Edward Markiewicz (1899–1944)

Edward Markiewicz

Kalina

major
Data i miejsce urodzenia	6 czerwca 1899 Skała
Data i miejsce śmierci	24 czerwca 1944 Osuchy
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	Inspektorat Zamość AK
Stanowiska	komendant inspektoratu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, kampania wrześniowa, powstanie zamojskie, bitwa pod Osuchami
Odznaczenia

(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0

Pomnik ku pamięci żołnierzy AK Obwodu Biłgoraj

Edward Markiewicz^[a], ps. Jurand, Kłos, Głóg, Kalina (ur. 6 czerwca 1899^[2] w Skale, zm. w czerwcu 1944) – major Wojska Polskiego i Armii Krajowej, inspektor Inspektoratu Rejonowego Zamość Armii Krajowej.

Służba w Cesarskiej i Królewskiej Armii, i Wojsku Polskim

W czasie I wojny światowej służył w cesarskiej i królewskiej armii na froncie włoskim w okolicach Bozen i Meran^[3]. Służbę zakończył w 1918 w stopniu podchorążego.

W tym samym roku związał się z Wojskiem Polskim walcząc we Lwowie. Po zakończeniu działań wojennych z Ukraińcami, przystąpił do działań przeciwko Rosji Sowieckiej w wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1919–1921. Awansował na podporucznika, brał udział w walkach od Kijowa aż do bitwy warszawskiej.

W okresie międzywojennym służył na Kresach Rzeczypospolitej, w garnizonach: Lwów, Grodno (w 1924 był członkiem komisji gospodarczej w 81 pułku piechoty i oficerem nadetatowym Okręgowego Zakładu Gospodarczego Nr 3, Wilno (w 1928 pełnił służbę w Rejonowym Zakładzie Żywnościowym Wilno), Brześć nad Bugiem, a potem w twierdzy modlińskiej (w 1932 r. był płatnikiem w 3 pułku pancernym, w 1935 przeniesiony został z Centrum Wyszkolenia Czołgów i Samochodów Pancernych do 1 batalionu saperów Legionów w Modlinie na stanowisko płatnika^[4]). Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 23. lokatą w korpusie oficerów intendentów^[1]. W tym czasie w dalszym ciągu pełnił służbę w 1 batalionie saperów na stanowisku oficera gospodarczego^[5].

Podczas kampanii wrześniowej jego batalion wziął udział w walkach na Zamojszczyźnie razem z Grupą płk. dypl. Zieleniewskiego. Podczas starcia pod Dzwolą k. Frampola Markiewicz dostał się do niewoli radzieckiej razem ze swoim batalionem. Następnie został przeniesiony do Lwowa, skąd uciekł wraz z płk. Zieleniewskim. Ukrywał się we Lwowie, a następnie przedostał się do Generalnego Gubernatorstwa.

Konspiracja i partyzantka Armii Krajowej

W marcu 1941 został skierowany przez Kedyw na zastępcę komendanta obwodu zamojskiego AK, a potem na komendanta obwodu.

W latach 1942–1943 żołnierze jego okręgu przeciwstawiali się wysiedleniom Polaków w akcji Wehrwolf, wywózkom Żydów i Romów do Majdanka, napadali na posterunki żandarmerii (m.in rozbicie posterunku w Biłgoraju) oraz toczyli regularne bitwy z regularną armią niemiecką, m.in. Bitwa pod Długim Kątem, Zaborecznem, Różą i Wojdą.

W 1944 objął dowództwo nad oddziałami AK w Lasach Janowskich, później nad zgrupowaniem AK w Puszczy Solskiej podczas akcji Sturmwind II. Jego 1600 żołnierzy (lub 800 według innego źródła) oraz około 2000 partyzantów radzieckich^[6], stawiało opór ok. 25–30 tys. żołnierzy niemieckich, którzy w ramach tejże akcji okrążyli Puszczę i dążyli do całkowitego zniszczenia oddziałów partyzanckich na tym terenie. Partyzanci radzieccy oraz oddziały AL wydostały się z okrążenia, natomiast oddziały AK zgodnie z jego rozkazem cofały się w głąb Puszczy, co zaowocowało ich zniszczeniem.

Major Edward Markiewicz poległ najprawdopodobniej 24 czerwca 1944 w godzinach rannych. Według niektórych źródeł popełnił samobójstwo – wcześniej, obwiniając się za ciężką sytuację AKowców przeżył silne załamanie nerwowe. Jego następcą został rotmistrz Mieczysław Rakoczy ps. Miecz, a następnie por. Konrad Bartoszewski ps. Wir. Grób majora znajduje się na cmentarzu w Zwierzyńcu.

Od 1930 był żonaty z Heleną z Juczasów Jesionkową.

Jego brat Władysław ps. Skała (1889–1943) był kwatermistrzem Obwodu Biłgorajskiego AK i kierownikiem Oddziału Rady Głównej Opiekuńczej, kapitan rezerwy, aresztowany przez Gestapo 7 grudnia 1943, w czasie śledztwa okrutnie torturowany, zachował niezłomną postawę, zamordowany 9 grudnia 1943 w gmachu biłgorajskiego Gestapo, rozkazem Komendanta Sił Zbrojnych w Kraju odznaczony pośmiertnie Orderem Virtuti Militari V klasy.

Awanse

• porucznik - ze starszeństwem z dniem 1 listopada 1920 r. w korpusie oficerów zawodowych administracji – grupa oficerów gospodarczych (w 1933 r. z tym samym starszeństwem zajmował 1 lokatę w korpusie oficerów intendentów)
• major

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
• Medal Niepodległości (9 listopada 1933)^[7][1]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[1]
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)^[8]

Upamiętnienie

Imię majora Edwarda Markiewicza ps. „Kalina” nosi Szkoła Podstawowa w Osuchach, w gminie Łukowa.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 1168, 1207.
• Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 779, 802.
• Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 365, 733.
• Lista starszeństwa korpusu oficerów intendentów i korpusu oficerów administracji [w:] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 3 sierpnia 1931 r.
• Polski Słownik Biograficzny, t. XX, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975.
• K. Sobczak: Encyklopedia II wojny światowej, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa, 1975.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.