Edward Perkowicz

Edward Perkowicz

pułkownik dypl. piechoty
Data i miejsce urodzenia	27 października 1886 Berezówka pod Kurskiem
Data i miejsce śmierci	2 września 1964 Kurytyba
Przebieg służby
Lata służby	1908–1909 1915–1947
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	Dziśnieńska Półbrygada Obrony Narodowej
Stanowiska	szef sztabu szef OK z-ca d-cy brygady dowódca półbrygady
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa II wojna światowa
Odznaczenia

Edward Perkowicz (ur. 27 października 1886 w Berezówce, zm. 2 września 1964 w Kurytybie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, mianowany generałem brygady przez władze RP na uchodźstwie.

Życiorys

Edward Perkowicz urodził się 27 października 1886 we wsi Berezówka, w powiecie rylskim ówczesnej guberni kurskiej, w rodzinie Cezarego i Kasyldy z Korzonów. Od 1897 uczył się w gimnazjum klasycznym w Białej Cerkwi. W 1905 jako przywódca strajku szkolnego w Białej Cerkwi został wydalony z gimnazjum bez prawa powrotu. W tym samym roku złożył maturę, jako ekstern w Kijowskim Okręgu Nauczania. Studiował też filozofię na UJK^[1].

W styczniu 1916 zmobilizowany do armii rosyjskiej. 10 sierpnia 1917 roku został przyjęty do I Korpusu Polskiego w Rosji i wyznaczony na stanowisko adiutanta 10 pułku piechoty. W lutym 1918 w trakcie walk korpusu z oddziałami Czerwonej Gwardii, awansował na (?)porucznika. Od 20 lutego do 2 marca 1918 uczestniczył w marszu 3 Dywizji Strzelców Polskich pod dowództwem generała Iwaszkiewicza. W trakcie służby kurierskiej został zatrzymany i skazany na śmierć przez sąd rewolucyjny w Rohaczewie. Udało mu się zbiec i wrócić do I Korpusu Polskiego. 1 czerwca 1918 został awansowany na kapitana. Od grudnia 1918 w odrodzonym Wojsku Polskim^[1].

W listopadzie i grudniu 1918 pełnił funkcję adiutanta, a następnie zastępcy szefa sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. W grudniu 1918 został szefem sztabu 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. We wrześniu 1919 został przeniesiony na stanowisko szefa sztabu 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W marcu 1920 został szefem Oddziału Operacyjnego Sztabu 3 Armii. W następnym miesiącu powierzono mu funkcję szefa Centralnej Stacji Rozdzielczej 3 i 2 Armii. Od czerwca 1920 ponownie na stanowisku szefa sztabu 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej, a od października tego roku w Sztabie Obrony Krajowej Litwy Środkowej. Następnie był szefem sztabu Grupy Operacyjnej generała Jana Rządkowskiego. Następnie szefem sztabu w 19 Dywizji Piechoty^[1].

"24 czerwca 1920, podczas natarcia nieprzyjacielskiej 24 D. Strz., dokonał niebezpiecznego zwiadu na pierwszej linii walk, który decydująco wpłynął na przeprowadzenie skutecznego natarcia polskiego". Za ten czyn został odznaczony Orderem Virtuti Militari^[1].

1 czerwca 1921 pełnił służbę w Naczelnym Dowództwie Wojska Polskiego, w charakterze oficera łącznikowego Wojska Litwy Środkowej, a jego oddziałem macierzystym był wówczas Miński pułk strzelców^[2].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 632. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[3]. W tym samym roku został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza jednorocznego kursu doszkolenia, pozostając oficerem nadetatowym 86 pułku piechoty w Mołodecznie. 18 maja 1923 został zatwierdzony przez Prezydenta RP w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 495. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[4].

W październiku 1923 po ukończeniu kursu, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu. W tym czasie przysługiwał mu, obok stopnia wojskowego, tytuł „przydzielony do Sztabu Generalnego”^[5][6]. 12 grudnia 1923 został przydzielony do Biura Historycznego Sztabu Generalnego w Warszawie na stanowisko referenta^[7]. Od 1 czerwca do 30 lipca 1924 został odkomenderowany z Biura Historycznego SG do WSWoj. w celu odbycia podróży taktycznej z kursem doszkolenia 1923/1924^[8]. 15 października tego roku otrzymał dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego i został pozostawiony w Biurze Historycznym SG^[9][10].

