Edwin Scheller

Edwin Scheller

Fordon

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1919 Zaniemyśl
Data i miejsce śmierci	1 lutego 1999 Szczecin
Przebieg służby
Lata służby	od 1939 do 1945
Stanowiska	cichociemny
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Odznaczenia

Edwin Scheller „Czarny” (ze zbiorów NAC)

Edwin Mikołaj Scheller ps. „Fordon”, „Łoże”, „Czarny”, vel Mikołaj Bereżański, vel Wojciech Połański, vel Wojciech Koronowski, vel Wiesław Kwiatkowski (ur. 6 grudnia 1919 w Zaniemyślu, zm. 1 lutego 1999 w Szczecinie) – oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej i Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, cichociemny.

Syn oficera Korpusu Ochrony Pogranicza Bronisława i Zuzanny z d. Strehlau.

Absolwent Gimnazjum Państwowego im. Józefa Piłsudskiego w Bydgoszczy i Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.

Działalność w okresie II wojny światowej

Bezpośrednio po maturze skierowany został do 11 batalionu Junackich Hufców Pracy i w Nowogrodzie nad Narwią budował fortyfikacje obronne^[1]. 15 grudnia 1939 roku przekroczył granicę z Węgrami. Przez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji i wstąpił do 5 pułku strzelców pieszych. 22 czerwca 1940 roku został ewakuowany do Anglii. Otrzymał przydział do 1 Brygady Strzelców. 19 stycznia 1941 roku w Dundee ukończył szkołę podchorążych przy 2 batalionie strzelców. Zaprzysiężony w Audley End.

W styczniu 1942 roku przeszedł szkolenie spadochronowe. W listopadzie 1942 roku skierowany został na praktykę do II Oddziału Sztabu Naczelnego Wodza^[2]. 14 marca 1943 został zrzucony do kraju^[a] i przydzielony do pracy w referacie Centralnym i Kolejowym Oddziału II KG Armii Krajowej^[2]. W czerwcu 1943 przeniesiony został do Lublina na stanowisko szefa ekspozytury „23". Zajmował się wywiadem.

15 lutego 1944 roku został aresztowany przez lubelskie Gestapo^[3]. Torturowany w jej siedzibie „Pod zegarem” nie przyznał się do winy. Na polecenie KG AK wykupiony z aresztu przez narzeczoną. 22 maja opuścił mury „Zamku”^[3]. Po opuszczeniu więzienia zamieszkał w Piasecznie gdzie, będąc urlopowany, dochodził do zdrowia. Komenda Główna AK wszczęła wobec niego rutynowe śledztwo. Zakończono je z wynikiem pomyślnym dla Edwina w połowie lipca 1944 roku. Nie będąc jeszcze w pełni sił, wziął udział w powstaniu warszawskim. Wspólnie z żoną gromadzili leki dla powstańców^[4]. Po upadku powstania zamieszkał w Piotrkowie Trybunalskim.

Okres powojenny

W kwietniu 1945 powrócił do Poznania i tu nawiązał kontakt z szefem Wydziału Specjalnego Komendy Okręgu Bydgoskiego Delegatury Sił Zbrojnych. Na jego rozkaz przeniósł się do Bydgoszczy i tam zorganizował grupę dywersyjno-rozpoznawczą^[b][5]. Oddział liczył ok. 70 osób, a jej podgrupy bojowe działały na terenie Bydgoszczy i okolic oraz powiatu chodzieskiego. W skład grupy wchodziła też komórka legalizacyjna.

27 września 1945, wraz z żoną, aresztowany. W toku śledztwa nie przyznał się do działalności w ramach DSZ, a jedynie do przynależności do struktur Armii Krajowej. 30 września zwolniony z braku dowodów^[6].

17 listopada 1945 roku ponownie aresztowany przez WUBP w Bydgoszczy. Zwolniony 7 czerwca 1946 roku. Jesienią 1946 roku rozpoczął studia na Akademii Handlowej w Szczecinie^[7]. Szykanowany nadal przez UB, nie mógł znaleźć stałej pracy. Przeniósł się zatem do Inowrocławia. Po październiku 1956 roku zaproponowano mu powrót do Szczecina i pracę w zarządzie portu na stanowisku szefa eksploatacji. Wyraził na to zgodę. Następnie pracował w Biurze Projektów Budownictwa Morskiego. Oddelegowany do Bombaju, projektował tam urządzenia portowe i stoczniowe. Do Polski wrócił w 1968 roku.

W 1980 roku przeszedł na emeryturę^[4].

Awanse

• Kapral podchorąży – 19 kwietnia 1941
• Podporucznik – 13 marca 1943
• według posiadanej książeczki wojskowej – szeregowiec^[8]
• według dokumentów UB i SB – porucznik

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie (postanowieniem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 10 lipca 2008 za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej)^[9]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Armii Krajowej
• Krzyż Partyzancki
• Warszawski Krzyż Powstańczy
• Złota Odznaka Zasłużony Pracownik Morza

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Danuta Janiczakówna-Szyksznian: Jak dopalał się ogień biwaku. Szczecin: Wydawnictwo Promocyjne "Albatros", 2009. ISBN 978-83-88038-68-6.
• Jan Szatsznajder. Z Bydgoszczy do Plymuth. „Gazeta Robotnicza”. 12 sierpnia 1988. 
• Jan Szatsznajder. Każdy meldunek jest ważny.... „Gazeta Robotnicza”. 19 sierpnia 1988. 
• Jan Szatsznajder. W łapach lubelskiego Gestapo.... „Gazeta Robotnicza”. 26 sierpnia 1988. 
• Jan Szatsznajder. Byłeś agentem Inteligence Service.... „Gazeta Robotnicza”. 2 września 1988. 
• Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Okręg Wielkopolska
• Materiały: IPN 0185/214; WP 23/01; IPN BY 070/370 T.I i II; WP 2313/02

Linki zewnętrzne

• biogram na stronie elitadywersji.org
• Cichociemni – Encyklopedia skoczków AK