Edward Csató

Edward Csató
Data i miejsce urodzenia

19 grudnia 1915
Olszanica

Data i miejsce śmierci

27 kwietnia 1968
Warszawa

Zawód, zajęcie

eseista, krytyk i historyk teatru

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Grób Edwarda Csató na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, 23 lipca 2008

Edward Csató (ur. 19 grudnia 1915 w Olszanicy, zm. 27 kwietnia 1968 w Warszawie) – polski eseista, krytyk i historyk teatru.

Życiorys

W 1933 roku ukończył IV Państwowe Gimnazjum we Lwowie. Studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a po wybuchu wojny na tajnym Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Debiutował na łamach tygodnika „Sygnały” we Lwowie jako krytyk literacki. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939. W latach 1942–1944 był żołnierzem AK[1]. Pracował jako inspektor w Miejskim Wydziale Oświaty oraz kancelista w warsztatach kolejowych w Wilnie. W latach 1945–47 przebywał w Łodzi, gdzie był publicystą „Robotnika” i „Dziennika Łódzkiego”.

Tuż po wojnie w Łodzi uczęszczał na wykłady Leona Schillera. Był też słuchaczem w katedrze estetyki kierowanej przez prof. Stefana Morawskiego na Uniwersytecie Warszawskim.

W latach 1947-48 był redaktorem tygodnika „Nowiny Literackie”. Był twórcą i redaktorem naczelnym (w latach 1952–1968) dwutygodnika „Teatr”. Namówił do publikowania w tym piśmie praktyków sceny, np. Erwina Axera, czy Jerzego Kreczmara. Był współtwórcą i redaktorem naczelnym Almanachu Sceny Polskiej.

W latach 1949–1952 oraz 1958–1962 był wykładowcą warszawskiej PWST W 1962 roku uzyskał na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu stopień doktora. Tematem rozprawy doktorskiej były Szkice o dramatach Słowackiego, a promotorem Bronisław Nadolski. W tym samym roku podjął pracę na tej uczelni. W 1966 roku opublikował pracę Leon Schiller, twórca monumentalnego teatru polskiego, która wraz z monografią Leon Schiller miały być podstawą habilitacji, która nie doszła do skutku ze względu na śmierć autora.

Pełnił funkcję sekretarza Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego. Był autorem wielu książek o teatrze. Przełożył i opracował "Ifigenię w Taurydzie" Johanna Wolfganga Goethego (1965).

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 32A-2-2)[2].

Publikacje

Csató E., Sartre'owskie piekło samotności, "Nowiny Literackie" 1947, nr 33.

Csató E., Jak patrzeć na teatr, Instytut Wydawniczy "Sztuka", Warszawa 1949, s. 79.

Csató E., Bogusławski na scenach Polski Ludowej, "Pamiętnik Teatralny" 1954, z. 3-4.

Csató E., O niektórych powojennych inscenizacjach Schillerowskich, "Pamiętnik Teatralny" 1955, z. 3-4.

Csató E., Dwie strony rampy, Wydawnictwo "Czytelnik", Warszawa 1956.

Csató E., Widz w teatrze [poszerzona wersja książki Jak patrzeć na teatr], Warszawa 1958.

Csató E., O Prometeuszu i ciuchach, Wydawnictwo "Czytelnik", Warszawa 1959.

Csató E., Szkice o dramatach Słowackiego. Maria Stuart, Balladyna, Beatryx Cenci, Fantazy, PIW, Warszawa 1960, s. 286.

Csató E., Leon Schiller twórca monumentalnego teatru, CPARA, Warszawa 1966, s. 202.

Csató E., Polski teatr współczesny pierwszej połowy XX wieku, Wydawnictwo "Polonia", 1967, s. 194.

Csató E., Leon Schiller, PIW, Warszawa 1968.

Csató E., Kreczmar Jerzy, Paradoks o reżyserze, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1970, s. 297.

Csató E., Interpretacje. Recenzje teatralne 1945-1964, PIW, Warszawa 1979, s. 505.

Odznaczenia

Przypisy

  1. Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon. Wydawn. Nauk. PWN. ISBN 83-01-11593-9.
  2. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  3. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564. "w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki"
  4. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400. na wniosek Ministra Kultury i Sztuki

Bibliografia

  • Sławomir Kalembka (red.), Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, s. 595, ISBN 83-231-1988-0.

Media użyte na tej stronie