Egon Schiele

Egon Schiele
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 czerwca 1890
Tulln an der Donau

Data i miejsce śmierci

31 października 1918
Wiedeń

Narodowość

austriacka

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika

Epoka

ekspresjonizm

Egon Schiele (ur. 12 czerwca 1890 w Tulln an der Donau, zm. 31 października 1918 w Wiedniu) – austriacki malarz i grafik. Wykształcił indywidualny styl, inspirowany secesją. Autor ekspresyjnych aktów, autoportretów i portretów (m.in. Para miłosna), ale i wielu pejzaży. Był oskarżany o szerzenie pornografii.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Egon Schiele urodził się w austriackim miasteczku Tulln nad Dunajem. Jego ojciec, Adolf, pracował w Austriackich Kolejach Państwowych (młody Egon spędzał wiele czasu na rysowaniu pociągów), jego matka Marie pochodziła z Českiego Krumlova. Kiedy Schiele miał 15 lat, jego ojciec zmarł na kiłę. Niejako dzięki temu Schiele, będący pod opieką wuja ze strony matki, trafił do Kunstgewerbeschule w Wiedniu, gdzie kiedyś studiował Gustav Klimt. W czasie pierwszego roku nauki Schiele był zmuszony zmienić szkołę na bardziej konserwatywną Akademie der Bildenden Künste, również wiedeńską. Studiował tam malarstwo i rysunek, ale był sfrustrowany przez konserwatyzm szkoły.

Autoportret (1912)

W 1907 Schiele poznał Gustava Klimta. Mistrz wiedeńskiej secesji wspierał młodych twórców, a prace Egona wydały mu się wyjątkowo obiecujące. Roztoczył nad nim swój patronat – kupował rysunki Schielego, znajdował dla niego modeli oraz przedstawiał go potencjalnym patronom. Wprowadzał młodego artystę zwłaszcza w środowisko wiedeńskiej secesji, której wkrótce Egon stał się ważnym przedstawicielem.

W 1908 odbyła się pierwsza wystawa prac Schielego w Klosterneuburgu. Egon opuścił Akademię w 1909, po ukończeniu trzeciego roku i związał się z Neukunstgruppe („grupa nowej sztuki”), założoną przez niego i paru kolegów z byłej szkoły. Wkrótce Klimt zorganizował Schielemu wystawę kilku jego prac w wiedeńskim Kunstschau, gdzie były również pokazywane obrazy Edvarda Muncha, Jana Tooropa i Vincenta van Gogha. Schiele współtworzył także Hagenbund.

Miłość i kontrowersje

W 1911 Schiele poznał siedemnastoletnią modelkę Klimta, Valerie Neuzil, zwaną Wally. Schiele i Wally zakochali się w sobie i zamieszkali razem. Neuzil pozowała do wielu obrazów Egona. Schiele i Wally chcieli uciec od tego, co postrzegali jako klaustrofobiczne wiedeńskie otoczenie – wyjechali wspólnie do Krumau (Krumlova) w południowych Czechach, skąd pochodziła matka Schielego i gdzie znajduje się obecnie muzeum poświęcone artyście. Mimo iż rodzina Egona miała w Krumau wiele znajomości, wkrótce z miasta wyrzucili ich mieszkańcy oburzeni trybem życia wiedeńczyków oraz „podejrzanymi” kontaktami Schielego z młodymi modelkami.

Frau mit grünen Strümpfen (Kobieta z zielonymi pończochami)

Egon i Wally przenieśli się razem do Neulengbach, 35 km na zachód od Wiednia. Schiele miał tam studio podobne do wiedeńskiego. Mieszkańcy miasteczka byli równie konserwatywni, jak ci z Krumau. W kwietniu 1912 Schiele został oskarżony o uwiedzenie niepełnoletniej modelki. Kiedy policja przybyła do jego pracowni, zastała tam ponad sto rysunków, które uznała za pornograficzne. Wkrótce zaaresztowano malarza – na rozprawie sądowej sędzia spalił jeden z „niegodnych” rysunków nad płomieniem świecy; Został skazany na 24 dni więzienia, z czego 21 spędził w areszcie przed wyrokiem. Więzienne życie posłużyło jako inspiracja do serii dwunastu obrazów.

W 1915 Schiele poznał siostry Edith i Adéle Harms, które mieszkały z rodzicami blisko jego pracowni. Były to mieszczanki z klasy średniej. Schiele porzucił Wally i w kwietniu tego samego roku zaręczył się z Edith. Wbrew życzeniom rodziny, Edith poślubiła Schielego w czerwcu 1915.

Wojna

W czasie pierwszej wojny światowej Schiele miał możliwość spełnienia swoich artystycznych dążeń. Jego prace prezentowały dojrzałość artysty w pełni jego zdolności. Był zapraszany na wiele wystaw w Wiedniu, Zurychu, Pradze i Dreźnie. Wystawiano go też (często razem z Neukunstgruppe) w Kolonii, Monachium (dwa razy, w tym raz solo) oraz w Paryżu (również solo). Ceny jego prac wzrosły i stał się już naprawdę znany „w środowisku”.

Jesienią 1918 epidemia hiszpanki zabiła ponad 20 mln ludzi w całej Europie. Edith, będąca w szóstym miesiącu ciąży, zmarła 28 października – Schiele zaś zaledwie trzy dni po niej. Miał 28 lat. Jego ostatnimi pracami było parę szkiców, przedstawiających Edith.

Schiele na rynku sztuki

Pejzaż Krumau sprzedany za ponad 20 mln dolarów

Na rynku sztuki najbardziej poszukiwane są akty i autoportrety. Ich ceny oscylują wokół 5–7 milionów funtów. W czerwcu 2003 obraz Schielego Pejzaż Krumau, zrabowany w 1938 przez nazistów ze zbiorów wiedeńskiego magnata tekstylnego W. Hellmanna, został sprzedany anonimowemu nabywcy za rekordową cenę 20,93 milionów dolarów podczas aukcji w domu aukcyjnym Sotheby’s[1].

Przypisy

  1. ↑ ABC News.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie