Edward Piekarski

Edward Piekarski (ur. 26 października 1858 w Piotrowiczach pod Mińskiem, w powiecie ihumeńskim, zm. 29 czerwca 1934[1]) – polski badacz Syberii, lingwista, sybirak. Autor 13-tomowego Słownika Jakuckiego Języka oraz Wzorów twórczości ludowej Jakutów. Członek Akademii Nauk ZSRR (od 1927).

Życiorys

Był uczniem gimnazjum w Mińsku, Taganrogu i Czernihowie[2]. Od 1877 był studentem Charkowskiego Instytutu Weterynaryjnego[3]. Od 1878 należał do organizacji Ziemla i Wola[3]. W 1879 został skazany na 5 lat przymusowego pobytu w guberni archangielskiej, jednak ukrywał się i nie rozpoczął tej kary. Ujęty w 1881, został skazany na 15 lat ciężkich robót, co z uwagi na stan zdrowia zamieniono na bezterminowe zesłanie i w 1881 zamieszkał na Syberii[2][3]. W latach 1881–1899 mieszkał w naslegu Igidejskim Ułusu Boturuskiego obwodu jakuckiego. Pozostawał w związku z rodowita Jakutką (zm. 1900), zajmował się ogrodnictwem i hodowlą, w czasie wolnym zaczął tworzyć słownik języka jakuckiego (w wersji rosyjsko-jakuckiej)[1][3]. W latach 1894–1896 był kierownikiem grupy badawczej działającej w ramach ekspedycji naukowej Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego finansowanej przez Innokientija Sibiriakowa, która badała język i kulturę Jakutów[1]. W 1899 wydał w Jakucku I wydanie swojego słownika[1].

Od 1899 mieszkał w Jakucku, gdzie pracował jako urzędnik, w latach 1903–1905 uczestniczył w Nelkano-Ajańskiej ekspedycji naukowej[1]. W 1904 ożenił się z Heleną Kugajewską, w 1905 wyjechał z nią do Petersburga. Tam pracował w dziale etnograficznym Muzeum Rosyjskiego, Muzeum Antropologii i Etnografii Akademii Nauk, gdzie był kustoszem, Instytucie Orientalistycznym Akademii Nauk ZSRR, był sekretarzem Sekcji Etnograficznej Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, redagował czasopismo „Żywaja starina”[1]. Do wybuchu Rewolucji Październikowej opublikował pięć tomów słownika, edycję podjęto na nowo w 1923[3]. W 1927 został członkiem korespondentem, w 1931 członkiem rzeczywistym Akademii Nauk ZSRR[1].

Jego głównym dziełem był trzynastotomowy Słownik języka jakuckiego (wyd. 1913–1930), w którym poza objaśnieniem 38 tys. słów, zawarto w nim także informacje o gospodarczych, prawnych, ekonomicznych, duchowych i kulturalnych aspektach życia Jakutów. Opublikował także Wzory twórczości ludowej Jakutów oraz m.in. prace „Płaszcz i bęben szamana Jakuckiego”, „Program badania życia domowego i rodzinnego Jakutów”, „Jakucki naród przed i po przyjściu Rosjan”, „Jakucka baśń”, „Jakucki ślub”[1][2].

Od 1928 był członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego[2].

Został pochowany na cmentarzu luterańskim w Petersburgu (Cmentarzu Smoleńskim)[1].

W Jakucku znajduje się pomnik poświęcony E. Piekarskiemu oraz ulica jego imienia. Jurta, w której mieszkał i pracował została zrekonstruowana i znajduje się w skansenie w miejscowości Czerkioch[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j Tatiana Szczerbakowa: Edward Piekarski sławny syn narodu polskiego. [w:] Rodacy nr 1/2015 (65) [on-line]. 2015. [dostęp 2020-09-26]. (pol.).
  2. ↑ a b c d Władysław Kotwicz: Edward Piekarski (*1858 † 1934). [w:] Rocznik Orientalistyczny, tom 10 (1934) [on-line]. 1934. [dostęp 2020-09-26]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e Marek Stachowski Edward Piekarski (1858–1934) i jego Słownik jakucki (1907–1930), w: LingVaria, Rok XV (2020), nr 2 (30), s. 257–269.