Edward Nowak (inżynier)

Edward Nowak

Data i miejsce urodzenia	16 listopada 1950 Kraków
Poseł na Sejm kontraktowy
Okres	od 18 czerwca 1989 do 25 listopada 1991
Przynależność polityczna	Obywatelski Klub Parlamentarny
Odznaczenia

Edward Edmund Nowak (ur. 16 listopada 1950 w Krakowie) – polski inżynier, działacz opozycji demokratycznej w PRL, menedżer, urzędnik państwowy i polityk.

Od sierpnia 1980 członek NSZZ „Solidarność”. Uczestnik strajków w Hucie im. Lenina. Aresztowany po wprowadzeniu stanu wojennego i skazany przez sąd wojskowy na karę trzech lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności. Zwolniony na mocy amnestii w 1983. Później inwigilowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, niejednokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany. Poseł na Sejm X kadencji. W latach 1990–1991 wiceprezydent Krakowa, w latach 1992–1993 oraz 1993–1995 podsekretarz stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, w latach 2000–2001 podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki. Inicjator reaktywowania Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie; w latach 1989–1994 jej prezydent.

Życiorys

Okres PRL

W 1979 ukończył studia w zakresie elektroenergetyki na Wydziale Elektrotechniki, Automatyki i Elektroniki Akademii Górniczo-Hutniczej^[1].

W latach 1969–1985 był zatrudniony w Hucie im. Lenina^[1]. W latach 1971–1981 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[1].

W sierpniu 1980 wstąpił do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”^[1]. Był członkiem komitetu strajkowego na wydziale walcowni w swoim zakładzie pracy, a we wrześniu współzałożycielem struktur „Solidarności” w kombinacie. Został członkiem Komitetu Robotniczego Hutników^[1]. Od 17 marca 1981 był przedstawicielem Huty im. Lenina w Sieci Organizacji Zakładowych „Solidarności”. Brał udział w pracach nad programem gospodarczym kraju dla „Solidarności” oraz nad projektem tzw. przedsiębiorstwa społecznego, mającego stanowić alternatywę wobec rządowych projektów zarządzania przedsiębiorstwami^[1]. W 1981 wraz z Mirosławem Dzielskim był współtwórcą spółdzielni mieszkaniowej organizowanej przez Komitet Robotniczy Hutników, a także inicjatywy oświatowej pod nazwą Uniwersytet Demokracji^[1]. W tym samym roku został przewodniczącym komitetu założycielskiego samorządu pracowniczego huty. W lipcu 1981 był delegatem na I Walnym Zgromadzeniu Delegatów Regionu Małopolska w Tarnowie. Następnie brał udział w I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku^[1].

Od 13 do 16 grudnia 1981, po wprowadzeniu stanu wojennego, był członkiem Komitetu Strajkowego Huty im. Lenina^[1]. Po pacyfikacji strajku pozostawał w ukryciu. 13 stycznia 1982 Edward Nowak został zatrzymany i następnie tymczasowo aresztowany^[1]. 25 lutego 1982 za organizację strajku został skazany w trybie doraźnym przez sąd wojskowy w Warszawie na karę trzech lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, orzeczono też dwuletni okres pozbawienia praw publicznych. Utracił wówczas zatrudnienie w hucie^[1]. Więziony początkowo w areszcie śledczym w Krakowie, następnie m.in. w zakładzie karnym w Raciborzu. Został zwolniony 8 sierpnia 1983 na mocy amnestii^[1]. W sierpniu 1983 został z powrotem przyjęty do pracy w Hucie im. Lenina, otrzymując gorsze niż poprzednio warunki zatrudnienia^[1].

Był doradcą Tajnej Komisji Robotniczej Hutników. W marcu 1984 współtworzył Towarzystwo Pomocy Więzionym, a w listopadzie tegoż roku Inicjatywę Obywatelską w Obronie Praw Człowieka Przeciw Przemocy^[1]. 3 maja 1985 został zatrzymany i następnie ponownie aresztowany za udział w uroczystościach rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja w Krakowie. Został wówczas ponownie zwolniony z pracy. Uzyskał zwolnienie z aresztu 3 lipca 1985^[1]. Do końca lat 80. był inwigilowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, zatrzymywany i przesłuchiwany^[1].

