Edward Jaworski

Edward Jaworski
	podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	18 maja 1920 ; Trzebinia
Data i miejsce śmierci	26 września 2012 ; Zielona Góra
	Przebieg służby
Lata służby	1938-1947
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego; RAF
Jednostki	605 dywizjon myśliwski; 315 dywizjon myśliwski; 317 dywizjon myśliwski; 302 dywizjon myśliwski; 308 dywizjon myśliwski; 131 Skrzydło Myśliwskie
Stanowiska	dowódca eskadry; oficer taktyczny skrzydła
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Późniejsza praca	hutnik, pilot sanitarny
	Odznaczenia
	;

Edward Jaworski (ur. 18 maja 1920 w Trzebini, zm. 26 września 2012 w Zielonej Górze) – polski pilot wojskowy i lotnictwa sanitarnego, podpułkownik Wojska Polskiego, uczestnik II wojny światowej.

Życiorys

Urodził się 18 maja 1920 w Trzebini, w rodzinie Franciszka i Wiktorii z Głowackich^[1]. Ukończył Szkołę Powszechną w Trzebini, a w 1938 złożył maturę w gimnazjum w Chrzanowie.

Jako harcerz odbył teoretyczne szkolenie szybowcowe w Harcerskim Oddziale Szybowcowym w Trzebini^[1]. W 1937 roku w Wojskowym Obozie Szybowcowym w Ustianowej koło Ustrzyk Dolnych, odbył szkolenie praktyczne i zdobył licencję pilota szybowcowego kategorii A i B. W 1938 roku na lotnisku Aleksandrowice, w ramach Przysposobienia Wojskowego, ukończył kurs pilotażu na samolocie RWD-8^[1].

30 września 1938 roku został powołany do służby wojskowej i skierowany na dywizyjny kurs podchorążych rezerwy 6 DP przy 20 pułku piechoty Ziemi Krakowskiej w Krakowie^[1]. 2 stycznia 1939 został przeniesiony do „Szkoły Orląt”^[a]. Posiadając wcześniejsze umiejętności pilotażu trafił od razu do zaawansowanej grupy, szkolonej w przyspieszonym tempie. Do wybuchu wojny został przeszkolony jako pilot myśliwski na samolotach PWS-10 i PZL P.7^[1].

Po rozpoczęciu II wojny światowej został 18 września 1939 roku ewakuowany ze swoją grupą podchorążych do Rumunii i tam internowany^[1]. Uciekł z internowania i wraz z innymi polskimi lotnikami na pokładzie statku „Aghios Nicolaos” dopłynął z Bałcziku do Bejrutu, a stamtąd francuskim transportowcem „Ville de Strasbourg” 29 października dotarł do Marsylii^[1]. Został zakwaterowany w Istres i Bazie Bron pod Lyonem, gdzie odbył szkolenie na samolotach francuskich.

Został wyznaczony do grupy lotników, która miała tworzyć polskie lotnictwo w Wielkiej Brytanii. 17 lutego 1940 wypłynął z Cherbourga do Southampton i został przydzielony do Stacji RAF w Eastchurch^[1]. Po odmowie złożenia przysięgi na wierność królowi Wielkiej Brytanii został jednak odesłany 13 marca do Francji i skierowany do piechoty, do obozu w Bressuire^[1]. 24 czerwca 1940, po interwencji delegacji podchorążych, został ponownie ewakuowany statkiem SS Arandora Star z Jean de Luz do Liverpoolu. Przebywał w różnych bazach, przechodząc szkolenie na angielskim sprzęcie lotniczym.

7 maja 1941 roku został przydzielony do brytyjskiego 605 dywizjonu myśliwskiego RAF, w którego składzie wykonał dwa loty operacyjne, po czym został przeniesiony do polskiego 315 dywizjonu myśliwskiego^[2]. Latał tam na samolotach Hawker Hurricane, następnie Supermarine Spitfire II i V^[2]. Pierwszy lot bojowy wykonał 9 sierpnia 1941 roku nad Francją (w drodze powrotnej lądował przygodnie z braku paliwa, lecz nie uszkodził samolotu)^[2]. Brał udział w walkach powietrznych, 21 października 1941 roku jego samolot został poważnie uszkodzony, lecz powrócił na lotnisko^[2]. 1 stycznia 1942 roku awansował na stopień oficerski podporucznika^[2]. 25 sierpnia 1943 roku po odbyciu pierwszej tury lotów został skierowany na odpoczynek do szkolnictwa jako instruktor^[2]. 1 marca 1944 roku został przydzielony do 317 dywizjonu myśliwskiego, w składzie którego walczył nad Francją po inwazji alianckiej^[2]. 30 sierpnia 1944 roku został przeniesiony do 302 dywizjonu myśliwski, jako dowódca eskadry A^[2]. 1 lutego 1945 roku po odbyciu drugiej tury lotów został przeniesiony do sztabu 131 Skrzydła Myśliwskiego jako oficer taktyczny^[3]. 1 marca 1945 roku awansował na stopień kapitana^[3]. Po wojnie, od 1 września 1945 roku do rozformowania w grudniu 1946 roku latał w 308 dywizjonie myśliwskim jako dowódca eskadry A^[3]. W czasie wojny wykonał w sumie 200 lotów bojowych i 43 loty operacyjne^[3].

