Edward Passendorfer

Edward Passendorfer

Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 1894 Wadowice Górne
Data i miejsce śmierci	10 sierpnia 1984 Warszawa
profesor nauk geologicznych
Specjalność: stratygrafia, tektonika, paleontologia
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1919 Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja	1929
Profesura	1936
Polska Akademia Nauk
Status	członek rzeczywisty
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Państwowy Instytut Geologiczny Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Okres zatrudn.	1919–1964
Odznaczenia

Nagrobek Jerzego Passendorfera

Edward Władysław Passendorfer (ur. 13 stycznia 1894 w Wadowicach Górnych, zm. 10 sierpnia 1984 w Warszawie) – polski geolog, specjalizujący się w stratygrafii, tektonice i paleontologii.

Życiorys

Syn Oskara urzędnika pocztowego i Bronisławy z Wachalów. W 1912 roku ukończył VII Gimnazjum w Krakowie i podjął studia w zakresie geologii i paleontologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studiował z przerwami do 1919, w którym uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Szkic opracowania stratygraficznego kredy górnotatrzańskiej, wykonanej pod kierunkiem Władysława Szajnochy. Odbył też serię staży na uniwersytetach w Lozannie, Grenoble, Genewie i Paryżu, jego wykładowcami byli wówczas m.in. Maurice Lugeon, Wilfrid Kilian oraz Émile Haug.

Od 1919 do 1930 pracował w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie, równocześnie prowadząc zlecone wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz ćwiczenia na Akademii Górniczo-Hutniczej. Monografia kredy wierchowej Tatr (praca doktorska 1919) była przez pół wieku podstawowym źródłem wiedzy o utworach tego okresu w Tatrach. Monografia albu wierchowego Tatr (1929, rozprawa habilitacyjna) weszła do kanonu literatury stratygraficznej i stanowi klasyczną pozycję cytowaną na całym świecie. W 1925 prowadził badania paleontologiczne we Francji i Szwajcarii. W 1929 uzyskał veniam legendi na Uniwersytecie Jagiellońskim z geologii, które w następnym roku rozszerzył na paleontologię

W 1930 uzyskał (na podstawie rozprawy Studium stratygraficzne i paleontologiczne nad kredą serii wierchowej w Tatrach) uprawnienia veniam legendi w zakresie paleontologii, w 1933 uzyskał ich rozszerzenie na geologię. W latach 1930–1934 pracował jako zastępca profesora paleontologii na Uniwersytecie Poznańskim. Od 1934 pracował jako nauczyciel w Seminarium Nauczycielskim w Mysłowicach i gimnazjum w Siemianowicach.

W 1936 otrzymał stanowisko profesora geologii na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Kierował Katedrą Geologii do 1939. W czasie II wojny światowej pozostał w Wilnie, do 1944 pracował w Urzędzie Geologicznym, potem organizował Instytut Geologii. Brał udział w tajnym nauczaniu na poziomie gimnazjalnym.

Po wojnie trafił do Torunia, gdzie był jednym z organizatorów Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Był prodziekanem tego wydziału w latach 1945–1947 oraz dziekanem od 1947 do 1948. W latach 1945–1952 kierował Katedrą Geologii, a przez krótki okres także paleontologii.

18 sierpnia 1951 prezydium rządu PRL wydało uchwalę o utworzeniu Wydziału Geologii na Uniwersytecie Warszawskim. Efektem tej decyzji było przeniesienie Edwarda Passendorfera wraz z współpracownikami do Warszawy, gdzie został dziekanem nowo utworzonej jednostki. Funkcję dziekana pełnił do 1954, a kierownika Katedry Geologii do 1964. Pracował także w Zakładzie Nauk Geologicznych PAN, gdzie kierował Pracownią Paleozoiku i Mezozoiku (1959–1963) oraz Pracownią Stratygrafii (1963–1972).

Znaczna część badań prowadzonych przez Edwarda Passendorfera dotyczyła mezozoiku Tatr. Był on działaczem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i PTTK, współzałożycielem Koła Pomorskiego Klubu Wysokogórskiego PTTK w Toruniu. Był też działaczem, a w latach 1968–1971 wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

W 1960 został członkiem korespondentem, a w 1976 członkiem rzeczywistym PAN^[1].

Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954)^[2] oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta i tytułem „Zasłużonego Nauczyciela PRL”^[3].

Godność członka honorowego nadały mu Polskie Towarzystwo Geologiczne (1972) oraz Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika.

Pochowany na Starych Powązkach (kwatera N-3-15)^[4].

Wybrane publikacje

• Jak powstały Tatry (1934, Książnica-Atlas, Lwów – Warszawa),
• Jak powstał Bałtyk (1947, Nakład Księgarni Naukowej, Toruń),
• Z przeszłości geologicznej Pomorza (1949, Księgarnia Naukowa T. Szczęsny, Toruń),
• O wieku ziemi (1949, Księgarnia Naukowa T. Szczęsny, Toruń),
• O budowie i ruchach skorupy ziemskiej (1954, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa),
• Wstęp do nauk geologicznych (1956, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa),
• Epoka lodowa w Polsce (1959),
• Przewodnik geologiczny po Kujawach i Pomorzu (1961, wspólnie z Andrzejem Wilczyńskim),
• Na skalnej drodze (1966, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa),
• Zarys nauk geologicznych (1968, redakcja, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa).

Przypisy

Bibliografia

• SławomirS. Kalembka SławomirS. (red.), Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, s. 528, ISBN 83-231-1988-0 .

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Uniwersytetu Warszawskiego. geo.uw.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-21)].
• Oficjalna strona Instytutu Geografii UMK w Toruniu. geo.uni.torun.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-20)].
• Strona toruńskiego Klubu Wysokogórskiego – o udziale prof. Passendorfera w założeniu klubu