Edward Gniewosz

Edward Gniewosz
Data i miejsce urodzenia

2 września 1822
Wzdów

Data i miejsce śmierci

26 maja 1906
Wiedeń

Poseł na Sejm Krajowy
Okres

od 1867
do 1876

Poseł do Rady Państwa
Okres

od 1873
do 1897

Odznaczenia
Kawaler Orderu Leopolda

Edward Joachim Sebastian Gniewosz herbu Rawicz (ur. 2 września 1822 we Wzdowie, zm. 26 maja 1906 w Wiedniu) – ziemianin, właściciel dóbr, poseł na galicyjski Sejm Krajowy i do Rady Państwa, c. k. radca ministerialny, c. k. radca dworu, podkomorzy.

Życiorys

Dwór w Nowosielcach

Był jednym z ośmiorga dzieci Wiktora Gniewosza (1792-1840, właściciel dóbr Nowosielce i tamtejszego dworu, Gniewosz, Tokarnia, Karlików) i Łucji (1802-1894, córka Sebastiana Ostaszewskiego)[1]. Jego braćmi byli: Zygmunt (1827-1909, c. k. generał i szambelan cesarski), Władysław (1829-1901, c. k. pułkownik i szambelan cesarski), Feliks (1836-1897, właściciel dóbr, urzędnik). Miał także trzy siostry[2]. Był też stryjeczno-ciotecznym bratem (kuzynem) Włodzimierza Gniewosza oraz dalszym kuzynem Jana Nepomucena Gniewosza[3].

Po ukończeniu Theresianum w Wiedniu, zajmował w administracji galicyjskiej kolejno stanowiska: sekretarza (od 1859)[4] i radcy namiestnictwa (od 1866). Był urzędnikiem C. K. Rady Szkolnej Krajowej[5]. W sierpniu 1876, po ok. 30 latach pracy, został przeniesiony jako radca dworu (Hofrat) do Ministerstwa Oświaty w Wiedniu[6][5].

W 1864 został wybrany posłem Sejmu Krajowego Galicji I kadencji (do 1867) w I kurii obwodu Sambor na miejsce Henryka Janki, aresztowanego za udział w powstaniu styczniowym. Później był ponownie wybierany posłem kadencji II kadencji (1867–1869) i III kadencji (1870-1876) w I kurii obwodu Sanok, zaś pod koniec trzeciej kadencji na jego miejsce 16 lutego 1876 obrano Gustawa Romera. W Sejmie krajowym odegrał istotną rolę, zwłaszcza w zakresie spraw szkolnictwa i przy tworzeniu Rady Szkolnej Krajowej. W latach 1873-1896 posłował także do parlamentu w Wiedniu. Poseł do Rady Państwa w Wiedniu V kadencji (1873-1879)[7], VI kadencji (1879-1885), VII kadencji (1885-1891), VIII kadencji (1891-1897)[8], wybierany jako reprezentant kurii wiejskiej[9]. Należał do Koła Polskiego. Był działaczem polityczno-oświatowym reprezentującym poglądy konserwatywne[5]. Na początku 1897 zrezygnował z kandydowania w kolejnych wyborach z uwagi na stan zdrowia[10].

W połowie 1868 został wybrany do komisji statutowej galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego, jednak zrezygnował z zasiadania w niej z uwagi na obowiązki na pełnionym stanowisku referenta Rady Szkolnej Krajowej[11]. 18 listopada 1877 został mianowany c. k. podkomorzym Jego Ces. Kr. Apost. Mości (przyrzeczenie złożył 28 listopada 1877)[12]. Do 1901 był mężem zaufania dla oddziału hipotecznego w Banku Austro-Węgierskim w Wiedniu (jego następcą został Stefan Moysa-Rosochacki)[13].

Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1 września 1880 nadano mu tytuł honorowego obywatelstwa Sanoka za starania skutkujące otwarciem tego samego dnia C. K. Gimnazjum w Sanoku, jak też za działalność na polu konstytucyjnym jako poseł do Rady Państwa, życzliwość i przychylność miastu[14]. W maju 1892 otrzymał honorowe obywatelstwo gmin Jaćmierz, Rymanów[15], Nowosielce[16].

Jak podano w biogramie Edwarda Gniewosza w Polskim Słowniku Biograficznym, cechowała go prawdomówność, prostolinijność i odwaga cywilna w wypowiedziach politycznych.

Był żonaty z Marią Ressig. Zmarł w maju 1906 w Wiedniu[17][18]. Został pochowany na cmentarzu Heiligenstädter w Wiedniu.

Odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Monografia. Nowosielce-Gniewosz. „Jednodniówka na pamiątkę poświęcenia Domu Ludowego”, s. 15, 11 września 1927. 
  2. ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Rocznik szlachty polskiej. T. 1. Lwów: Księgarnia K. Łukaszewicza, 1881, s. 466.
  3. ↑ W niektórych źródłach podawano, iż Jan Nepomucen był ich rodzonym bratem. Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Rocznik szlachty polskiej. T. 1. Lwów: Księgarnia K. Łukaszewicza, 1881, s. 465. Stefan Stefański. Pan Stefański opowiada. Dawny Sanok w akwarelach Jana Gniewosza. „Tygodnik Sanocki”. Nr 22 (105), s. 5, 22 listopada 1993. 
  4. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 577, Nr 144 z 28 czerwca 1865. 
  5. ↑ a b c Jan Stapiński (oprac. Janusz Albin, Józef Ryszard Szaflik): Listy Jana Stapińskiego z lat 1895–1928. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, s. 68.
  6. ↑ Kronika. Bankiet pożegnalny. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 194 z 25 sierpnia 1876. 
  7. ↑ Ruch wyborczy. Z Sanockiego. „Gazeta Narodowa”. Nr 251, s. 2, 23 października 1873. 
  8. ↑ Wybory do Rady Państwa z kuryi gmin wiejskich. „Gazeta Przemyska”, s. 2, Nr 19 z 5 marca 1891. 
  9. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 357-358.
  10. ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 101 z 7 marca 1897. 
  11. ↑ Część nieurzędowa. Ogólne zgromadzenie delegatów galic. Towarzystwa kredytowego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 145 z 25 czerwca 1868. 
  12. ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Polacy dygnitarzami austryackimi. I. Podkomorzowie i paziowie (1750-1890). Lwów: 1890, s. 19.
  13. ↑ Gospodarstwo i handel. „Gazeta Lwowska”. Nr 96, s. 4, 27 kwietnia 1901. 
  14. ↑ Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 33. ISBN 83-909787-8-4.
  15. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 133, s. 4, 13 maja 1892. 
  16. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Dodatek do nr 144, s. 2, 23 maja 1892. 
  17. ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 125 z 27 maja 1906. 
  18. ↑ Kronika. Zgon ś. p. Edwarda Gniewosza. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 121 z 27 maja 1906. 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Ord.Leopold.PNG
Imperial Order of Leopold's ribbon - Austria
Ordine imperiale della corona di ferro, austria.png
nastrino Ordine imperiale della corona di ferro
Manor house in Nowosielce 2.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek dworski w Nowosielcach. Obecnie Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. II Czechosłowackiej Brygady Spadochronowej w Nowosielcach