22 lipca 1947 roku powrócił do Polski, po czym zamieszkał w Trzebini i w 1950 roku ożenił się z Barbarą Kamińską, z którą miał dwoje dzieci^[3]. W ramach represji okresu stalinizmu, nie mógł znaleźć zatrudnienia w lotnictwie i w 1948 roku odebrano mu licencję pilota, po czym musiał podjąć pracę w hutnictwie^[3]. Po odwilży politycznej w 1956 roku odzyskał licencję pilota, po czym od 1 października 1957 roku podjął pracę jako pilot Zespołu Lotnictwa Sanitarnego w Zielonej Górze^[3]. 29 maja 1973 roku musiał lądować przymusowo z powodu awarii silnika samolotu Let L-200 Morava, po czym wyciągnął z wraku pasażerów^[3]. W 1976 roku przeszkolił się także na śmigłowcach Mi-2^[3]. Był wieloletnim kierownikiem Zespołu Lotnictwa Sanitarnego w Zielonej Górze^[4]. 31 maja 1981 roku odszedł na emeryturę^[3]

W 1973 roku awansował na stopień majora, a w 2000 roku – podpułkownika w stanie spoczynku^[3].

W 1995 wydał swoje wspomnienia zatytułowane „Zranione skrzydło”.
W 1997 otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Trzebini^[3].
31 stycznia 2012 Rada Miasta Zielona Góra „za przyczynienie się do sławy polskiego żołnierza i w uznaniu zasług dla Miasta” nadała mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Zielona Góra^[5]

Ordery i odznaczenia

Uwagi

↑ Prawdopodobnie była to Szkoła Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Radomiu-Sadkowie.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Zmyślony 2012 ↓, s. 28.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Zmyślony 2012 ↓, s. 29.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u Zmyślony 2012 ↓, s. 30.
↑ Zmarł Edward Jaworski, pilot Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, Onet.pl, 1 października 2012 [zarchiwizowane z adresu 2012-10-04] .
↑ Uchwała Nr XXVII.213.2012 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 31 stycznia 2012 r. w sprawie nadania honorowego obywatelstwa miasta Zielona Góra.
↑ ŁukomskiŁ. G. ŁukomskiŁ., PolakP. B. PolakP., SuchcitzS. A. SuchcitzS., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 426 .

Bibliografia

Wojciech Zmyślony – Edward Jaworski w: Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej
Przelom.pl - ZIELONA GÓRA. Zmarł honorowy obywatel Trzebini Edward Jaworski
Lotniczapolska.pl - Zmarł ppłk pil. Edward Jaworski – pilot polskich dywizjonów
Wojciech Zmyślony. Edward Jaworski (1920-2012). „Lotnictwo z szachownicą”. 46 (4/2012), listopad 2012. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia Edwarda Jaworskiego z czasów służby w 315 Dywizjonie "Dęblińskim".
Lądowisko Harcerskiego Oddziału Szybowcowego Ostra Góra (1938). nasze-psary.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[2] Prawdopodobnie była to Szkoła Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Radomiu-Sadkowie.

[CITEREFZmyślony201228-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Zmyślony 2012 ↓, s. 28.

[CITEREFZmyślony201229-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Zmyślony 2012 ↓, s. 29.

[CITEREFZmyślony201230-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u Zmyślony 2012 ↓, s. 30.

[5] Zmarł Edward Jaworski, pilot Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, Onet.pl, 1 października 2012 [zarchiwizowane z adresu 2012-10-04] .

[6] Uchwała Nr XXVII.213.2012 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 31 stycznia 2012 r. w sprawie nadania honorowego obywatelstwa miasta Zielona Góra.

[7] ŁukomskiŁ. G. ŁukomskiŁ., PolakP. B. PolakP., SuchcitzS. A. SuchcitzS., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 426 .

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne