Edward Wilmot Blyden

Edward Wilmot Blyden

Eddy, Ed

lata 1860-te, Londyn
Data i miejsce urodzenia	3 sierpnia 1832 Saint Thomas
Data i miejsce śmierci	7 lutego 1912 Freetown
Przyczyna śmierci	naturalna
Miejsce spoczynku	Racecourse Cemetery
Zawód, zajęcie	pisarz, dyplomata, polityk
Narodowość	kreolska, amerykanoliberyjska
Wyznanie	odłam chrześcijański
Małżeństwo	Sarah Yates
Dzieci	Pay'ton Blyden
Krewni i powinowaci	Edward Wilmot Blyden III (wnuk)

Edward Wilmot Blyden (ur. 1832, zm. 1912) – kreolski oraz amerykanoliberyjski pisarz, dyplomata i polityk. Z racji, iż był "intelektualną siłą" zarówno w Sierra Leone jak i Liberii historycy postrzegają go jako obywatela obu państw.

Życiorys

Blyden urodził się na Saint Thomas (wówczas pod duńskim panowaniem) w rodzinie wolnych rodziców. Według własnych słów, pochodzili z kultury Ibo^[1][2].

Według historyka Hollisa Lyncha "w 1845 roku w życiu Blydena pojawiła się osoba mentora wielebnego Johna Knoxa, białego Amerykanina, który przybył na St. Thomas z powodów zdrowotnych i przejął pieczę nad lokalnym holenderskim kościołem zreformowanym."^[3] Knox był zadziwiony pilnością oraz skromnością młodego Blydena oraz jego rodziny i postanowił wziąć go pod swoje skrzydła, rozwijają zdolności oratorskie oraz literackie. Bliskie kontakty z inteligentnym i łagodnym Knoxem przekonały młodego Edwarda do związania kariery z kościołem, co bardzo popierała jego rodzina. W maju 1850 roku Blyden towarzyszył żonie Knoxa w podróży do Stanów Zjednoczonych, gdzie próbował dostać się na Rutgers' Theological College, alma mater Knoxa. Odmówiono mu tej możliwości z powodu rasy. Próby dostania się na dwa inne college'e teologiczne również spełzły na niczym.

W tym samym roku Blyden dotarł do Liberii, do której rozwoju przyłożył wiele starań. Tamże pojął za żonę Amerykanoliberyjkę Sarę Yates, z prominentnej rodziny Yatesów, członkiem której był wiceprezydent Hilary Yates (wuj Sarah); Edward i Sarah mieli trójkę dzieci. Po przeniesieniu się do Freetown Blyden związał się z Afroamerykanką Anną Erskine, wnuczką innego liberyjskiego polityka, prezydenta Jamesa Spriggsa-Payne'a, z którą miał piątkę dzieci^[a].

Blyden zmarł 7 lutego 1912 roku we Freetown i został pochowany na cmentarzu Racecourse.

Kariera

W latach 1855-1856 był wydawcą Liberia Herald pisząc jednocześnie A Voice From Bleeding Africa ("Głos z krwawiącej Afryki").

Działał jako liberyjski ambasador w Wielkiej Brytanii oraz Francji. Spędził także trochę czasu w brytyjskich koloniach w Afryce zachodniej, głównie Nigerii oraz Sierra Leone, gdzie pisywał do lokalnych gazet.

Był liberyjskim Sekretarzem Stanu (1862–1864) oraz Ministrem Interioru (1880–1882)^[4].

Poza pełnieniem wielu funkcji politycznych Blyden wykładał także literaturę klasyczną na Liberia College (1862–1871), którego był rektorem w latach 1880-1884. W latach 1901-1906 kierował także edukacją muzułmanów w Sierra Leone^[4].

Pisarstwo i poglądy

Blyden jest postrzegany jako "ojciec Panafrykanizmu" – jego praca Christianity, Islam and the Negro Race ("Chrześcijaństwo, islam i czarna rasa"; 1887) propagowała ideę, iż islam, główna religia Afryki sub-saharyjskiej niesie ze sobą efekt jednoczenia ludności Czarnej Afryki, podczas gdy chrześcijaństwo wprowadzone przez Europejskich kolonizatorów ma efekt demoralizujący. Ta myśl odegrała znaczącą rolę w XX-to wiecznym odrodzeniu islamu pośród Afroamerykanów, z jednoczesnym odrzuceniem chrześcijaństwa jako "religii białego człowieka". Wzmiankowana praca wywołała wiele kontrowersji w Wielkiej Brytanii, jednakże nie z powodu treści, lecz faktu, iż napisał ją czarny Afrykanin^[5].

Blyden popierał utworzenie żydowskiego państwa w Palestynie i chwalił Theodora Herzla, jako twórcę "tego fenomenalnego ruchu zwanego syjonizmem."^[6]

Blyden wierzył także, że cierpiący dyskryminację Afroamerykanie mieli do odegrania rolę w rozwoju Afryki poprzez emigrację z Ameryki i powrót do korzeni. Krytycznie wyrażał się o tych, którzy odcinali się od Czarnego Lądu^[7].

Prace

• Africa for the Africans ("Afryka dla Afrykanów"), <<African Repository>>, Waszyngton, styczeń, 1872.
• African Life and Customs ("Afrykańskie życie i zwyczaje"), Londyn, C.M. Phillips, 1908.
• West Africa Before Europe ("Zachodnia Afryka przed Europą"), Londyn, C.M. Phillips, 1905.
• The Call of Providence to the Descendants of Africa in America. A Discourse Delivered to Coloured Congregations in the Cities of New York, Philadelphia, Baltimore, Harrisburg, during the Summer of 1862 ("Zew opatrzności do potomków Afryki w Ameryce. Wykłady przeprowadzone dla zbiorowisk kolorowych w Nowym Jorku, Filadelfii, Baltimore, Harrisburgu w lecie 1862"), <<Liberia's Offering>>, Nowy Jork, 1862.
• Christianity, Islam and the Negro Race ("Chrześcijaństwo, islam i czarna rasa"), Londyn, W.B. Whittingham & Co., 1887; 2. edycja 1888; 3. 1967 University of Edinburgh Press.
• The Elements of Permanent Influence: Discourse Delivered at the 15th St. Presbyterian Church, Washington, D.C., Sunday, 16 February 1890 ("Elementy permanentnego wpływu: Wykład przeprowadzony dla prezbiteriańskiego kościoła przy 15-ej ulicy w Waszyngtonie w sobotę 16 lutego 1890 roku"), Waszyngton. R. L. Pedleton, drukarz, 1890.
• Liberia as a Means, Not an End ("Liberia jako środek, nie koniec"), przemowa na cześć liberyjskiej niepodległości 26 lipca 1867; African Repository, Waszyngton. listopad, 1867.
• The Negro in Ancient History, Liberia: Past, Present, and Future ("Czarni w historii antycznej, Liberia: Przeszłość, Teraźniejszość i Przyszłość") Waszyngton, M'Gill & Witherow Printer, <<Methodist Quarterly Review>>.
• The Origin and Purpose of African Colonization ("Przyczyny i cel kolonizacji Afryki"), Waszyngton, 14 stycznia 1883, Waszyngton, 1883.

Uwagi

Przypisy

Zobacz też

• Czarna Afryka