawa: Bellona, 2015. ISBN 978-83-11-13990-9. OCLC 924867180.
• Rycerze Sławy. Ppor. E. Chromy. „Skrzydlata Polska”. 02-03/1945, lipiec-sierpień 1945. Łódź: Główny Zarza̦d Polityczno-Wychowawczy Wojska Polskiego. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Jerzy Gotowała, Józef Zieliński, Henryk Czyżyk: Księga lotników polskich 1918-2018. Warszawa: Bellona, 2018. ISBN 978-83-11-15481-0. OCLC 1066114030.