Edward Dziewoński

Edward Dziewoński

Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1916 Moskwa
Data i miejsce śmierci	17 sierpnia 2002 Warszawa
Zawód	aktor, reżyser, satyryk
Lata aktywności	1945–2000
Odznaczenia

Edward Dziewoński ps. Dudek (ur. 16 grudnia 1916 w Moskwie, zm. 17 sierpnia 2002 w Warszawie) – polski aktor, reżyser, satyryk, syn aktora Janusza Dziewońskiego.

Życiorys

Maturę uzyskał w Berlinie^[1]. Tuż przed II wojną światową ukończył studia na Wydziale Aktorskim Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej (PIST). Dyplom otrzymał po wojnie w 1945 (Łódź). Zadebiutował w łódzkim Teatrze Syrena (1945). W 1947 zagrał w drugiej wersji filmu Zakazane piosenki. Był twórcą i szefem działającego w latach 1965–1975 kabaretu Dudek. Występował również w telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów (kreował m.in. postać Dosmucacza, operatywnego Kuszelasa czy frywolnego sędziego Kocia), w Kabarecie Szpak i w Kabarecie Wagabunda.

W swym dorobku aktorskim zgromadził 31 ról filmowych. W filmie zagrał po raz ostatni w Strasznym śnie Dzidziusia Górkiewicza (1993). Jako aktor dramatyczny występował w Warszawie w teatrach: Narodowym, Ateneum, Współczesnym, Komedia, Ludowym oraz w Teatrze Kwadrat, którego był założycielem i dyrektorem artystycznym. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 235-3-1/2)^[2].

Filmografia

Grób Edwarda Dziewońskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Tablica upamiętniająca aktora Edwarda Dziewońskiego na kamienicy przy ul. Wareckiej 11 w Warszawie, gdzie mieszkał w latach 1975–2002

Jako aktor

• 1946: Zakazane piosenki – gestapowiec przeprowadzający rewizję u Tokarskich
• 1947: Ostatni etap – Lagerarzt
• 1948: Powrót – Edward Winiarski
• 1948: Ulica Graniczna – feldfebel
• 1949: Dom na pustkowiu – Jurek, narzeczony Hanki
• 1953: Przygoda na Mariensztacie – przewodnik po Warszawie
• 1953: Sprawa do załatwienia – dyrektor w fabryce fortepianów
• 1954: Autobus odjeżdża 6.20 – Stefański, kumpel Wiktora Poradzkiego
• 1954: Opowieść atlantycka – sierżant Wehrmachtu werbujący Schmidta do Legii Cudzoziemskiej
• 1956: Nikodem Dyzma – Jan Ulanicki, wiceminister rolnictwa
• 1957: Eroica – Dzidziuś Górkiewicz
• 1959: Tysiąc talarów – Hilary Melasa, narzeczony Kasi
• 1960: Powrót – Pudel, wspólnik Andrzeja
• 1960: Zezowate szczęście – Jelonek
• 1962: Jutro premiera – aktor Edward Szafrankiewicz
• 1963: Żona dla Australijczyka – redaktor Michał Żelazkiewicz
• 1966: Wojna domowa – właściciel „Korka” (odc. 14)
• 1969: Nowy – kierownik działu personalnego
• 1970: Dzięcioł – Ratajczak, kolega Stefana z pracy
• 1971: Kłopotliwy gość – kierownik wydziału kadr PZMC
• 1971: Niebieskie jak Morze Czarne
• 1973: Wielka miłość Balzaka – wydawca Balzaca (odc. 6)
• 1975: Czterdziestolatek – adwokat Beka
• 1979: Drogi pośród nocy – niemiecki zarządca
• 1982: Dolina Issy – Kazimierz Surkont, dziadek Tomaszka
• 1984: 5 dni z życia emeryta – Adam Bzowski
• 1985: C.K. Dezerterzy – lekarz
• 1989: Paziowie – doktor Johannes Karabatius
• 1993: Czterdziestolatek. 20 lat później – starszy pan w parku (odc. 15)
• 1993: Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza – Dzidziuś Górkiewicz

Jako reżyser

• 5 dni z życia emeryta (serial telewizyjny z 1984)

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1997)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia (1987)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1968)

Bibliografia

• RomanR. Dziewoński RomanR., Sęk z Dudkiem, Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999, ISBN 83-7255-390-4, OCLC 176951609 .
• Roman Dziewoński, Piotr Dziewoński, Dożylnie o Dudku – Edwardzie Dziewońskim, Wyd. Świat Książki, Warszawa 2007, ISBN 978-83-247-0749-2

Autobiografia

• Edward Dziewoński, W życiu jak w teatrze, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1987 (wyd. I) / 1989 (wyd. II), ISBN 83-07-02306-8.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Edward Dziewoński w bazie IMDb (ang.)
• Edward Dziewoński w bazie Filmweb
• Edward Dziewoński w bazie filmpolski.pl
• Edward Dziewoński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Wspomnienie Wojciecha Młynarskiego o E. Dziewońskim (fragment książki Dożylnie o Dudku)
• Edward Dziewoński na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Edward Dziewoński w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Edward Dziewoński na zdjęciach w bibliotece Polona