Edward Czerwiński

Edward Czerwiński (14 września 1892, Warszawa - 25 lutego 1966, Warszawa[1]) - polski malarz, grafik, pedagog, organizator życia artystycznego.

Życiorys

Syn Józefa Napoleona Czerwińskiego, architekta i Marianny z domu Stefanowskiej[2]. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1909-1913) w pracowniach Teodora Axentowicza, Leona Wyczółkowskiego i Jacka Malczewskiego, u którego w 1912/13 zdobył nagrodę za akt i brązowy medal. Studia w tej uczelni, w pracowni Axentowicza, podjął ponownie w latach 1925-1926[3].

W 1914 wyjechał na studia malarskie do Paryża. Tam 1 sierpnia 1914 roku poślubił Marię z domu Puciata (ur. 1890, lekarka)[2]. W Paryżu związał się z Towarzystwem Polskim Literacko-Artystycznym, uczestniczył w wystawach tej organizacji w 1915, 1916 i 1917. Brał też udział we francuskich salonach: Jesiennym w 1919 i Niezależnych w 1920 i w innych wystawach[2].

W 1920 wrócił do Polski. Podjął pracę nauczyciela rysunku w Państwowej Szkole Budownictwa w Warszawie (1921-1928). W 1924 związał się ze Szkołą Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie z przerwami pracował do przejścia na emeryturę w 1962. W Szkole Sztuk Pięknych był początkowo instruktorem grafiki (1924-1926), następnie od 1928 asystentem w pracowni grafiki Władysława Skoczylasa (którą samodzielnie kierował w czasie sprawowania przez profesora funkcji dyrektora Departamentu Sztuki MWRiOP w latach 1930-1931). Po śmierci Skoczylasa w 1934 awansował na starszego asystenta w pracowni grafiki kolejno Leona Wyczółkowskiego (do 1936) i Stanisława Ostoi-Chrostowskiego (do 1938). W czasie II wojny światowej był wykładowcą grafiki i rysunku na Żeńskich Kursach Architektonicznych im. Stanisława Noakowskiego (1940-1944) oraz w Miejskiej Szkole Budowlanej i Szkole Metaloznawczej przy Politechnice Warszawskiej (1942-1944)[2]. We wrześniu 1939 i w Powstaniu Warszawskim dwukrotnie stracił warsztat i dorobek. Po II wojnie światowej podjął na nowo pracę pedagogiczną, początkowo w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Warszawie (1949-1950), a po jej połączeniu z Akademią Sztuk Pięknych - na Wydziale Grafiki tej uczelni. W roku akad. 1951/52 przez kilka miesięcy był dziekanem Wydziału Grafiki. W 1956 uzyskał stopień docenta. Od 1958 pełnił funkcję kierownika Katedry Technik Graficznych na Wydziale Grafiki[2][1].

W jego wczesnej twórczości dominowało malarstwo (olej, akwarela, pastel). Z czasem na plan pierwszy wysunęła się grafika, którą zainteresował się już w okresie paryskim. Początkowo tworzył drzeworyty (cykl Pejzaże bretońskie), odznaczające się płynną linią i dekoracyjnym ujęciem, w czym krytyka widziała echo nieprzebrzmiałej wtedy jeszcze secesji. Z czasem na czoło jego zainteresowań wysunęła się litografia, w czym niemałą rolę odegrał Leon Wyczółkowski, u którego Czerwiński studiował, a następnie współpracował na ASP w Warszawie. W swym dorobku artysta miał też prace w graficznych technikach metalowych: akwaforty, miedzioryty, suchoryty i in. Wystawiał swe ryciny m.in. na Okrężnej Wystawie Grafiki Polskiej ZPAG w krajach europejskich (od 1920), regularnie na Salonach i wystawach organizowanych przez ZPAG oraz m.in. na III Biennale Romana w Rzymie (1925), II Międzynarodowej Wystawie Grafiki we Florencji (1927), Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu (1929, Wielki Medal Srebrny za grafikę), I Międzynarodowej Wystawie Drzeworytu w Warszawie (1933). W 1929 zdobył jedną z dwóch I nagród w konkursie na portret prezydenta RP Ignacego Mościckiego[4]. Po II wojnie światowej nadal uczestniczył w ważnych wystawach przeglądowych, jak I Ogólnopolska Wystawa Grafiki Artystycznej i Rysunku (1956), cykl wystaw Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL (grafika - 1961, malarstwo - 1962), Wystawa Grafiki i Rysunku w XX-lecie PRL (1965). W 1968 w Domu Artysty Plastyka w Warszawie miała miejsce wystawa pośmiertna artysty, obejmująca wszystkie okresy i dziedziny jego twórczości[5].

Należał do ugrupowania "Blok" w Paryżu, a po powrocie do kraju do Związku Polskich Artystów Grafików (w latach 1921-1929 był członkiem jego zarządu) i Bloku Zawodowych Artystów Plastyków (od 1935). Po II wojnie światowej był członkiem i działaczem Związku Nauczycielstwa Polskiego i Związku Polskich Artystów Plastyków[2].

Był odznaczony Medalem X-lecia PRL i dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi[2].

Przypisy

  1. ↑ a b Słownik artystów plastyków Okręgu Warszawskiego ZPAP, Warszawa 1972, s. 98-99
  2. ↑ a b c d e f g Anna Wierzbicka, Świadectwa obecności. Polskie życie artystyczne we Francji w latach 1900-1939. Część I lata 1900-1921, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2012
  3. ↑ Józef E. Dutkiewicz i in., Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom II: 1895-1939, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1969, s. 253
  4. ↑ Polskie życie artystyczne w latach 1915-1939, praca zbiorowa pod red. Aleksandra Wojciechowskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1974
  5. ↑ kat. Edward Czerwiński 1892-1966. Malarstwo, grafika, rysunek, ZPAP Okręg Warszawski, Dom Artysty Plastyka, Warszawa 1968