W latach 1985–1986 pracował jako starszy specjalista w Przedsiębiorstwie Realizacji Inwestycji Przemysłu Ceramiki Budowlanej CERPRI. W latach 1986–1988 był kierownikiem zakładu w Przedsiębiorstwie Zagranicznym ARTCO w Brzeziu. Od października 1986 należał do jawnej Komisji Robotniczej Hutników, w tym samym roku był jednym z rzeczników prasowych strajku w Hucie im. Lenina^[1].

Okres III RP

W 1989 podjął działalność w krakowskim Komitecie Obywatelskim „Solidarność”. W tym samym roku w pierwszych częściowo wolnych wyborach parlamentarnych został wybrany do Sejmu X kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego w okręgu nowohuckim. W trakcie kadencji należał do Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych, a także był członkiem Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw związanych ze stabilizacją gospodarczą oraz zmianami systemowymi i Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej^[2].

W 1989 był współtwórcą Krakowskiej Fundacji Komunikacji Społecznej i został członkiem Krakowskiego Towarzystwa Przemysłowego. W tym samym roku był inicjatorem reaktywowania Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie. Był jej prezydentem w latach 1989–1994^[1]. Od 1990 do 1991 był wiceprezydentem Krakowa^[1].

Od 8 stycznia 1992 do 2 lutego 1993 pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Opracował założenia polityki przemysłowej Polski, zajmował się opracowywaniem programów sektorowych, w tym dotyczących przemysłu stoczniowego, farmacji, ciężkiej chemii. Negocjował m.in. inwestycje koncernu General Motors i Volkswagen w Polsce. Był przewodniczącym rządowej komisji ds. Kopalni Soli w Wieliczce^[1]. Od 18 listopada 1993 do 10 kwietnia 1995 ponownie był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Wówczas opracował koncepcję tworzenia w Polsce parków przemysłowych, a także projekt ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych^[1]. W latach 2000–2001 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Gospodarki. Zajmował się programem restrukturyzacji hutnictwa, w tym konsolidacją hut w koncern Polskie Huty Stali^[1].

Był prezesem i dyrektorem przedsiębiorstw, m.in. Mielec Centrum (1995–1996), Jelcz (1996–1998), Zasada (1998–1999), a także wiceprezesem zarządu ds. strategii i rozwoju w Hucie im. Tadeusza Sendzimira w Krakowie (2001–2002). W 2006 był członkiem zarządu Agencji Rozwoju Przemysłu. Pełnił też funkcję przewodniczącego rady nadzorczej Kompanii Węglowej. W kwietniu 2008 objął stanowisko prezesa holdingu Bumar. Został odwołany z tej funkcji w marcu 2012^[1].

Po wyborach parlamentarnych w 2015 zaangażował się w działania Komitetu Obrony Demokracji^[3], krytykując rządy Prawa i Sprawiedliwości^[4].

Inicjator powstania Stowarzyszenia Sieć Solidarności, zajmującego się upowszechnianiem ideałów „Solidarności” oraz wspieraniem znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej działaczy opozycji antykomunistycznej^[5]. W 2021 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie przyznał Edwardowi Nowakowi odszkodowanie i zadośćuczynienie za represje z okresu komunistycznego w łącznej wysokości 442 tys. zł^[6].

Odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej, 2006)^[7]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2000)^[8]
• Krzyż Wolności i Solidarności (2016)^[9]
• Brązowy Krzyż Zasługi (1978)
• Medal „Niezłomnym w słowie” (2011)^[10]

Przypisy

Bibliografia

• Sławomir Chmura: Edward Edmund Nowak. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2019-12-14].
• Strona sejmowa posła X kadencji. [dostęp 2012-03-31].