Egzarchat

Egzarchat – typ jednostki kościelnego podziału administracyjnego występujący w wielu Kościołach prawosławnych oraz katolickich Kościołach wschodnich.

Termin ten wywodzi się z Cesarstwa Bizantyjskiego, gdzie egzarchami tytułowani byli namiestnicy cesarscy najważniejszych prowincji. Współcześnie mianem egzarchatu najczęściej określa się obszar położony poza głównym terenem działania danego Kościoła, poddany władzy kanonicznej przedstawiciela patriarchy, noszącego tytuł egzarchy. Na przykład w Stanach Zjednoczonych tytuły egzarchów nosi znaczna część prawosławnych hierarchów.

Katolickie Kościoły wschodnie

W katolickich Kościołach wschodnich egzarchaty stanowią odpowiedniki rzymskokatolickich wikariatów apostolskich (z kolei odpowiednikami diecezji są eparchie). Prawo ich ustanawiania oraz mianowania egzarchów mają patriarchowie poszczególnych obrządków:

Terytorium Kościoła, którym rządzi Patriarcha, rozciąga się na te regiony, w których jest zachowywany ryt właściwy dla tego Kościoła, a Patriarcha ma zgodnie z prawem nabyte uprawnienie do erygowania prowincji, eparchii oraz egzarchatów.

Kodeks kanonów Kościołów wschodnich, kanon 146 par. 1^[1]