Od lipca 1926 pełnił obowiązki szefa biura. 31 października 1927 otrzymał przeniesienie do 81 pułku piechoty w Grodnie na stanowisko dowódcy II batalionu^[11]. Następnie wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy tego pułku^[12]. 23 stycznia 1928 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 58. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[13]. 14 lutego 1929 otrzymał przeniesienie do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 23 batalionu granicznego w Oranach z jednoczesnym przeniesieniem macierzyście do kadry oficerów piechoty^[14].

Został wybrany na posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej III kadencji z listy nr 1 (BBWR) w okręgu wyborczym nr 6 (Grodno). Z dniem 9 grudnia 1930 w związku z wyborem na posła i przyjęciem mandatu, został przeniesiony w stan nieczynny^[15][16]. Z dniem 1 października 1931 został powołany ze stanu nieczynnego z równoczesnym przeniesieniem do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 23 batalionu KOP „Orany” w Oranach^[17]. 23 października 1931 zrzekł się mandatu poselskiego.

23 marca 1932 został przeniesiony z KOP do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie na stanowisko szefa sztabu^[18][19]. 7 czerwca 1934 został przeniesiony do Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie na stanowisko zastępcy szefa biura^[20][21]. W styczniu 1936 został oficerem do zleceń I wiceministra spraw wojskowych. W następnym roku został dowódcą Grodzieńskiej Półbrygady Obrony Narodowej w Grodnie, która ostatecznie nie została sformowana. Latem 1938 objął dowództwo Dziśnieńskiej Półbrygady Obrony Narodowej w Postawach. Na pułkownika awansował ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939^[22].

W kampanii wrześniowej 1939 walczył na stanowisku dowódcy Dziśnieńskiej Półbrygady ON. Po agresji ZSRR na Polskę razem z podległymi oddziałami przeszedł na Łotwę, gdzie został internowany. W 1940 po włączeniu Łotwy w skład ZSRR, osadzony w sowieckim więźniu.

W grudniu 1941 po zwolnieniu z więzienia, został przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i wyznaczony na stanowisko przewodniczącego Komisji Weryfikacyjnej PSZ w ZSRR. W lipcu 1942 został komendantem Bazy Materiałowej w Aszchabadzie. Od czerwca 1943 pozostawał w Ośrodku Zapasowym Armii Polskiej na Wschodzie. W sierpniu tego roku został przeniesiony do 7 Dywizji Zapasowej, a w listopadzie do dyspozycji szefa Sztabu Naczelnego Wodza z pozostawieniem na Bliskim Wschodzie. Od maja 1944 odbywał staż w 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Od października 1944 do 1946 służył w 7 Dywizji Piechoty.

Mianowany przez Prezydenta RP na Uchodźstwie Augusta Zaleskiego generałem brygady ze starszeństwem z 19 marca 1963^[23]. Zmarł 2 września 1964 w Kurytybie, stolicy stanu Parana w Brazylii. Wg Polaka zmarł w Argentynie^[1].

Życie prywatne

Żonaty od 1918 ze Sławą Edwardą z Wysockich, nauczycielką gry na fortepianie, z którą miał trzy córki: Aleksandrę Sławę Marię (ur. 1921) Wandę Antoninę (ur. 1923) i Sławę Urszulę (ur. 1926)^[24][1].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 91^[1]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1958)^[25][1]
• Krzyż Niepodległości (4 listopada 1933)^[26][1]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[27]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[27][1]
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (dwukrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[28][27][1]
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej (3 marca 1926)^[29]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[30]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[30]
• Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino nr 14801^[31]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę^[30]
• Odznaka Sztabu Generalnego^[32]
• Order Palm Akademickich (Francja)^[30]
• Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)^[30]

Zobacz też

• Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich
• Zbrodnia katyńska
• Polscy żołnierze internowani w krajach bałtyckich
• Samoobrony kresowe (1918–1919)
• Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej III kadencji (1930–1935)

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku). Warszawa: Sztab Główny, 1931.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
• Stefan Dembiński: Lista Oficerów Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie według awansów dokonanych zarządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem rodzajów broni i służb. [w:] Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie [on-line]. 1969-06-30. [dostęp 2016-11-29].
• Mieczysław Wrzosek: Edward Perkowicz. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXV. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 1980.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Generał Edward Perkowicz (1886–1964), Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie [1].
• Edward Perkowicz (1886–1964), Biblioteka Sejmowa. Baza parlamentarzyści polscy [2].